Iraanse killerdrones tergen Oekraïne: dit is waarom Iran Rusland helpt
De bemoeienis van Iran bij de oorlog in Oekraïne is zichtbaar: kamikazedrones die gemaakt zijn in Iran hebben aanvallen uitgevoerd in de buurt van hoofdstad Kiev. Dat werpt de vraag op: hoe is de betrokkenheid van Iran bij deze oorlog? "Als het in het belang is van Iran, knijpen de leiders een oogje dicht."
Al eerder werden drones van Iraanse makelij gebruikt in Oekraïne. Dit keer ging het om aanvallen in het stadje Makariv, ten westen van Kiev. Belangrijke infrastructuurvoorzieningen werden geraakt. Het is allemaal het gevolg van samenwerking met Iran, zegt Midden-Oosten-correspondent Olaf Koens. "Vanaf dag drie van de oorlog werd er al rekening gehouden met de mogelijkheid dat het land wapens voor de Russen zou leveren."
Iran voert net als Rusland ook een strijd met het Westen, zo legt hij uit. "Als je een gemeenschappelijke vijand hebt, dan ben je op papier elkaars vriend. En Iran is door alle sancties die tegen ze is opgelegd, altijd op zoek naar geld. En dat kunnen de Russen ze geven."
Maar hoe zit het precies met de relatie tussen Rusland en Iran? Een heel innige relatie hebben ze in ieder geval niet, vertelt Irandeskundige Paul Aarts van de Universiteit van Amsterdam. Want Iran is een land dat altijd erg op zichzelf is. "Het sentiment is: wij willen soeverein zijn. Iran en Rusland hebben dan ook al heel lang een moeizame en nogal dubbelzinnige relatie."
Dat heeft te maken met gebeurtenissen in het verleden, waarin het vertrouwen tussen Iran en andere landen vaak is geschaad. Zo hebben de Russen en ook de Britten zowel begin vorige eeuw als tijdens de Tweede Wereldoorlog delen van Iran bezet. Ook hielpen ze de Constitutionele Revolutie, begin 20ste eeuw, om zeep. "Dat is men niet vergeten in Iran", zegt Aarts.
Hoog ontwikkeld land
Dat Iran de beschikking heeft over drones, staat buiten kijf. Het land staat al jaren onder druk vanwege internationale sancties die opgelegd zijn om de ontwikkeling van kernwapens tegen te gaan. "Al sinds 1979 zijn er sancties, maar vanaf 2012 zijn de meeste strenge sancties opgelegd. Onder president Trump zijn er vier jaar geleden sancties bijgekomen, maar ook Biden gaat ermee door."
Iran probeert door alle tegenslagen zo min mogelijk afhankelijk te zijn van anderen. Ze hebben dan ook - noodgedwongen - een eigen wapenindustrie opgezet. "Daarin hebben ze op sommige gebieden een vooraanstaande positie verworven. Mensen vergeten het wel eens, maar Iran is een hoogontwikkeld land met hoogontwikkelde technologie", vertelt Aarts.
Sancties treffen de één harder dan de ander. "In eerste instantie zijn het toch gewone Iraniërs die de prijs betalen. Sommige sectoren draaien als een tierelier. Maar de productie van raketten en drones is hoog, kwalitatief en kwantitatief."
Correspondent Olaf Koens zegt ook dat er in Israël angst is voor de Iraanse drones. "In eerste instantie dacht men dat die drones niet goed genoeg waren, dat Iran maar wat zat te knutselen. Maar nu blijkt toch dat ze best goed werken. Het is niet zo dat er enorme bommen mee kunnen worden vervoerd, maar ze kunnen wel degelijk wat raken."
Verstandshuwelijk
Begin juli meldden Amerikaanse inlichtingendiensten dat Iran honderden drones die bewapend konden worden, aan Rusland ging leveren. Volgens de VS zou het Iraanse leger ook de Russen trainen hoe ze de drones moeten gebruiken. Iran ontkende dat.
Maar nu worden deze drones dus ingezet in Oekraïne, zo bleek al eerder uit video's die het Oekraïense leger heeft gedeeld. "Dat gaat veel verder dan ik voor mogelijk had gehouden", zegt Iran-expert Aarts erover. "Maar het is een vaker voorkomend element van de Iraanse buitenlandpolitiek dat ze om pragmatische redenen soms een verstandshuwelijk met een ander land aan gaan. En dus een oogje dichtknijpen als het in het belang is van Iran."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Aarts vraagt zich af waarom het nodig is dat Iran dit heeft gedaan. "Poetin heeft ongetwijfeld druk uitgeoefend, en geld speelt ook altijd een rol. Iran gaat al jaren gebukt onder sancties. Het land is weliswaar niet bankroet, maar zit wel in grote problemen. Voor wat, hoort wat: er is ongetwijfeld iets afgesproken over Russische steun wanneer Iran het nodig heeft, bijvoorbeeld in de VN Veiligheidsraad. Of op economisch gebied."
"Maar het is moeilijk te begrijpen wat er precies in de hoofden van Iraanse leiders speelt", zegt Aarts. "En wat dan de finale overweging is om dit moordtuig, want dat is het, te leveren aan Rusland."
Wie zijn nog de vrienden van Rusland?
Veel bondgenoten heeft Poetin niet in de wereld. Gisteren heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties met overgrote meerderheid Ruslands 'gepoogde illegale annexatie' van vier gebieden in Oekraïne veroordeeld. Die gebieden worden dan ook niet als Russisch erkend.
143 van de 193 landen stemden in met de resolutie, die de soevereiniteit van Oekraïne opnieuw bevestigt. Er waren vijf tegenstemmers: Rusland, Belarus, Noord-Korea, Nicaragua en Syrië. 35 landen, waaronder India en China, lieten weten zich te onthouden van stemming. In totaal waren er tien landen, waaronder Iran, die niet aanwezig waren om te stemmen.
Vorige maand was er een top in Oezbekistan, waar volgens persbureau Reuters Rusland en Iran de banden hebben aangehaald. De Iraanse president Ebrahim Raisi zei dat landen die zijn getroffen door sancties elkaar opzoeken, en daar 'alleen maar sterker' van worden. "De Amerikanen denken dat ze landen kunnen stoppen met sancties, maar dat zien ze verkeerd", zei hij.
De Russische president Vladimir Poetin ziet de toenadering als 'een positieve ontwikkeling'. De twee landen zouden werken aan een nieuw strategisch verdrag om de samenwerking verder uit te werken, ook op economisch vlak.