Wat Nederland merkt van de haperende Chinese groeimotor
Na jaren van opzienbarende groei heeft de Chinese economie het moeilijk. Hoewel het land de grootste exporteur van de wereld blijft, is het stiller geworden in de 'fabriek van de wereld'. En dat heeft ook gevolgen voor een handelsland als Nederland.
Toen de Chinese regering eind vorig jaar een einde maakte aan zijn extreem strenge coronabeleid was de opluchting groot. De Chinese economie die deels tot stilstand was gekomen door lockdowns en reisverboden, kon door de 'grote opening' weer hard gaan groeien. Wat ook de mondiale groei een duwtje in de rug zou geven.
Maar nu, negen maanden later, blijkt dat het herstel van China tegenvalt. De problemen die het land al langer kende in de vastgoedsector, blijken hardnekkig. Grote projectontwikkelaars zoals Evergrande en Country Garden kampen met gigantische schulden. Verder heeft China net als andere landen last van renteverhogingen op de financiële markten.
"Ook is heel duidelijk gebleken dat het Chinese consumentenvertrouwen is aangetast en de particuliere investeringen zijn verzwakt", zegt Arjen van Dijkhuizen, die de Chinese economie volgt voor ABN Amro. "Dat komt door het eerdere strenge coronabeleid, en ook door het aan banden leggen van Chinese internetbedrijven en de vastgoedmarkt."
"Dat heeft er aan bijgedragen dat Chinese huishoudens weinig genegen waren om een nieuw huis te kopen. De huizenverkoop is weer in elkaar gestort, en die sector is vrij belangrijk voor de Chinese economie. Deze verkopen zouden vastgoedontwikkelaars weer wat lucht geven, maar het herstel is in de kiem gesmoord. Al zien we recentelijk een kentering, omdat de overheid de hypotheekregels flink versoepelt", zegt hij.
Fabriek van de wereld
China was de afgelopen jaren de grote aanjager van de wereldeconomie. Jaar op jaar presenteerde het land spectaculaire groeicijfers. Het land werd zo in relatief korte tijd een exportgrootmacht en profiteerde tegelijkertijd van grote overheidsinvesteringen en een sterke binnenlandse welvaartsgroei. Een combinatie van veel buitenlandse investeringen en goedkope arbeidskrachten leverde China de bijnaam 'fabriek van de wereld' op.
Het land is nog altijd de grootste exporteur ter wereld. Maar de groei van de Chinese economie is wel vertraagd. "De Chinese economie heeft een paar vreemde jaren achter de rug", zegt financieel modelleur Thijs Knaap, hoofdeconoom van de Nederlandse pensioenuitvoerder APG.
"In 2020 zat de hele boel op slot, waardoor de export van China daalde. Van 2021 tot halverwege 2022 draaide de export juist heel hard omdat consumenten in Westerse landen heel veel spullen kochten, omdat ze bijna geen diensten kopen door de lockdowns. Van mid-2022 tot nu daalt de export. Dat komt niet omdat ze geen spullen kunnen leveren, maar omdat van onze kant de vraag weer wat daalt. Of, kun je ook zeggen, normaliseert."
Daar komt nog eens bij dat de Verenigde Staten steeds meer handelsbeperkingen opleggen aan China. Ondanks dat de Chinese munt, de renminbi, sinds begin dit jaar zo'n 5 procent goedkoper is geworden ten opzichte van de dollar - wat Chinese producten goedkoper maakt voor andere landen - loopt de vraag uit het buitenland terug, legt Knaap uit.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
En dat heeft wereldwijd gevolgen. De economische verwevenheid met China, dat zelf ook veel importeert, is groot. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) schat dat als de Chinese groei met 1 procentpunt daalt, de rest van de wereld met 0,3 procentpunt minder groeit.
Zo is Nederland als EU-land aanzienlijk meer met China gaan handelen sinds de verlaging van wederzijdse invoertarieven in de jaren 90. Van alle goederen die Nederland vorig importeerde, kwam zo'n 10 procent uit China en Hongkong. China is daarmee na Duitsland onze tweede handelspartner.
Handel met China loopt terug
Maar nu dus die dip, die ook duidelijk is terug te zien in de handel met Nederland. In de eerste helft van dit jaar was de totale importwaarde uit China (exclusief doorvoer vanuit China) met 27,2 miljard ruim 9 procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar (30 miljard), blijkt uit CBS-cijfers. Deze krimp zit vooral in zogeheten fabricaten (zoals producten van ijzer en staal, andere metalen, gereedschappen) en 'gefabriceerde goederen', zoals kleding, meubels, speelgoed.
"Of dit puur en alleen komt door afkoeling van de Chinese economie en minder aanbod vanuit China, dat weten op dit moment wij nog niet", zegt CBS-onderzoeker Marjolijn Jaarsma. Een groot deel van de Nederlandse invoer uit China - grofweg twee derde - betreft namelijk wederuitvoer. Jaarsma: "Er kan bijvoorbeeld ook minder vraag vanuit Duitsland zijn naar Chinese goederen die via Nederland komen."
Het zal per sector moeten blijken hoe structureel de Chinese exportdip is. Duidelijk is dat Westerse landen beperkingen leggen op bepaalde producten van en naar China. Denk aan 5G-netwerken, geavanceerde chip(machines), en wellicht binnenkort elektrische auto's.
Maar van een echte 'ontkoppeling' tussen China en het Westen is geen sprake. Zolang de lonen in China een stuk lager liggen, blijven goederen die in China zijn geproduceerd veel goedkoper. Wat voor bedrijven én consumenten die Chinese spullen kopen, uiteindelijk bepalend blijft.
Dat het Chinese groeiherstel wat hapert, komt daarbij ook niet zo slecht uit, zegt ABN Amro-econoom Van Dijkhuizen. "Het is misschien wel prettig dat de Chinese vraag momenteel niet te snel groeit, want dat helpt om de mondiale inflatie in te dammen. Centrale banken hadden anders nog meer moeite gehad om de inflatie te bestrijden."