Bestaanszekerheid, iedereen heeft het erover, maar wat is het precies?

En dat is best opvallend voor een onderwerp dat zelfs in de grondwet staat: "De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid."

Een verschrikkelijk woord, bestaanszekerheid. Dat vindt althans SP-voorvrouw Lilian Marijnissen. "Ik wil er van af. Niemand op straat gebruikt die term. Mensen hebben het over de energierekening die ze niet kunnen betalen, of dat hun dochter geen woning kan vinden, niet dat ze zich zorgen maken over bestaanszekerheid."

"Mijn grootste zorg is dat het een holle term wordt, zoals bestuurscultuur. Een paar jaar geleden ging opeens iedereen roepen dat er iets moet worden gedaan aan de bestuurscultuur. Maar daar is nooit iets veranderd, omdat iedereen het over iets anders had. Rutte heeft 10 stagiairs aangenomen en daarmee volgens hem iets aan de bestuurscultuur gedaan. Voor je het weet gebeurt dat ook met bestaanszekerheid. Omdat niemand precies weet waar het over gaat, verandert er wezenlijk geen zak", aldus de SP-leider.

Meer dan inkomen

Degene die de bestaanszekerheid heeft opgestuwd in de vaart der volkeren is Pieter Omtzigt. De man die torenhoog staat in de peilingen, maar het nu nog moet doen met één zetel in de Kamer, vindt bestaanszekerheid meer dan alleen een inkomen dat goed genoeg is om van te kunnen leven.

"Bestaanszekerheid is voor mij dat je inkomen voldoende is om aan de noodzakelijke levensbehoefte te voldoen, zonder in grote stress te raken. Een noodzakelijke levensbehoefte is bijvoorbeeld wonen. Dat is voor mensen die in een grote stad willen wonen, haast niet te doen. Dan heb ik het niet over mensen die in aanmerking komen voor sociale huurwoningen. Die krijgen huurtoeslag."

"Maar als je net meer verdient zoals mensen met een laag middeninkomen, dan kom je niet in aanmerking voor een sociale huurwoning of huurtoeslag. Die zijn aangewezen op de vrije sector. En daar zijn in veel grote steden geen betaalbare huurhuizen te vinden onder de 1000 euro. De huurprijzen in de vier grote steden zijn de hoogste van heel Europa. Als dit soort basisvoorzieningen, een betaalbare woning, er niet zijn voor mensen, dan betekent dat dat de overheid zijn taak heeft verwaarloosd. Dan hebben ze gefaald", zegt Omtzigt.

Zijn voormalige partijgenoot en huidig CDA-voorman Henri Bontenbal legt net als Omtzigt bestaanszekerheid breed uit. Het gaat veel verder dan geld, zegt hij. "Het gaat ook om toegang tot wonen, tot zorg en om het hebben van een sociaal netwerk. Het gaat echt niet alleen om zaken betaalbaar te houden."

Verenigingsleven

Natuurlijk is een inkomen ook volgens het CDA van groot belang voor de bestaanszekerheid. Daarom wil de partij het minimumloon verhogen, de kinderbijslag verhogen en ook de toeslagen die ouders kunnen krijgen moeten omhoog.

Maar minstens zo belangrijk is volgens Bontenbal sociale cohesie. En ja, de overheid heeft een belangrijke rol als het gaat om het vergroten van die sociale cohesie, vindt het CDA. "Want voor die cohesie is bijvoorbeeld het verenigingsleven belangrijk. Maar ook het stimuleren van mantelzorg, het invoeren van de maatschappelijke diensttijd die de saamhorigheid vergroot. Dus daar kan je met beleidsmaatregelen aan werken."

Door het ijs

Voor de VVD gaat bestaanszekerheid erover dat mensen met een prima baan en een normaal inkomen zich geen zorgen hoeven maken of ze het eind van de maand halen, zegt de liberale lijsttrekker Dilan Yeşilgöz.

"Ze moeten niet hoeven piekeren over hoge vaste lasten of dat ze bij de eerste beste tegenslag door het ijs zakken. Dat willen we voorkomen. Dat is wat dat woord betekent. Het meest originele klassieke liberale thema dat we ooit hebben gehad."

Yesilgöz wil zich zeker niet beperken tot mensen met een normaal inkomen. Ook voor mensen die het minimumloon verdienen of een uitkering hebben, moet worden voorkomen dat ze wakker liggen van geldzorgen.

Niet wakker liggen

"Het gaat er uiteindelijk over dat niemand wakker moet liggen van de zorgen of je het eind van de maand wel gaat halen. In ons programma lees je heel veel over mensen die in armoede leven, kinderen die in armoede opgroeien, maar kijk ook naar ouderen, mensen die geen baan meer hebben, geen promotie kunnen maken, een vast inkomen hebben, die zien dat hun vaste lasten stijgen."

"Het gaat over alle groepen. En als je dan per groep inzoomt moet je daar maatregelen op treffen en eigenlijk komt het bij iedereen erop neer dat wij het heel belangrijk vinden dat de enorme stijging van de vaste lasten dat dat wordt beperkt. Denk aan energiebelasting en accijns, allerlei vaste lasten. Daar moet je als overheid op acteren."

Eerlijkere verdeling welvaart

PvdA-GroenLinks leider Frans Timmermans vindt dat bestaanszekerheid betekent dat er in Nederland weer een fundament komt waar niemand doorheen zakt: "We moeten ervoor zorgen dat mensen voldoende inkomen hebben om van rond te komen, bijvoorbeeld door een hoger minimumloon en eerlijkere verdeling van de welvaart."

"Maar het betekent ook dat de overheid zorgt dat de basis weer op orde komt: dat basisvoorzieningen, zoals een betaalbaar huis, goede zorg, openbaar vervoer, onderwijs en kinderopvang voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn. De overheid en politiek moeten daarin het goede voorbeeld geven. Iedereen doet ertoe."

De verkiezingen zijn op 22 november.