Ouderwets snotterige dagen voor kerst: RS-virus, griep én corona gaan rond

'Vroeger' wisten we niet beter: in het winterseizoen kregen allerlei luchtweginfecties ruim baan. Logisch ook: we leven in het koudere seizoen meer binnen en dichter op elkaar. Maar tijdens de coronapandemie was dat helemaal anders: toen was het vooral Covid-19 dat de klok sloeg.

Geen druppelinfecties

Neem bijvoorbeeld de griep, veroorzaakt door influenzavirussen. Rond deze tijd – zo vlak voor kerst – in 2020 zaten we op anderhalve meter afstand van elkaar en wasten we onze handen stuk.

Griep was er amper. Vorig jaar idem dito. Viroloog Meijer: "Alle coronamaatregelen van toen waren zeer effectief, ook tegen andere druppelinfecties."

Eind februari 2022 – het land ging toen weer open – was-ie er dan ineens weer wel. Veel later dan normaal belandden onfortuinlijke grieppatiënten alsnog rillend, hoestend en met spierpijn in de lappenmand.

Glazen bol

Dit jaar gedraagt de griep zich weer ouderwets. En dat betekent dat het aantal patiënten nu oploopt. Vooral het influenzavirus type B lijkt wel wat sneller om zich heen te grijpen dan in de laatste seizoenen voor corona. Maar het ene seizoen is nou eenmaal zwaarder dan het andere. Meijer: "In 2017/2018 was dat ook het geval."

Voorspellen of het ook echt een bovengemiddeld hevig griepseizoen wordt, noemt de RIVM-viroloog 'in de glazen bol kijken'. "Vooral ook omdat die patronen zich nu pas net weer wat lijken te herstellen."

RS-virus

Dat is ook het geval wat het RS-virus betreft. Dat is een zeer besmettelijk virus dat ook elk jaar weer toeslaat. Meijer: "Vooral kinderen tot 1 jaar kunnen daar ernstige klachten van krijgen, kortademigheid vooral."

Zelden is RS in Nederland dodelijk. In eerste instantie lijkt het op een verkoudheid. Het virus verspreidt zich via de lucht door hoesten of niezen. Ook dit is typisch zo'n virus dat in de winter piekt. Behalve in coronatijd.

In de eerste coronawinter was ook dat virus praktisch afwezig, maar in de zomer van 2021 stak het, tegen alle gebruikelijke patronen in, in alle hevigheid de kop op. "Door het opheffen van de coronamaatregelen zag dat virus kans om alsnog om zich heen te grijpen op een ongebruikelijk moment."

Hoe lang stijgt de curve?

Al een aantal weken is officieel sprake van een RS-epidemie en qua tempo is een vergelijkbare stijging van het aantal zieken te zien als destijds in de zomer. Meijer: "De vraag is: hoe lang stijgt de curve nog door? Als je de traditionele duur bekijkt van zo'n golf, dan verwacht ik de piek volgende week. Dan neemt het weer af en zou het ergens in februari, tussen week 6 en 8, weer ver moeten zijn afgenomen."

Wat wel opvalt: vergeleken met de winters vóór corona ligt de RS-piek nu vroeger. "Nieuwgeborenen en kinderen tot 2 jaar zijn wellicht vatbaarder, omdat ze er nog niet mee te maken hadden. Dan kan zo'n virus wat makkelijker om zich heen grijpen."

Die vroege piek ziet ook kinderarts Károly Illy, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde. Hij vertelt: "De overgrote meerderheid van de kinderen heeft alleen last van verkoudheid en hoesten. Een kleine meerderheid belandt op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis."

Hij schetst: "Zij hebben last van benauwdheid en soms extra zuurstof nodig. Of ze zijn zoveel energie kwijt aan hun ademhaling dat ze niet genoeg voeding meer binnenkrijgen. Of beide."

Verrast door vroege piek

Elke winter – voor corona – was in de Nederlandse ziekenhuizen al een piek te zien. "Qua intensiteit is het beeld nu vergelijkbaar met dat van voor corona. We zijn wel wat verrast door het vroege tijdstip, normaal ligt het zwaartepunt in januari."

Maar de ziekenhuizen kunnen het aan, vertelt Illy. "Het gebeurt wel dat er een kind binnenkomt in, laten we zeggen, ziekenhuis A, maar dat daar geen plek is op de kinderafdeling. Dan wordt een plek in een ziekenhuis in de buurt gezocht. Maar dat gebeurt elk jaar, alleen normaal gesproken dus wat later. We hoeven nog geen kinderen naar het buitenland over te plaatsen."

Illy en zijn collega's zien ook wel zieke kindjes met de griep verschijnen, maar RS voert duidelijk de boventoon. En dan is er nog dat broertje – of zusje – van het RS-virus: hMPV. In de ziekenhuizen speelt dat een veel kleinere rol, vertelt kinderarts Illy.

Het RIVM ziet hMPV wel rondgaan in de samenleving. Viroloog Meijer: "Dat virus kan bij iets oudere kinderen, tussen de 1 en 5 jaar grofweg, wat ernstiger verlopen."

Samenvattend: ja, we snotteren heel wat af. En ja: dat voelt een beetje onwennig, begrijpt ook Meijer. "De patronen waren flink door de war geschopt. Maar ze lijken zich dus te herstellen."

Niet zoals in Duitsland

Hij besluit: "Scholen gaan zo meteen dicht in de kerstperiode, dat heeft remmende invloed op verspreiding. Wel komen families juist weer meer samen. We gaan volgen hoe het zich deze winter allemaal verder ontwikkelt."

Een situatie zoals in Duitsland voorziet Meijer niet. Daar zei voorzitter Christian Karagiannidis van de Duitse vereniging voor intensive care en spoedeisende geneeskunde afgelopen zaterdag nog tegen de Rheinische Post: "Het ziektecijfer onder de bevolking is momenteel extreem hoog, ik heb nog nooit zoiets meegemaakt."