Inval in Oekraïne? 'Energieprijzen nóg verder omhoog'

De oplopende spanningen tussen Rusland en Oekraïne en een dreigende escalatie van het conflict: het brengt de open economie van Nederland weinig goeds, denkt Hugo Erken, Hoofd Nederlandse Economie bij Rabobank. "Als exportland zijn we erg gevoelig voor internationale schokken, zoals deze", zegt hij.

'Beperkte handel'

Kijkend naar de import en export van goederen tussen Nederland, Rusland en Oekraïne, dan is de handel beperkt te noemen, zo onderzochten economen van de bank. We exporteren bijvoorbeeld machines en importeren nikkel uit Rusland. Uit Oekraïne komt veel maïs en zonnebloemolie. Nederland is echter vooral kwetsbaar vanwege de dominantie van Rusland in de handel in olie en gas. "Rusland is een extreem belangrijke speler", zegt Erken.

Zowel wereldwijd als voor Nederland. "Het is verreweg onze grootste olieleverancier en de op een na grootste gasleverancier, na de Verenigde Staten. Daarom gaan we dit conflict bij verdere escalatie linksom of rechtsom voelen in de portemonnee", zegt Erken.

Miljarden aan schade

De economische schade voor Nederland kan in de miljarden lopen, afhankelijk van de duur van een eventueel conflict en verschillende scenario's met en zonder (zware) economische sancties als gevolg van escalatie. In het meest ongunstige scenario kan de olieprijs volgens de economen oplopen tot 135 dollar per vat. Ook de gasprijs stijgt hard: tot zo'n 215 dollar per vat olie-equivalent.

En die prijzen voor energieproducten bereikten toch al grote hoogtes de afgelopen weken, met meer dan 90 euro voor een vat olie en meer dan twee euro voor een liter benzine. Wie afgelopen januari een energiecontract afsloot, was 86 procent duurder uit dan in dezelfde maand vorig jaar.

De komst van extra gas uit de VS haalde druk van de ketel, maar de spanningen kunnen ervoor zorgen dat de prijs voor een megawattuur gas voorlopig boven de 100 euro blijft, zegt Erken.

'Probleem van jaren'

Ook Jilles van den Beukel, energie-expert bij het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) verwacht dat de gasprijzen voorlopig hoog blijven. "Het was eerder nog een probleem van deze winter, nu zien we dat het een probleem van een jaar of zelfs meerdere jaren wordt", zegt hij op basis van de huidige prijsontwikkelingen.

Welke rol dit conflict er precies in gaat spelen is hoogst onzeker. Maar minder export van energie uit Rusland in welke vorm dan ook heeft grote gevolgen.

Dat zie je volgens Van den Beukel ook al aan de afgelopen maanden en het besluit van Rusland om de gaslevering aan Europa laag te houden, ondanks de hoge vraag. "De prijzen schieten meteen de lucht in."

'Er zijn alternatieven'

Er zijn alternatieven, zeggen de kenners. Zoals LNG (vloeibaar gemaakt aardgas dat via schepen wordt vervoerd) uit de VS. Maar dat hierheen krijgen is duur en tijdrovend, bovendien draaien bestaande fabrieken al op hun maximale capaciteit, zegt Van den Beukel. Een nieuwe bouwen kost zeker vier jaar, dus met die krapte moeten we voorlopig rekening blijven houden denkt hij.

"Normaal gesproken zijn we voor 35 tot 40 procent van ons gas afhankelijk van Rusland, dat kun je niet zomaar vervangen."

'Hoofdpijndossier'

En gas uit Groningen? Het grote hoofdpijndossier van kabinetten, zegt Van den Beukel. Die kraan zal niet zomaar opengaan. "Dan zal je eerst grote prijsstijgingen moeten zien, dat leidt vervolgens tot uitval van vraag wat ook weer een deel van het probleem oplost", zegt hij. Immers dalen de prijzen dan weer.

Aan de andere kant, stoppen bedrijven met het afnemen van gas om de hoge prijzen, dan leidt dat op zijn beurt weer tot nieuwe tekorten en hogere prijzen. "Bijvoorbeeld voor kunstmest en voedsel", aldus de kenner. Kortom, meer pijn in de portemonnee.

Rusland verdient veel geld aan de grote vraag naar olie en gas, maar het dichtknijpen van de energiekraan levert niet alleen financieel gewin op.