Inspectie: duizenden mbo'ers met diploma zijn 'laaggeletterd'
Er zijn grote zorgen over de taalvaardigheid van mbo-studenten. In één jaar tijd hebben 6000 mbo'ers hun diploma behaald met een onvoldoende voor het centraal examen Nederlands. Daarmee zijn ze 'laaggeletterd'. Dat blijkt uit een rapport van de Onderwijsinspectie. "Het is een handicap die je ervaart in het dagelijkse leven met allerlei praktische zaken."
"We zijn er eerlijk gezegd van geschrokken dat het Nederlandse onderwijs een groep van 6000 laaggeletterden toevoegt aan de toch al veel te grote groep", zegt Alida Oppers van de Inspectie van het Onderwijs tegen RTL Nieuws. "En we hebben de enorme uitval in het mbo buiten beschouwing gelaten. Op hetzelfde niveau, mbo-2, valt 40 procent van de studenten vroegtijdig uit. Je weet niet wat hun niveau is, maar het is alle reden om daar zorgen over te hebben. Als dat zich elk jaar zou voortzetten, is dat zeer zorgelijk."
De belangrijkste conclusies op een rij
De Staat van het Onderwijs is het jaarlijkse verslag van de Inspectie van het Onderwijs over wat goed gaat in het onderwijs en waar verbeterpunten liggen.
- Beginnende leerkrachten moeten meer en beter worden begeleid. Minder dan twee derde wordt op dit moment goed ingewerkt en er moet meer aandacht komen voor de bijscholing van docenten.
- Het niveau in basisvaardigheden als taal en rekenen blijft een punt van grote zorg. Daarom moet er 'betere sturing komen met ambitieuze doelen'.
- De inspectie heeft voor het eerst een beeld van de Nederlandse taal in het mbo. Zeker 6000 mensen die in het studiejaar 2021-2022 een mbo-2 en mbo-3-diploma hebben gekregen, beheersen de taal onvoldoende om goed te kunnen meedraaien in de samenleving.
Oppers noemt het een 'handicap' die mensen ervaren in het dagelijks leven. "Ze krijgen zo geen basis mee om hun eigen zaken te regelen, of het nu gaat om de arbeidsmarkt of gewoon het regelen van je dagelijkse dingen. En met de 2,5 miljoen laaggeletterden die we al hebben, zie je dat we een veel te grote groep Nederlanders hebben die niet meedoen."
Lastige periode
Oppers vermoedt dat de coronapandemie niet heeft geholpen. "Er is een lastige periode aan voorafgegaan de laatste twee jaar, met veel uitval en motivatieproblemen. Er zijn lastige omstandigheden geweest, die kunnen ongetwijfeld van invloed zijn."
Volgens Jan-Willem Heijkoop, woordvoerder van de Stichting Lezen en Schrijven, spelen meerdere factoren een rol in de laaggeletterdheid onder mbo'ers. "Laaggeletterdheid bij ouders zorgt ervoor dat kinderen al op jonge leeftijd een taalachterstand ontwikkelen. Het is moeilijk om die achterstand later in te halen."
Weinig aandacht op school
Ziekte en verhuizingen in de kindertijd kunnen ook een reden zijn voor laaggeletterdheid. "Op school wordt ook weinig aandacht besteed aan het probleem, wat het dus feitelijk erger maakt," zegt Heijkoop.
Bij leerlingen in het voortgezet onderwijs is het niveau niet hoog. In het schooljaar 2021-2022 haalde 20 procent van de geslaagde havo- en vwo-leerlingen een onvoldoende voor het centraal examen Nederlands.
In een reactie zegt de MBO Raad het beeld van de Onderwijsinspectie te herkennen en als onderdeel van een breed maatschappelijk probleem te zien. Wel wijst de raad erop dat de cijfers van de inspectie gaan over het centraal examen, dat lezen en luisteren toetst. Op mbo-scholen is er ook een instellingsexamen, dat spreken, schrijven en gesprekken voeren toetst. Uit de cijfers van de MBO Raad blijkt dat leerlingen daarop een stuk beter scoren, wat er uiteindelijk toe leidt dat ongeveer 95 procent van de leerlingen het diploma haalt met een voldoende voor Nederlands.
Minister: onacceptabel
Robbert Dijkgraaf, minister van Onderwijs, noemt de uitkomsten van het rapport over de laaggeletterde mbo'ers zorgelijk. "Ik schrik daar echt van, ik vind dat onacceptabel. Die basisvaardigheden zijn essentieel en de afkalving ervan is een zorgelijk punt", zegt hij tegen RTL Nieuws.
Er moet veel gebeuren op het mbo om de basisvaardigheden, zoals taal, rekenen en burgerschap bij de leerlingen op niveau te krijgen. "Het is een lastige opdracht, maar het is heel hard nodig," zegt Dijkgraaf.
Het mbo is voor heel veel studenten dé manier om hun weg in de maatschappij te vinden, stelt de minister. "Dat willen we gaan versterken en dat doen we door docenten meer te gaan professionaliseren op deze onderwerpen. De docenten moeten beter toegerust worden, en dat willen ze ook zelf."
Het kabinet had al aangekondigd om '30 miljoen euro en 2 miljoen structureel per jaar' hiervoor vrij te maken, zegt Dijkgraaf.