Zorgen om 'wrede' behandeling Navalny: 'Poging om hem psychologisch te breken'

De 46-jarige politicus en een van de meest uitgesproken tegenstanders van de Russische president Poetin wordt in toenemende mate afgesloten van de buitenwereld, laten zijn advocaten en uit Rusland verbannen collega's weten.

De gevangenisautoriteiten zouden Navalny inmiddels zelfs verbieden om zijn eigen advocaat nog in de ogen te kunnen kijken. "Er is een plastic muur voor me geplaatst, waarachter ik vaag het silhouet van een man kan zien. Ik kan alleen maar raden dat hij een advocaat is aan zijn stem", schrijft Navalny op Twitter, waar hij via zijn advocaten berichten laat plaatsen.

Eerder bleek dat Navalny niet langer documenten rechtstreeks mocht ontvangen van zijn advocaten. Om zijn verdediging te belemmeren werd deze correspondentie telkens onderschept en vertraagd doorgegeven, meldde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken onlangs, dat zich 'grote zorgen' zegt te maken om het schenden van Navalny's rechten door de Russische regering.

Een ex-gevangene vertelt over het strafkamp waar Navalny eerder in verbleef: 'Moeilijk uit te houden'

Geen oogcontact

"Het lijkt op een tweevoudige aanpak", zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. "Aan de ene kant wordt Navalny van de buitenwereld geïsoleerd door hem telkens in een isoleercel te zetten, en het contact tussen hem en zijn familie en advocaat te beperken. Zelfs de gevangenen om hem heen zouden instructies hebben gekregen om geen oogcontact met hem te maken. Op die manier wordt geprobeerd om hem psychologisch te breken."

Aan de andere kant proberen ze ook te voorkomen dat Navalny de Russische samenleving beïnvloedt via social media, zegt Hartog. "Berichten waarin zijn toon nog even kritisch en tegelijkertijd humoristisch is als altijd, en waarmee hij eigenlijk zegt: mij krijgen ze niet klein." Zo vergeleek Navalny het geblindeerde contact met zijn advocaat op Twitter gekscherend met een biechthokje in de kerk.

Hartog: "Dat is zo goed als een belediging aan het adres van het Kremlin, en dus worden de duimschroeven aangedraaid. Het liefst heeft het Kremlin dat iedereen Navalny vergeet en hij in stilte crepeert. Maar Navalny is een genie in het omzetten van de situatie naar zijn eigen hand."

'Wrede, onmenselijke behandeling'

Navalny werd in januari 2021 opgepakt na zijn terugkeer in Rusland. Hij werd afgelopen mei in hoger beroep veroordeeld tot negen jaar cel voor verduistering en minachtig van de rechtbank. Die uitspraak volgde na een eerdere veroordeling voor oplichting, waarvoor hij na zijn arrestatie ruim twee jaar celstraf kreeg opgelegd. Navalny zit sindsdien vast in een zwaarbeveiligd strafkamp. Zijn veroordelingen worden internationaal gezien als showprocessen met een politiek motief.

Amnesty International noemt de situatie van Navalny zeer verontrustend. "Hij krijgt zware straffen voor vermeende overtredingen en er wordt herhaaldelijk geprobeerd om hem van andere gevangenen te isoleren", aldus Marie Struthers van de mensenrechtenorganisatie. "Zijn gezondheid en welzijn lopen ernstig gevaar, en dit is een wrede, onmenselijke en vernederende behandeling."

De directeur van onderzoekscollectief Bellingcat, Christo Grozev, zei vrijdag tegen de Volkskrant dat er gevreesd wordt voor het leven van Navalny. De langdurige opsluiting in een isoleercel zou een teken zijn dat hij 'binnenkort wordt vermoord', aldus Grozev. Hij staat in contact met het team van Navalny sinds ze samen een documentaire maakten over zijn veelbesproken vergiftiging in 2010 door de Russische geheime dienst FSB.

'Elk moment worden vermoord'

Volgens correspondent Hartog is de vrees voor de dood van Navalny niet nieuw. "Zijn team probeert terecht constant aandacht te vragen voor zijn situatie, omdat zijn bekendheid nu de enige bescherming is die hij heeft. Feit is gewoon dat hij op elk moment kan worden vermoord. Dat risico is vandaag niet groter dan gisteren."

Het grote gevaar voor Navalny is volgens haar meer dat Rusland zich sinds de inval van Oekraïne steeds minder aantrekt van internationale kritiek. En dus ook als het gaat om de behandeling van de opgesloten oppositieleider. Daarbij is het risico op grootschalige straatprotesten in Rusland het laagste in jaren en zijn praktisch alle actieve aanhangers van Navalny naar het buitenland gevlucht.

Diegene die Navalny actief steunen, doen dat nu veelal in stilte. Hartog: "Wie hem nu publiekelijk verdedigt in Rusland maakt zich schuldig aan 'extremisme'. Dat is nogal een heftige beschuldiging."