Dit ga jij merken van de klimaatplannen van Timmermans
De Europese Commissie heeft vandaag uitgelegd hoe de torenhoge groene ambities verwezenlijkt gaan worden. En dat gaan we allemaal merken. Bijvoorbeeld aan de schonere lucht, maar ook aan duurdere vliegtickets. En met een beetje pech kan het ook gevolgen hebben voor het voortbestaan van je baan.
Linksom of rechtsom, het doel staat vast. De Europese economie moet in 2050 klimaatneutraal zijn en als tussendoel is voor 2030 afgesproken dat de CO2-uitstoot met 55 procent omlaag is gegaan. Dat is dan afgezet tegen het uitstootniveau van 1990.
Zo'n doel neerzetten was nog relatief eenvoudig voor de Europese Commissie. Het concreet invullen hoe die doelen behaald moeten worden is lastiger. Want dat gaan burgers en bedrijven voelen. Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans presenteerde vanmiddag dit plan dat de naam 'Fit for 55' meekreeg.
Fit for 55 in hoofdpunten
- In 2030 moet de CO2-uitstoot in de EU met 55 procent zijn gedaald.
- Dat moet door 40 procent van alle energie groen op te wekken.
- Uitstootrechten voor bedrijven worden schaarser en daarmee duurder.
- Ook de luchtvaart en scheepvaart moeten in tegenstelling tot nu uitstootrechten kopen of de uitstoot verlagen.
- Ook het wegtransport en gebouwen krijgen te maken met een systeem met uitstootrechten.
- Vanaf 2035 mogen er geen nieuwe benzine- en dieselauto's worden verkocht.
- Er komt een sociaal fonds om burgers en bedrijven te helpen met deze transitie. Daar moet in totaal 144 miljard euro in gaan komen voor de periode 2025-2032. Dat wordt deels betaald met de emissiehandel en extra heffingen.
Thuis
Eerst maar eens wat we er in huis van gaan merken. Want een van de plannen is om de uitstoot die het gevolg is van ons energieverbruik in huis te belasten. Denk bijvoorbeeld aan het verbranden van aardgas om onze huizen te verwarmen, maar ook aan het gebruik van grijze stroom.
Omdat de emissiereductie hierbij volgens Brussel te langzaam gaat, wordt een systeem opgebouwd waarbij je uitstootrechten moet kopen. Hoe meer CO2 je de atmosfeer injaagt, hoe meer je rechten daarvoor moet kopen.
Doorberekenen
Dat systeem bestaat al – en wordt nu verder uitgebouwd – voor grote industrieën. Al zal het voor huishoudens wat anders werken.
Dat je al als huiseigenaar dan uitstootrechten moet gaan kopen, lijkt onwaarschijnlijk. Energiebedrijven zullen die moeten kopen, maar de kosten worden ongetwijfeld doorberekend aan de klant.
Auto's
Dan wat er verandert als je de deur uit gaat. Ook voor transport op de weg moeten straks uitstootrechten gekocht worden. Dus bij het tanken van benzine of diesel komt er dan een extra heffing bij voor die uitstootrechten. Benzinemaatschappijen kopen de rechten in, maar berekenen dat ook weer door.
En als je een nieuwe auto wil kopen dan wordt dat vanaf 2035 hoe dan ook geen benzine- of dieselwagen meer. Vanaf dat jaar kunnen alleen nog auto's worden verkocht die niet vervuilend zijn, zoals elektrische auto's of waterstofauto's.
Nederland sneller
Zeker negen lidstaten, waaronder Nederland, hadden overigens plannen om de verkoop van nieuwe benzine- of dieselauto's al vanaf 2030 te verbieden. Dus die maatregelen maken voor Nederland niets uit. Wel zullen ze autofabrikanten nog meer aanjagen om volledig over te schakelen op uitstootloze modellen.
