Aspartaam mogelijk kankerverwekkend? 'Als je extreme gebruiker bent'

Volgens het IARC, een agentschap binnen de WHO, is er op grond van drie studies 'beperkt bewijs' dat aspartaam, gebruikt in onder meer lightfrisdrank, yoghurt, tandpasta en kauwgom, mogelijk kankerverwekkend is. Maar aan de richtlijnen voor de dagelijkse consumptie van aspartaam, die wordt bepaald door een andere WHO-afdeling, verandert niks. 

Dat roept verwarring op. Want als aspartaam 'mogelijk kankerverwekkend' is, zouden we er dan niet meteen mee moeten stoppen?

Het IARC maakt voor hun indeling van kankerverwekkende stoffen gebruik van vier classificaties: 'zeker kankerverwekkend', 'waarschijnlijk kankerverwekkend', 'mogelijk kankerverwekkend' en 'niet in te delen'.

Rood vlees versus aspartaam

Om dat wat meer in perspectief te zien: alcohol, bewerkt vlees (onder andere hamburger, worst, ham, paté) en roken worden geclassificeerd als 'zeker kankerverwekkend', het eten van rood vlees als 'waarschijnlijk kankerverwekkend' en aspartaam, net als gepekelde groenten en uitlaatgassen van een benzinemotor als 'mogelijk kankerverwekkend'. 

"Het rapport van het IARC gaat puur over de stoffen die potentieel kankerverwekkend zijn", legt Rob van Berkel uit. Hij is onderzoeksdiëtist en stelt veelvuldig misleidende gezondheidsclaims aan de kaak die circuleren op het internet. Ook schrijft hij boeken en artikelen in vaktijdschriften over voeding en gezondheid. 

"Het andere rapport is voor de consument veel belangrijker want dat gaat over voedselveiligheid."

"Op basis van dat rapport is gekeken of de aanvaardbare dagelijkse inname veranderd moet worden. Maar daarvoor was onvoldoende bewijs. Voor de praktijk verandert er dus eigenlijk niks en kun je concluderen dat het gebruik van aspartaam tot de aanvaardbare dagelijkse inname veilig is."

Hij benadrukt dat het IARC voor de indeling in categorieën naar de sterkte van het bewijs kijkt en niet naar de grootte van het risico. Dus hoe sterker bewijs is dat een stof kankerverwekkend is, hoe hoger de categorie. "Rood vlees staat bijvoorbeeld een categorie hoger dan aspartaam", zegt Van Berkel. "Maar dat wil niet zeggen dat een stukje rood vlees het risico op kanker méér verhoogt. Het gaat om de hoeveelheid en de frequentie van het gebruik."

Voedselveiligheid

Wieke van der Vossen is expert voedselveiligheid bij het Voedingscentrum. Ze begrijpt de onduidelijkheid en onrust die er is ontstaan over de verschenen rapporten van de WHO. Maar, concludeert ze: "Met de hoeveelheden die we nu binnenkrijgen, is er geen reden tot zorg."

Van der Vossen legt uit dat het IARC voor dit rapport alle onderzoeken die wereldwijd zijn gedaan naar aspartaam op een hoop heeft gegooid. En daar vervolgens een conclusie uit heeft getrokken. "De meeste onderzoeken lieten geen verband zien tussen aspartaam en kanker, maar een aantal onderzoeken liet wel iets zien wat meer onderzoek vereist."

"Sommige onderzoeken zijn namelijk niet eenduidig. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat de effecten die gezien worden bij mensen niet door aspartaam komen, maar door andere oorzaken zoals leefstijl of andere slechte voeding. "

Veilige inname

Aspartaam wordt sinds de jaren 80 gebruikt in veel verschillende producten zoals lightfrisdrank, yoghurt, tandpasta en kauwgom. "En in al die jaren hebben we geen signalen gekregen dat er iets aan de hand is", zegt Van der Vossen. "Het woord kanker doet alarmbellen rinkelen, maar je moet het hele verhaal zien."

Het gaat vooral om de voedselveiligheid. Dat is een term om de veiligheid of onveiligheid aan te geven van voedsel. Voedsel kan bijvoorbeeld besmet zijn met ziekmakers of schadelijke stoffen. Als we het hebben over de schadelijke stoffen is het belangrijk dat je daar niet te veel van binnen krijgt. "Sommige stoffen zijn bij kleine hoeveelheden al giftig en andere stoffen bij zeer grote hoeveelheden", schrijft het Voedingscentrum op zijn website. 

Volgens Van der Vossen moet je dan ook kijken naar de veilige inname van aspartaam. "Je moet een extreme gebruiker zijn en liters cola drinken om die veiligheid te overschrijden."

Volgens de standaarden van de WHO mag een volwassene van 70 kilo 9 tot 14 blikjes lightfrisdrank met aspartaam per dag drinken zonder een veiligheidsrisico. Ter vergelijking: voor vlees geldt een maximale inname van 500 gram per week, waarvan maximaal 300 gram rood vlees, zoals rundvlees en varkensvlees. 

Van der Vossen benadrukt dat aspartaam in de laagste categorie valt als het gaat om kankerverwekkende stoffen. "De relatie tussen een stukje rood vlees en kanker zijn veel duidelijker. Alles is relatief. Het is ook niet zo dat je meteen kanker krijgt als je twee glazen alcohol drinkt." 

'Beste limiet is 0'

Voedselwaakhond Foodwatch laat in een reactie weten zich aan te sluiten bij het WHO-advies dat aspartaam tot een minimale inname moet worden beperkt. "Kies voor drankjes die niet door de voedingsmiddelenindustrie zijn gemanipuleerd omwille van de zoetheid, zoals water of thee."

Foodwatch vindt dat een limiet voor een stof aangeeft dat er iets van schadelijkheid in zit. "Het beste limiet zou volgens Foodwatch dan ook 0 zijn", zegt een woordvoerder. "In ieder geval tot bewezen is dat er absoluut geen risico bestaat."