Greenpeace: binnen twee weken stikstofmaatregelen, anders rechtszaak tegen overheid
Greenpeace wil dat het kabinet binnen twee weken actie onderneemt om de uitstoot van stikstof tegen te gaan. Gebeurt dat niet, dan stapt de milieuorganisatie naar de rechter. 'Het is tijd dat de overheid zich eindelijk aan de wet gaat houden', zegt Greenpeace-directeur Andy Palmen.
Volgens Greenpeace moet er nu iets gebeuren aan stikstofdepositie, het neerslaan van stikstofverbindingen vanuit de lucht op de bodem en water. "Anders vallen ecosystemen om”, waarschuwt Palmen.
De stikstofcrisis is nog lang niet voorbij, lijkt Greenpeace duidelijk te willen maken. De natuur schreeuwt volgens de milieuorganisatie om mindering, zodat zij kan herstellen van jaren aan overdaad. Stikstof is een noodzakelijke voedingsstof, maar te veel is schadelijk voor de biodiversiteit.
'Pappen en nathouden'
Net als andere EU-landen is Nederland verplicht om natuurgebieden in stand te houden. Daartoe moet de stikstofdepositie drastisch omlaag, daar zijn ecologen het over eens.
"Ecologen schreeuwen moord en brand", zegt Greenpeace-directeur Andy Palmen. "Oude eikenbossen staan op sterven. De overheid stuurt op 2030, maar voor veel natuurgebieden is dat te laat."
De frustratie is bij Palmen duidelijk merkbaar. Het is al vier jaar na de uitspraak van de Raad van State, waarin gehakt werd gemaakt van het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Toch is de stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden sindsdien nauwelijks gedaald. "De tijd van pappen en nathouden ten koste van de natuur is echt voorbij", aldus Palmen.
'Overheid overtreedt de wet'
Het verder laten verslechteren van de natuur is volgens de door Greenpeace ingehuurde milieujuriste Bondine Kloostra een onrechtmatige daad: "Verslechtering van de natuur is vaak niet meer in te halen. De beleidsvrijheid of er nu direct maatregelen getroffen moeten worden, is in feite al opgesoupeerd."
De doelstellingen van het kabinet zijn volgens Greenpeace een voorbeeld van 'too little, too late'. Voor de meest kwetsbare natuurgebieden is veel meer haast geboden. Die zouden al in 2025 aan de grenswaarde voor stikstofdepositie moeten voldoen om onherstelbare schade te voorkomen. Dat zegt niet alleen Greenpeace, dat staat in diverse rapporten – ook die in opdracht van het ministerie zijn geschreven.
Maar is binnen twee jaar die doelen verwezenlijken niet een beetje snel? "Dat is het verhaal van de afgelopen jaren", zegt Palmen. "Het is te snel, het is te moeilijk, het kan niet, het past niet. Het kan wèl. Je kan vergunningen binnen anderhalf jaar intrekken. En dan is dat per direct effectief voor de natuur."
Alle beetjes helpen
Er zijn inderdaad natuurgebieden waarbij elke beetje stikstof al te veel is, zo bevestigt Wim de Vries, stikstofexpert en hoogleraar aan de WUR. "Maar het is onmogelijk om overal de kritische depositiewaarde te halen", zegt hij, "omdat een aanzienlijk deel van de in Nederland neergedaalde stikstof uit het buitenland afkomstig is."
Op de vraag of we dan net zo goed niets veranderen aan onze uitstoot volgt een luid en duidelijk "nee, nee, nee!!!" Ook al daalt er nog steeds meer stikstof neer dan het natuurgebied aankan, dan nog is er winst voor de natuur door minder uit te stoten, legt de Vries uit. "Elke kilogram minder is gunstig, hetzij dat het de verslechtering van de natuur vertraagt of voor verbetering zorgt."
Er is wel een vertragingseffect, waarschuwt De Vries. "Het kan best zijn dat je een tijdje geen verbetering ziet nadat je de stikstof uitstoot hebt teruggebracht." De natuur heeft, naast minder stikstof, vooral ook tijd nodig om te herstellen.
Volledig uit de hand gelopen
Volgens De Vries is de stikstof depositie al in de jaren tachtig uit de hand gelopen en zijn door de jaren al heel veel effecten opgetreden. "Het is net als met eten: hoe langer je te veel eet, hoe groter de problemen. Het is niet zo dat je door nu veel te doen nog snel veel kan bereiken. Het is in die zin geen vijf voor twaalf. Het is drie uur 's middags."
Gemiddeld komt 41 procent van de stikstofdepositie op gevoelige natuurgebieden van de landbouw, 35 procent komt aangewaaid uit het buitenland en de rest is afkomstig van industrie en verkeer.
Overigens verwacht De Vries dat omringende landen hun uitstoot ook terugdringen. En laten we niet vergeten dat Nederland meer stikstof exporteert dan importeert: zo'n twee derde van onze stikstofuitstoot daalt in het buitenland neer.