Dat wordt nog verder aangejaagd door het plan om vanaf 2030 al zware boetes op te leggen aan autofabrikanten die de gemiddelde emissie van hun nieuwe modellen niet hebben teruggebracht met 55 procent. Iets dat mogelijk ook terug te zien zal zijn in de verkoopprijs van auto's.
Het opladen van elektrische auto's moet wel veel eenvoudiger worden. Langs snelwegen moet minimaal iedere 60 kilometer een laadstation komen voor elektrische auto's. En iedere 150 kilometer een voor waterstofauto's.
Banenverlies
Mensen die werken in sterk vervuilende industrieën moeten voor hun baan vrezen, denkt Faiza Oulahsen, hoofd Klimaat en Energie van Greenpeace. Een van de belangrijkste onderdelen van het pakket van Timmermans is uitbreiding van het emissiehandelssysteem, en dat heeft gevolgen voor de vervuilende industrie.
In de afgelopen zestien jaar werd de CO2-uitstoot van zo'n 10.000 energiecentrales en energie-intensieve bedrijven al met 42,6 procent omlaag gebracht door dit systeem. Vervuilende bedrijven moeten daarbij uitstootrechten kopen. En kiezen steeds vaker voor dan toch maar schoner te worden.
Het plan is nu om het aantal uitstootrechten te verlagen waardoor ze schaarser en daarmee duurder worden. Dat jaagt bedrijven verder aan te investeren in schone technologie. Of activiteiten te staken.
Oulahsen: "Het betekent dat mensen die werken in de kolenindustrie in Polen bijvoorbeeld, maar wellicht ook bij staalfabrikant Tata in IJmuiden, hun baan kwijtraken. En straks gaat dat ook gelden voor de luchtvaart. Gelukkig is er in Brussel wel oog voor dit banenverlies."
Oog voor armoede
In de plannen van Timmermans is 17 miljard euro gereserveerd voor kwetsbare burgers en bedrijven die de kosten van de energietransitie niet kunnen dragen.
Het 'Social Climate Fund' moet met die miljarden euro's hen helpen te voorkomen dat ze in de armoede belanden door de energietransitie. Ook is het fonds er om burgers en bedrijven te helpen met het investeren in energiebesparende maatregelen en het kopen van een schoon vervoersmiddel.
Dure tickets
Dan de luchtvaart. Ticketprijzen zullen stijgen omdat luchtvaartmaatschappijen worden gedwongen duurzame brandstoffen te gaan gebruiken. En de luchtvaart wordt niet meer vrijgesteld van het emissiehandelssysteem. Dus ook luchtvaartmaatschappijen zullen geld moeten uittrekken om hun uitstoot te compenseren.
Ook de scheepvaart binnen de Europese Unie raakt zijn vrijstelling kwijt. En ook de internationale scheepvaart die afmeert in een Europese haven moet voor 50 procent van de uitstoot emissierechten kopen.
Hele wereld merkt dit
Tenslotte kan het ook zomaar zijn dat veel producten die we van buiten Europa kopen, duurder worden. Er komt stapsgewijs een CO2-heffing op een aantal importproducten.
Daarmee moet samen met het verlagen van de uitstoot in de EU ook elders in de wereld de uitstoot omlaag. Het moet ook bedrijven elders in de wereld stimuleren om in schone technologie te investeren, omdat ze zich anders uit de markt prijzen in de EU. Deze heffing moet jaarlijks 10 miljard euro opleveren.
Alternatief
Of de soep zo heet zal worden gegeten als dat die wordt opgediend is maar zeer de vraag. Timmermans moet nog in onderhandeling met de lidstaten en het Europese parlement over de plannen. Iedere lidstaat moet het met hem eens zijn.
Al was hij daar heel stellig over. "We kunnen over alle onderdelen praten. Maar vast staat dat we die 55 procent halen. Dus als iets afgezwakt moet worden, dan moet elders iets meer gedaan worden. Breng me bij zo'n eis dan ook een alternatief. "