Blauwtong: weinig tegen te doen, enorme financiële consequenties
Een crisis dreigt los te barsten voor de Nederlandse veehouderij. Sinds begin september zijn al meer dan duizend veebedrijven getroffen door blauwtong, een virus dat voornamelijk voor schapen dodelijk kan zijn. Het virus werd voor het laatst gesignaleerd in Nederland in 2008, maar dook begin september ineens op bij bedrijven op de grens van Utrecht en Noord-Holland.
Wat is het blauwtongvirus?
Het blauwtongvirus woedt voornamelijk onder schapen en wordt overgebracht door zogenaamde knutten. Dat zijn kleine vliegjes die bloed zuigen om hun eitjes te ontwikkelen, ze steken vooral zoogdieren. We hebben ruim 100 soorten knutten in Nederland, maar het zijn maar een stuk of 7 soorten waarvan we zeker weten dat ze het blauwtongvirus overdragen, zegt schapenarts Reinard Everts. Als de knutten het virus bij zich dragen en een schaap, koe, geit of alpaca steken, infecteren ze de beesten.
Zodra de dieren besmet zijn met het virus, vliegt het afweersysteem uit de bocht. De dieren krijgen enorm hoge koorts en hun mond vult zich met blaasjes. De huid rondom hun klauwen raakt ontstoken, waardoor de dieren niet meer goed kunnen lopen. En er komt veel vocht in hun longen, waaraan vooral schapen sterven. In 1 à 2 procent van de gevallen krijgt het besmette dier ook daadwerkelijk een blauwe tong.
Hoeveel gevallen van blauwtong zijn er bekend?
Volgens de laatste cijfers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) hebben nu ruim 1100 veebedrijven melding gedaan van blauwtong, maar Everts denkt dat het aantal getroffen bedrijven veel groter is dan dat. "Dit zijn de cijfers van veehouders die het bloed van hun besmette dieren hebben opgestuurd. Drie à vier keer zoveel veehouders zien de symptomen bij hun dieren en weten wat ze moeten doen, zij sturen het bloed niet op."
Everts houdt iedere dag het geschatte aantal gestorven schapen bij. Gisteren telde hij een oversterfte van 800 schapen. "Als we er vanuit gaan dat 1 op de 4 schapen met blauwtong sterft, praat je over duizenden zieke schapen per dag die er bijkomen." De eerste besmettingen werden op 4 september vastgesteld in Baambrugge, Kortenhoef en Vreeland. Een maand later is het virus inmiddels in iedere provincie gesignaleerd.
Worden alleen schapen getroffen?
Nee, zoals eerder benoemd raken ook koeien, geiten en alpaca’s besmet. En vooral die eerste groep kan een groot probleem worden. Koeien overlijden over het algemeen niet aan het virus, maar kunnen wel stoppen met het geven van melk. De gemiddelde melkproductie bij besmette bedrijven kan zakken met 10 à 15 procent. Bovendien kunnen melkveehouders zich er niet tegen verzekeren. Hoeveel financiële schade dat tot gevolg heeft, is nog niet bekend. Maar het heeft sowieso grote invloed op de export, zegt Everts. Die is begin september namelijk direct stilgelegd, aangezien andere landen geen risico willen lopen om besmette dieren binnen te halen. "De financiële consequenties worden hard gevoeld."
De stand van zaken van gisteren:
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Wat kunnen veehouders ertegen doen?
Weinig. Omdat het niet schapen, maar knutten zijn die het virus overbrengen heeft een ophokplicht weinig zin. De besmette dieren ruimen, heeft ook weinig effect op de verspreiding. De oplossing zit hem in een vaccin. In Zuid-Afrika is zo’n vaccin de afgelopen jaren ontwikkeld en sinds dit jaar op de markt. Landbouwminister Piet Adema hoopt binnen enkele maanden het vaccin naar Nederland te halen, maar benadrukt ook dat de veiligheid van het vaccin goed moet worden gecheckt. Tijdens de uitbraak van het blauwtongvirus tussen 2006 en 2008 bleek een illegaal geïmporteerd vaccin namelijk een nieuwe variant van het virus met zich mee te brengen.
Minister Adema benadrukt ook dat het wachten is totdat de temperaturen dalen. Knutten zijn namelijk gebaat bij hoge temperaturen. "Zolang het warm genoeg blijft voor de knutten om rond te vliegen, zullen we een spreiding van het virus blijven zien", legt Everts uit. Warm genoeg betekent volgens hem boven de zes graden. "En aangezien we de afgelopen jaren warme winters hebben gehad, zullen we de knutten nog wel even blijven zien."
Tot slot: kunnen mensen ziek worden van blauwtong?
Nee, mensen kunnen niet ziek worden van het blauwtongvirus. Het wordt namelijk niet overgedragen op mensen. Je ziet het wel heel af en toe in hondachtigen, vertelt Everts. Maar dat is vooral in Afrikaanse landen. "Het is echt een ziekte van grazende herkauwers."