Jongeren vaak in financiële problemen door online shoppen op afbetaling
Een op de vijf online shoppers die kiezen voor uitgesteld betalen krijgt te maken met aanmaningskosten, waarschuwt de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Boetes van 15 tot 40 euro zijn een belangrijk deel van het verdienmodel van apps zoals Klarna of Riverty. Volgens de AFM komen veel jonge gebruikers bij incassobureaus terecht.
Het wordt steeds normaler om een online bestelling niet meteen te betalen, maar om de rekening pas weken later te voldoen via een betaalservice. Uitgesteld betalen of buy now pay later (bnpl) wordt het genoemd. Vier van de tien online consumenten heeft er dit jaar al zeker één keer gebruik van gemaakt, zegt de Autoriteit Financiële Markten. In een uitgebreid onderzoek waarschuwt de AFM voor toenemende financiële risico’s.
Miljoenen transacties
Bij 'uitgesteld betalen' schieten apps zoals Klarna, Riverty, Tinka of Billink de rekening van een consument voor aan de webwinkel. Zowel de consument als de webwinkel betaalt hiervoor een klein bedrag aan deze apps. Vervolgens bieden deze apps consument de mogelijkheid om de rekening pas veel later renteloos aan hen terug te betalen, variërend van twee weken tot twee maanden.
Volgens de AFM wordt inmiddels 8 procent van alle online transacties voldaan via uitgesteld betalen, marktonderzoekers verwachten dat dit doorgroeit naar 30 procent. Jaarlijks gaat het om miljoenen transacties.
Uitgesteld betalen kan handig zijn, voor wie bijvoorbeeld kleding in meerdere maten bestelt om te passen en uiteindelijk maar één kledingstuk wil houden en betalen. Maar dit AFM-onderzoek laat de schaduwzijde zien van deze betaalmethode.
1 op 5 krijgt aanmaning
Van de gebruikers tot 65 jaar krijgt omstreeks 20 procent te maken met aanmaningskosten, zegt senior toezichthouder Daniëlle de Jager van de AFM, het precieze getal varieert per aanbieder. Die boetes voor te laat betalen bedragen gemiddeld 15 euro, waarna de meeste klanten alsnog hun openstaande rekening voldoen.
Maar wie na diverse aanmaningen niet betaalt, moet volgens de algemene voorwaarden van marktleider Klarna uiteindelijk 15 procent van de aankoopwaarde als boete betalen, met een minimum van 40 euro.
Boete wordt verdienmodel
Aanmaningskosten en ook incassoprocedures beginnen een deel van het verdienmodel van BNPL-apps te vormen, waarschuwt De Jager. "Eén aanbieder gaf aan over een intern incassobureau te beschikken: 11,7 procent van haar omzet komt uit incassokosten."
De inkomsten uit boetes bedragen tot 40 procent van de totale inkomsten van BNPL-aanbieders. Zorgelijk is dat deze apps (de AFM maakt niet openbaar welke) veel dossiers na diverse aanmaningen overdragen aan incassobureaus. Dit gebeurt het meest bij jongeren, tot wel 6 procent van de 18- tot 24-jarigen komt na uitgesteld betalen in een incassoprocedure terecht.
Schulden stapelen
Dat betalingsproblemen onderdeel van het verdienmodel zijn, schuurt met de vrijstelling die deze apps nu krijgen binnen de kredietwetgeving, zegt de AFM. Uitgesteld betalen is juridisch gezien geen krediet omdat het renteloos is en binnen drie maanden terugbetaald moet worden. Toezicht van het Bureau Kredietregistratie (BKR) ontbreekt dan ook. Hierdoor ontstaat ook een risico dat BNPL-gebruikers schulden gaan stapelen, zoals rood staan of een creditcardschuld, waarschuwt De Jager.
Strengere regelgeving voor BNPL-apps ligt op tafel in Brussel, maar het kan nog jaren duren voordat de diverse instanties en EU-lidstaten het hierover eens zijn. De AFM is groot voorstander van extra wetgeving om consumenten te beschermen tegen de risico's van uitgesteld betalen.
Kamermeerderheid: regulering
Uitgesteld betalen werd enkele jaren geleden geïntroduceerd en nam een hoge vlucht tijdens de coronapandemie. Webwinkels bieden deze betaalmethode vaak aan omdat hiermee voldaan wordt aan de verplichting dat online consumenten minstens de helft van de factuur pas na ontvangst moeten kunnen betalen.
Uit onderzoek van RTL Nieuws bleek eerder dat ook grote online slijterijen bijna allemaal vormen van uitgesteld betalen aanbieden. Preventie-organisaties zoals Jellinek en het Trimbos-Instituut zijn hier bezorgd over omdat dit onnodig alcoholgebruik aanjaagt. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil hier een eind aan maken.
Gedupeerd door uitgesteld betalen?
Ben jij of ken jij iemand die door uitgesteld betalen in incassoprocedures terecht is gekomen? Zijn jouw schulden deels te wijten aan BNPL-apps? Dan komt de redactie van RTL Nieuws graag met jou in contact via onderzoek@rtl.nl.