Oekraïne is 'in feite' al NAVO-lid volgens minister van Defensie
In feite is Oekraïne al lid van de NAVO. Dat zegt de minister van Defensie van dat land in een interview met de BBC. Volgens Oleksi Reznikov hoort zijn land bij de alliantie 'omdat we de wapens hebben en weten hoe we die moeten gebruiken'.
Hij spreekt over een de facto-lidmaatschap, niet bij wet. Zou Oekraïne wél daadwerkelijk lid zijn van de NAVO, dan zouden de andere lidstaten moeten ingrijpen in de oorlog vanwege artikel 5 van het verdrag. Dat stelt dat een gewapende aanval op een lidstaat wordt beschouwd als een aanval op alle lidstaten. Daardoor zouden alle dertig aangesloten landen in oorlog zijn met Rusland.
Maar, Oekraïne ís natuurlijk geen lid van de NAVO. Toch is het niet zo opmerkelijk dat Reznikov deze uitspraak doet, vindt defensie-expert Dick Zandee van Clingendael. "Naarmate de oorlog verder gevorderd is, heeft Oekraïne steeds nadrukkelijker gezegd dat ze lid willen worden van de NAVO."
Voeding voor Russisch narratief
"Het is een politiek signaal, wat het goed doet bij de Oekraïense bevolking. Want die zijn opgeschoven naar het Westen." In Rusland wordt de oorlog in Oekraïne vaak afgeschilderd als een strijd tegen de NAVO, vanwege de vele wapenleveringen aan Kiev vanuit het Westen. "Als je dan als Oekraïense minister van Defensie dit soort uitspraken doet, dan lijkt me dat voeding voor het Russische narratief", zegt Zandee. "Moskou kan nu heel makkelijk zeggen: zie je wel, we zijn in oorlog met de NAVO. Vanuit dat oogpunt vind ik het niet verstandig."
Omdat regeringen van NAVO-landen bang zijn voor verdere escalatie en dat de hele alliantie de oorlog in getrokken wordt, zijn ze tijdelijk terughoudend met het sturen van nog zwaardere wapens. Zo wordt momenteel gediscussieerd over het leveren van tanks, maar moet Duitsland nog overtuigd worden. Reznikov ziet dat proces inmiddels bijna als een standaardprocedure. "Deze zorg over verdere escalatie is in mijn ogen een soort protocol", zegt de Oekraïense defensieminister.
In 2008 heeft Oekraïne de belofte gekregen van de NAVO dat het op enig moment in de toekomst zou mogen toetreden, zonder concrete datum. Dat vooruitzicht was een van de redenen dat de Russische president Vladimir Poetin in februari besloot om Oekraïne binnen te vallen. Hij eiste een 'neutrale' status voor zijn buurland.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft eind september nog gevraagd om versnelde toetreding. Reznikov is er in elk geval van overtuigd dat zijn land 'in de nabije toekomst' ook in wettelijk opzicht lid wordt van de NAVO.
Rode lijn
"De NAVO zegt altijd: de deur staat open, maar dat is iets heel anders dan daadwerkelijk lid worden", legt Zandee uit. Want, een land dat in oorlog is toelaten tot een militair bondgenootschap, zou enorme gevolgen hebben voor de NAVO.
"Het land dat nu het meeste invloed heeft in Kiev, is de VS. De rode lijn van Biden is dat de NAVO niet in oorlog moet komen met Rusland vanwege Oekraïne. Er zal dus eerst een vredesakkoord moeten komen." Dat weet Oekraïne ook, zegt Zandee. Hij verwacht dan ook niet dat Zelenski formeel de aanvraag zal indienen.