Wat gaan wij merken van de bankencrisis in de VS?

1. Wat is er aan de hand?

465 miljard dollar. 433 miljard euro. Dat bedrag is in de afgelopen twee dagen verdampt op beurzen wereldwijd, berekende persbureau Bloomberg. En dat als gevolg van zorgen om de Silicon Valley Bank (SVB). Dat is een bank waar je tot voor kort waarschijnlijk nog nooit had gehoord.

2. Wat is het voor bank?

Logisch, het is de 16de bank van de Verenigde Staten, afgemeten aan beheerd vermogen. Ze zijn niet actief in Nederland, maar bijvoorbeeld wel in het Verenigd Koninkrijk, Canada, Israël en India. De bank had eind vorig jaar 209 miljard dollar aan vermogen, waarvan 175 miljard dollar spaargeld van klanten. Dat waren vooral bedrijven uit de tech-industrie. En dat is een belangrijke reden dat het misging.

3. Hoe is het begonnen?

Jarenlang groeiden de bomen tot in de tech-hemel, investeerders stonden in de rij om hun geld in startups te steken. Dat geld werd gestald bij SVB. Een bank heeft dat geld niet in een kluis liggen, maar investeert het ook weer. 

Bijvoorbeeld in obligaties, leningen met een van te voren afgesproken looptijd. Vaak gaat het om leningen van een land. Als de rente laag staat, leveren ze een aardig rendement op voor beleggers. 

De bank had verzuimd om een belangrijk advies voor beleggers op te volgen: spreid je risico. En dat bleek een grove inschattingsfout, zeker toen de rente omhoog ging. De rente op nieuwe staatsobligaties ging ook omhoog. Eerder uitgegeven obligaties met een lagere rente, raak je dus aan de straatstenen niet kwijt.

Wie deze toch plotseling moet verkopen omdat spaarders hun geld opeisen, zit met de gebakken peren. Dat is precies wat er bij SVB gebeurde, blijkt uit de melding die de bank indiende bij de Amerikaanse beurswaakhond SEC. 

De verkoop van obligaties met een waarde van 21 miljard dollar leverde een verlies op van 1,8 miljard dollar. Dat was het startsein voor andere klanten van SVB om ook hun spaargeld op te eisen, een heuse bankrun. 

4. Wat is dat eigenlijk, een bankrun? 

Als spaarders massaal hun geld van hun bankrekening halen omdat ze bang zijn dat het er niet veilig meer is. Vaak is dit een zichzelf vervullende voorspelling: een bank komt in de problemen als er ineens veel cash nodig is. 

Er is geen bank die zo veel geld in kas heeft dat hij al zijn spaarders hun geld kan uitkeren als ze daarom vragen. SVB al helemaal niet, en dus moest de bank faillissement aanvragen, afgelopen vrijdag. 

Slecht nieuws voor alle spaarders die er niet in waren geslaagd hun spaargeld weg te halen. Gelukkig voor hen schoot de Amerikaanse overheid te hulp. Die beloofde afgelopen weekend alle spaarder te compenseren. Daar wordt geen belastinggeld voor gebruikt, het geld wordt opgehaald bij andere banken. 

De spaarders van de Britse tak van SVB hebben onderdak gevonden bij bankreus HSBC.

5. Wat merken wij in Nederland ervan?

Als 'gewone' consument (nog) niet zo veel. Nederlandse banken moeten vanwege Europese regels hogere buffers aanhouden dan banken in de Verenigde Staten. Die kapitaaleisen zijn erg aangescherpt sinds de ondergang van Lehman Brother en de daaropvolgende financiële crisis in 2008. 

De ondergang van Lehman wordt ook nu veelvuldig aangehaald. Maar dat is misplaatst, schrijft Lukas Daalder in het Financieele Dagblad. Hij is chef investeringsstrategie in Nederland van Blackrock, een van de grootste vermogensbeheerders ter wereld. 

De buffers van banken zijn nu veel hoger, betoogt Daalder. En daarnaast is de SVB volgens hem niet te vergelijken met andere banken, vanwege de focus op een specifieke groep klanten en de beroerde investeringsstrategie door zo'n grote bulk obligaties te hebben. 

Dat beleggers zo fel reageren laat zien dat niet iedereen er gerust op is dat SVB een uniek geval is. Zijn er nog meer banken die in de problemen komen door de sterk gestegen rente, is de grote vraag, vertelt econoom Elwin de Groot van Rabobank. "Wat zit er nog meer achter? Is dit probleem breder dan SVB?"

En die angst kan wel effect hebben op de Nederlandse economie. Beleggers voelen het in de portemonnee, met de koersdalingen van de afgelopen dagen.

Daarnaast kunnen de zorgen over het omvallen van één bank leiden tot problemen bij andere banken. Als consumenten het vertrouwen in banken verliezen en ook hun spaargeld van de bank halen, leidt dat tot een economische crisis. 

6. Hoe reëel is die angst?

Niet, zo bezweert bijvoorbeeld De Nederlandsche Bank (DNB). Die heeft een stresstest uitgevoerd, waarbij gekeken is wat de effecten op de Nederlandse bankensector zijn van zo'n waardedaling van obligaties door rentesprongen.

"Daar kwam maar een geringe impact uit", herhaalt een woordvoerder van de Nederlandse centrale bank hun statement van vrijdag. "Maar onze analyses laten ook zien dat onze banken goed gekapitaliseerd en weerbaar zijn. Daarbij is er ook geen directe relatie met wat zich bij SVB voordoet", aldus DNB.

Toch is de angst niet helemaal onterecht. SVB is niet de enige bank die in de problemen kwam. Ook de Amerikaanse Signature Bank kan het niet meer op eigen kracht. Ook hier krijgen spaarder hun geld helemaal terug, met dank aan de overheid. En eerder vorige week ging Silvergate Bank op de fles. 

De oorzaak voor de problemen van die banken liggen in een andere hoek. Boze klanten van de failliete cryptobeurs FTX proberen een schadeclaim los te peuteren bij de banken. De banken zouden behulpzaam zijn geweest bij het wegsluizen van tegoeden van klanten van FTX, meldt persbureau Reuters. 

En er zijn grote zorgen om de Zwitserse bankreus Credit Suisse. De bank stelde de publicatie van het jaarverslag op het laatste moment uit, na een telefoontje van de SEC. De bank meldt zelf dat dit het gevolg is van de ontdekking dat de interne controle niet op orde is.

En daardoor bestaat het risico dat (eventuele) financiële missers in de cijfers over het hoofd worden gezien. Credit Suisse kampt sinds november met een grote uitstroom van spaargeld, na berichten dat de bank de financiën niet op orde heeft. Over heel 2022 haalden klanten bijna 50 miljard Zwitserse francs (iets meer dan 51 miljard euro) weg bij de bank, een daling van 28 procent. 

In onderstaande video legt Bart Reijnen verder uit waarom de val van SVB voor onrust zorgt: