Barbara: 'Helpen vaginale injecties tegen pijn bij het vrijen?'

Barbara en haar man hebben al van alles geprobeerd om het vrijen minder pijnlijk te maken. Sinds de overgang is gemeenschap namelijk niet meer plezierig voor Barbara en dus ook niet voor haar man. "Vrijen is pijnlijker en lastiger geworden. Ons seksleven is hierdoor erg veranderd. Niet alleen ik lijd hieronder, maar ook mijn man. Ik ben er erg verdrietig over en ik voel me tekortschieten naar mijn man toe."

Tot nu toe zijn de pogingen van Barbara en haar man zonder succes geweest. "Nu las ik laatst over vaginale injecties met plasma, Platelet Rich Plasma-injecties of PRP-injecties. Ik zou deze graag willen proberen, maar helpen ze ook daadwerkelijk? En zijn er nog andere opties?"

Seksuoloog Jolien Spoelstra, die zelf niet bekend is met PRP-injecties (PRP is een methode die 20 jaar geleden is ontwikkeld, waarbij gefilterd plasma van eigen bloed ingespoten wordt o.m. voor de behandeling van peesletsels, red.) heeft hierover navraag gedaan bij enkele artsen. De boodschap was dat de werking van deze injecties nog onvoldoende wetenschappelijk is bewezen. "Er bestaat weinig bewijs dat deze injecties ook maar iets doen. Ik zou ze naar aanleiding hiervan dan ook niet aanraden."

Lokale hormoontherapie

Wat de seksuoloog Barbara wél aanraadt is een bezoekje te brengen aan een zogenoemde vulva-poli, waar gynaecologen en dermatologen samenwerken en de oorzaak van de pijn kunnen vaststellen. Zo kan er sprake zijn van 'vaginale atrofie', oftewel een huidverandering van de vagina, plasbuis en schaamlippen, iets dat vaker voorkomt bij vrouwen na de overgang.

"Het is een natuurlijk proces dat een gevolg is van weinig of geen vrouwelijke hormonen die door de eierstokken worden aangemaakt. Een lokale hormoontherapie door bijvoorbeeld een crème of ovules (capsules die je vaginaal inbrengt) met daarin het vrouwelijk hormoon oestrogeen, zou dan kunnen helpen."

"Ik hoor regelmatig van vrouwen dat hun vagina droger wordt na de overgang", zegt Spoelstra. "Door een verandering van de hormoonhuishouding worden de slijmvliezen droger, wat kan zorgen voor meer irritatie. Als je penetratieve seks hebt, kan je dan merken dat het sneller schuurt en dat je last kan krijgen van scheurtjes. Dat is uiteraard pijnlijk."

Opwinding opzoeken

Wat volgens seksuoloog Spoelstra overigens niet waar is, is dat vrouwen na de overgang minder opwindingsvocht produceren. "Dat is een hardnekkig misverstand. Eenmaal opgewonden produceren vrouwen na de overgang evenveel opwindingsvocht als vruchtbare vrouwen. Maar het wordt wel pijnlijker om penetratieve seks te hebben als je nog niet genoeg opgewonden bent. Daar waar jongere vrouwen hier misschien nog mee wegkomen, kom je daar na de overgang niet meer mee weg. Dat is simpelweg te pijnlijk."

Zaak dus, volgens Spoelstra, om ervoor te zorgen dat je de opwinding opzoekt. "Dat kan betekenen dat je beter moet aangeven wat je fijn vindt. Dat je daarover praat met je partner. Dat kan natuurlijk lastig zijn als je dat niet gewend bent. Of als je seks alleen associeert met penetratieve seks, terwijl andere seks – bijvoorbeeld vingeren of met het hele lichaam fijn samen te zijn – absoluut niet minder leuk of opwindend hoeft te zijn. Integendeel zelfs."

Als je uitspreekt wat je fijn vindt in bed, dan heeft je man daar ook alleen maar profijt van, zegt Spoelstra. "De meeste partners vinden het echt niet leuk om hun vrouw pijn te zien lijden, maar genieten er juist van om hun vrouw opgewonden te zien. Als je dat bereikt door elkaars wensen te weten, is dat alleen maar winst."

Uit de pijncirkel breken

Wat echter ook kan meespelen, is de zogenoemde 'pijncirkel', stelt Spoelstra. "Dat is een psychologisch mechanisme waardoor je, wanneer jij eenmaal pijn hebt ervaren bij het vrijen – door bijvoorbeeld te snel over te gaan naar penetratie – je een volgende keer weer pijn verwacht, angst krijgt, minder opwinding ervaart en alle spieren gaat aanspannen, waardoor de seks alleen maar pijnlijker wordt. En dat blijft zich maar herhalen."

Om uit deze pijncirkel te breken, zou je langs kunnen gaan bij een bekkenfysiotherapeut die je weer leert om je bekkenbodem te ontspannen, tipt de seksuoloog. Bovendien zou je kunnen afspreken om even geen penetratieve seks te hebben, zodat je die angst kan loslaten en andere manieren kunt ontdekken die ook lekker en fijn zijn. "Pas later zou je dan weer penetratie kunnen proberen. Als dat nog steeds niet lukt, heb je hopelijk genoeg andere opties die wél fijn zijn."

Aandacht voor het verdriet

Ten slotte wil seksuoloog Spoelstra niet voorbijgaan aan het verdriet van Barbara en haar man. "Jullie levens veranderen continu, dan is het niet vreemd dat de seks ook verandert. Dat hoeft niet slecht te zijn. Maar het is ook goed om aandacht te besteden aan dit verdriet en het verlies van het plezier in seks. Dat heeft tijd nodig en kan een soort rouwproces zijn. Een seksuoloog kan ook bij dit proces helpen. Hopelijk volgen er daarna inzichten hoe jullie wel fijn samen kunnen zijn in plaats van te focussen op wat jullie kwijt zijn."

Rubriek: Asking for a friend 

In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.