EU-sancties omzeild: 'Nog volop spookhandel bedreven met Rusland'
Ruim 1 miljard dollar aan Europese exportproducten die op de sanctielijst staan, zijn 'verdwenen' in de boeken van een aantal economische partners van Rusland, blijkt uit onderzoek van FT. Het gat zou duiden op spookhandel die de oorlogseconomie van president Poetin in stand houdt.
Het gaat om specifieke goederen die vanuit EU-landen zijn geëxporteerd naar de voormalige Sovjet-republieken Kazachstan, Kirgizië en Armenië. Maar waarvan nadien blijkt dat ze in die landen niet staan geregistreerd als importproducten.
Hoewel dergelijke import- en exportcijfers nooit helemaal overeenkomen, is de mismatch van de gegevens dusdanig groot dat het sterk doet vermoeden dat de goederen via die nabijgelegen landen uiteindelijk belanden in Rusland. Dat land omzeilt zo de EU-sancties met behulp van tussenpersonen en leveranciers die douanepapieren vervalsen, vrezen EU-ambtenaren.
Deze Europese producten staan op de sanctielijst omdat ze mogelijk door Rusland kunnen worden gebruikt voor militaire doeleinden of het vergaren van inlichtingen. Denk aan vliegtuigonderdelen, radio-apparatuur, gasturbines, en producten die geavanceerde technologie zoals chips bevatten. En waarvan door Europa wordt gevreesd dat ze op het slagveld in Oekraïne belanden.
Vanuit Baltische staten
Een flink deel van deze 'spookexport' die nooit zijn officiële bestemming bereikt, heeft de EU verlaten vanuit de Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) die grenzen aan Rusland en Belarus. Aangenomen wordt dat veel goederen zelfs rechtstreeks binnenkomen in Rusland vanuit die landen, onder het valse voorwendsel dat ze op doorreis zijn.
FT vermoedt dat de werkelijke waarde aan spookimport nog een stuk hoger ligt, omdat de Britse zakenkrant slechts een beperkt deel van de handelsstromen heeft kunnen vergelijken, omdat de betreffende landen niet alle cijfers publiceren.
In Brussel wil men geen commentaar geven op specifieke handelsdata. "Maar in het algemeen wordt er wel hard gewerkt aan het voorkomen van de omzeiling van sancties", zegt een woordvoerder van de Europese Commissie tegen RTL Nieuws. "EU-gezant voor sancties David O'Sullivan legt momenteel bezoeken af aan landen waar dit speelt, om de uitvoering en ontduiking van sancties te bespreken."
Ondertussen is ook een elfde pakket sancties tegen Rusland in de maak. Dit pakket zal specifiek gericht zijn op het aanpakken van omzeiling, laat de Commissie verder weten. Dat moet gebeuren door meer producten een doorvoerverbod op te leggen, of door bepaalde export vanuit EU-landen in het vervolg helemaal te verbieden, zo liet Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dinsdag alvast doorschemeren tijdens een toespraak in Kiev.
Nieuwe handelsstromen
Al langer wordt gevreesd dat Rusland sancties omzeilt. Waar de directe handel met de Russen is gekelderd, zagen EU-landen begin dit jaar een 'ongebruikelijke piek' in de handelsstromen naar andere landen. Sanctiegezant O'Sullivan deed hierover zijn beklag en noemde toen ook Kazachstan, Kirgizië en Armenië.
Andersom zijn er stevige verdenkingen dat er nog altijd Russische olie naar andere landen wordt gesmokkeld om zo de westerse sancties te omzeilen. Sinds 5 december mogen EU-landen geen ruwe olie uit Rusland meer importeren, en sinds 5 februari geen kerosine en diesel. Maar nadien zijn verdacht veel olietankers uit Rusland gesignaleerd in Afrikaanse havens, op de Zwarte Zee en de zuidelijke Atlantische Oceaan. Het zijn vermoedelijk populaire plekken waar Russische ruwe olie wordt overgeheveld van schip naar schip, een bekende methode voor de herkomst van die olie te maskeren, en zo controles te omzeilen.
Het importverbod op Russische olie werkt nog niet echt, zie je in onderstaande video: