Na 13 jaar therapie kwam Letty van haar relatieverslaving af: 'Nu weet ik wat liefde is'

Ze liep over de heide vlak bij Huizen. Haar in de wind, zon in haar gezicht, de frisse lucht inademend. Haar net geboren zoon lag in de kinderwagen. Dit was het leven waar ze in haar tienerjaren zo naar had verlangd: het zijn van iemands vrouw, het zijn van moeder, een belangrijke rol vervullen binnen een gezin en het voelen van geborgenheid.

Letty had het op haar 30ste allemaal, maar toch klopte er iets niet. 'Waarom voel ik nu nog steeds dat er iets niet goed is?' Ze wilde het gevoel ontkennen. Maar hoe strenger ze zichzelf toesprak, hoe meer dat onbehaaglijke gevoel van binnen knaagde.

Het werd alsmaar luider.

Tot een punt dat ze niet anders kon dan naar dat gevoel te luisteren. Ook al snapte ze hélémaal niets van zichzelf en was ze de wanhoop nabij. Haar hoofd zei: je moet in de relatie blijven en in de langgekoesterde droom blijven geloven. Haar hart zei: vertrek.

Ze deed het laatste.

Letty groeide op in Bussum. Ze is een 'nakomertje' - zoals ze het zelf noemt - en heeft nog een broer en zus. Letty is het kind van een geheime relatie van haar moeder met de plaatselijke slager. "De buren wisten het wel want zijn auto kwam iedere woensdag voorrijden, maar m'n vader natuurlijk niet", zegt ze.

Zonnetje in huis

Ze schuift wat heen en weer op de donkergekleurde bank in haar huis in Hilversum. Achter haar flakkeren de vlammen van de open haard. De Zwitserse witte herder Suzie dribbelt heen en weer, haar man Ton zit buiten in de tuin. 'Gek' vindt Letty het, om te praten over vroeger. "Omdat ik altijd een beetje medelijden heb met mezelf."

Letty was het ogenschijnlijke zonnetje in huis. Het huppelende, vrolijke meisje dat het iedereen naar de zin maakte. Volgens haar moeder had je geen kind aan Letty. 'Je was altijd zo lief, je zat altijd maar te lachen in de box', omschreef ze haar dochter.

Maar die lach verhulde een hoop. Met een vader die alcoholist was en een doodongelukkige moeder, leerde Letty van jongs af aan dat ze stil moest zijn en niet lastig. Op momenten dat haar vader na een kwaaie dronk boos thuiskwam, zei ze geen woord. Op momenten dat haar moeder verdrietig was, deed ze het tegenovergestelde. "Ik leerde dat de taak in mijn leven was om mensen vrolijk te maken en opgewekt. Het ging nooit om mij."

Geheime relatie

De geheime relatie tussen haar moeder en haar biologische vader eindigde toen Letty vier jaar oud was. Ze was er verdrietig van en kreeg slapeloze nachten. "Ik kreeg heel erge koortsdromen en heb een maand in het ziekenhuis gelegen. Ik had zo'n heimwee naar die man. Als iemand iedere woensdag de hele dag komt en dan opeens niet meer, doet dat wat met je." Ze vond hem veel leuker dan haar eigen 'vader'. "Die vond ik eng, want die kon ieder moment boos worden."

Letty werd wiebelig groot. Het had een grote impact op hoe ze in het leven stond. Op haar twintigste had ze nog steeds dezelfde gedachten als vroeger: "Als ik niet m'n best doe om iemand gelukkig te maken, waarom zou iemand mij dan leuk vinden?"

Liefdesleven

In haar liefdesleven zorgde dat ervoor dat ze viel op mannen bij wie ze precies dat kon doen: hen gelukkig maken. Bij wie ze de zon in huis kon zijn (in plaats van de zon voor zichzelf). Van die ongelukkige en onaffe innerlijke wereld wist de buitenwereld overigens niets af. "Vrienden omschreven mij als blij, leuk en zelfverzekerd. Mensen schrokken zich kapot als ze wisten hoe ik me voelde."

Er knaagde altijd wat, zegt Letty. Ze loopt ondertussen even naar de keuken om een tweede kop koffie te halen. Iets later: "Er zat een gat in mij. Ik was nooit één. M'n verstand en gevoel liepen niet synchroon."

Ze kreeg haar eerste relatie toen ze 19 jaar was, met een drummer van een band. De relatie hield een paar jaar stand. "We kwamen er niet uit samen, er zat nog te veel spanning in m'n lichaam." Van haar 24ste tot 28ste was Letty getrouwd. Haar toenmalige man wilde alleen geen kinderen en Letty wel. "Kinderen waren mijn lust en mijn leven", zegt ze. En dus verliet ze hem om kort erna een relatie aan te gaan met Henk. Een man die niet alleen kinderen wilde, maar ook een huis had waar de kaarsjes 's avonds brandden en het eten klaarstond. "Ik kon zo instappen."

Als Letty er nu over praat, denkt ze: dat was niet goed. Maar toen dacht ze vooral: dan word ik de vrouw van iemand en kan ik kinderen krijgen. "En daar was ik naar op zoek."

Hulp zoeken

Een aantal jaar later kregen ze wat ze samen zo graag wilden: een zoon (en later ook nog een dochter). Letty kon haar geluk niet op, dacht ze. Tot dat ene moment op de heide vlak bij Huizen. Ze had alles, écht alles. Een mooie en gezonde zoon, een prachtige hond, een riant huis met prachtige tuin en lieve man. Maar waarom gaf haar lijf dan nog steeds aan dat er iets niet goed was?

Letty kon niet anders dan hulp zoeken. Via een vriendin kwam ze aan de contactgegevens van psychiater Hans Veltman.

Nieuwe man

Ze ging zich steeds slechter voelen. Letty was moe en depressief. Radeloos. Maar het normale leven ging door. Op een kinderpartijtje leerde ze Marco (naam gefingeerd) kennen. Hij kwam naast haar zitten en vroeg of ze nieuw was op school. Op zich een normale vraag, maar de manier waarop hij dat vroeg en z'n stemgeluid triggerden veel bij Letty. Ze reageerde kortaf en begreep zelf ook niet waarom.

Later in therapie leerde ze dat er een vonk was overgeslagen. Maar ook leerde ze dat die vonken vaak misleidend zijn en je daarmee uit moet kijken.

Maar dat wist Letty toen nog niet. Terwijl haar huwelijk met Henk op z'n einde liep - "ik had het gevoel dat er steeds meer stukjes van het brood werden afgesneden totdat er niks meer overbleef" - kwam ze Marco steeds vaker tegen op het schoolplein. En bij elke keer dat ze hem zag, werd ze dichter naar hem toegetrokken. Totdat de spanning na afloop van een ouderavond niet meer te houden was en ze samen naar huis gingen.

Met Marco begon het leven pas écht. Althans zo voelde het. "Bij hem kreeg ik alles in één", dacht ze. "Hij zou alles van mij begrijpen en ik van hem. We zouden in elkaar smelten." Daarnaast voelde het alsof Letty's verlangens - die ze op haar vierde zo goed had opgeborgen - opeens naar boven kwamen. 'Laat je mij nooit in de steek?' en 'Kan ik op jou vertrouwen?', zei Marco.

'Tuurlijk', zei Letty. Het gaf haar het gevoel waar ze van jongs af aan al naar smachtte: ze was nodig.

Verlangens

Maar ondertussen had ze zelf ook veel verlangens. Ze wilde de liefste, leukste en belangrijkste zijn. Tegelijkertijd voelde zich al snel in de steek gelaten. Als Marco bijvoorbeeld naar zwemles ging met een van zijn dochters, werd ze hysterisch. Later begreep ze waarom: "Het was dat kleine meisje van vier dat in de steek was gelaten door haar biologische vader, een moeder had die niet voor haar koos en een vader had die alcoholist was. Dat hele oude gevoel kwam gewoon weer boven."

Letty: "En dat was niet te stoppen. Ik kon lullen tegen mezelf wat ik wilde, maar iets nam mij gewoon over. Het was bijna psychotisch."

Ze had haar hoop gevestigd op psychiater Hans Veltman. Letty bleef hem altijd 'meneer Veltman' noemen. Hij leerde haar de term: animal attraction. Iets waar in relatieverslavingen zoveel voor wordt gewaarschuwd. Het is wat velen zien als de 'vonk': "Er wordt een oude behoefte getriggerd wat helemaal niets met liefde of aantrekking te maken heeft."

Hij deed Letty inzien dat ze al haar mannen tot dusver op verkeerde gronden uitkoos. Bij Marco was dat gevoel het sterkst, omdat hij een diepe behoefte van haar het meest vervulde. "Ik bleef zoeken naar datgene wat ik als kind niet genoeg had gekregen. In hem vond ik de man die het gat dat ik al m'n hele leven had, zou opvullen. Hij had alle ingrediënten: hij was intelligent, gevoelig en zou mij volledig begrijpen. Maar hoe meer ik hem claimde, hoe meer hij zei: dit wil ik niet."

Meneer Veltman zei: 'Meneer wilt u niet meer, dus u moet ermee ophouden'. De relatie met Marco ging over. Ze moest hem loslaten.

De heldere zinnetjes en duidelijke visie van meneer Veltman zorgden ervoor dat Letty dingen totaal anders ging inzien. "Wat ik bijvoorbeeld zag als volhouden en sterk zijn, vond hij manipuleren. En wat ik zag als liefde, vond hij onvolwassen en een Hollywoodfilm. Mijn verwachtingen moesten worden bijgesteld. Ik mocht blij zijn als ik 50 tot 60 procent met een man kon delen. Dan bedoel ik vooral gevoelens, maar ook het samen willen doen. Ik wilde eerst altijd álles met hem delen. Wat van mij is, is van jou en vice versa, dacht ik. Maar ik leerde dat er een groot stuk van jouzelf is en moet blijven."

Afkicken

Volgens Letty is een relatieverslaving een manier om dingen goed te maken die in je jeugd verkeerd zijn gegaan. "En dat doe je niet alleen. Want het wrange is dat je iemand uitkiest op wat jij nodig hebt, maar uiteindelijk heeft die ander ook wat nodig." De relatieverslaving belt ook aan, zegt Letty. Daarmee bedoelt ze in haar geval de man die haar verslaving is. "Hij gaat met je mee ergens naartoe en zegt: zullen we nog een borrel drinken. Het is heel moeilijk om daar allebei van los te komen."

Ze vergelijkt het afkicken van een relatieverslaving met het afkicken van drank of drugs. "Ik heb meegemaakt dat ik mezelf vasthield aan de bank en dacht: het is zó eng." Golven van paniek en pijn kwamen over haar heen. "Ik wilde naar Marco toe, maar ik wilde ook dood. Het deed zo'n pijn, m'n hele lijf deed zo'n pijn."

Echte liefde

Letty had er jaren van therapie voor nodig om los te komen van de verslaving en te begrijpen dat wat ze altijd zag als liefde geen liefde was. "Liefde is gekoesterd worden. Je om elkaar bekommeren. Liefde is niet in elkaars tuintje wroeten of zeggen 'ik doe het wel even voor je' - iets wat heel veel vrouwen doen. Maar liefde is bovenal: ontspannen leven. Dat je niet bang hoeft te zijn dat er iets gebeurt. Dat het gewoon goed is en dat je erop kan vertrouwen. En dat als het niet goed is, je het ook wel redt."

"Dat vind ik zo ontroerend."

De tuindeur zwiept hoorbaar open. Even later volgen voetstappen en gerommel in de keuken. Het is haar man Ton, met wie ze nu 22 jaar samen is. Wat hem anders maakte dan de rest? "Ik had een man getroffen die heel goed voor zichzelf kon zorgen. Hij had mij niet nodig en was niet van mij afhankelijk. Aan het begin was dat heel gek, maar daarna merkte ik pas hoe fantastisch dat was. Ik hoefde niks voor hem te doen, hij vond mij toch wel leuk."

Letty heeft een boek geschreven over haar relatieverslaving: 'Het leven is niet veel soeps'. Ze schrijft over hoe je leert loslaten, wat codependentie is en hoe je met je trauma's om kunt gaan.

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar hij of zij bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.