IEA: Onzekerheid over gasprijzen blijft groot, winterweer is cruciaal
Consumenten en ondernemers lijden onder de uitzonderlijk hoge gasprijzen. Een strenge winter kan die pijn vergroten, zeker nu ook de Nederlandse gasproductie flink is afgenomen en onze voorraden sneller worden leeggehaald. "Er is op dit moment een wereldwijd tekort aan gas."
Niets zo veranderlijk als het weer. En laat dat nu net de grootste aanjager zijn van de gasprijzen die momenteel alle kanten opschieten.
De impact van het weer op de huidige gasprijzen wordt verergerd door de extreem krappe gasmarkt die is ontstaan in Europa, concludeert het Internationaal Energieagentschap (IEA) in een rapport over de mondiale gasmarkt. Daarin wordt duidelijk dat de huidige onzekerheid over de gasprijs en het aanbod de komende tijd groot blijft.
Blijvend negatief effect
De hoge gasprijzen - en in het verlengde daarvan de hogere stroomprijzen - doen consumenten, ondernemers, nutsbedrijven en energiehandelaren allemaal pijn. Effecten die intussen ook buiten Europa merkbaar zijn, zo staat in het rapport. De hoge prijzen zullen 'waarschijnlijk een blijvend negatief effect hebben', concludeert het agentschap. Een effect dat verder gaat dan de huidige seizoensgebonden krapte, die bij de winter hoort.
Het IEA verwacht dat het weer op het noordelijk halfrond ook de komende tijd bepalend zal zijn voor de prijs van aardgas, al spelen volgens het agentschap ook 'commerciële en geopolitieke factoren' een rol.
'Rusland verergert gascrisis'
Welke factoren daarmee bedoeld worden, werd begin januari duidelijk. Toen beschuldigde IEA-directeur Fatih Birol Rusland ervan bij te dragen aan het Europese gastekort. De schaarse leveringen van het Russische staatsbedrijf Gazprom vallen niet toevallig samen met de hoogopgelopen spanning over Oekraïne, aldus Birol.
"Los van Rusland en Oekraïne is er op moment een wereldwijd tekort aan gas", zegt energiemarktanalist Jilles van den Beukel, verbonden aan de Haagse denktank HCSS. "Dat alleen al zorgt voor volatiele, relatief hoge prijzen. En dat wereldwijde tekort zou wel eens een paar jaar kunnen duren."
"Er is op dit moment een wereldwijd tekort aan gas."
Gazprom levert niets extra
Gazprom voldoet netjes aan alle lange termijncontracten die het heeft gesloten met Europese landen. Maar op de spotmarkt (de markt voor directe levering) verkoopt het staatsbedrijf - in tegenstelling tot afgelopen jaren - niets extra.
Europa is de laatste jaren voor 35 tot 40 procent van zijn gasgebruik afhankelijk van Rusland als leverancier. Het volledig dichtdraaien van de gaskraan door Rusland noemt Van den Beukel 'het zwartste scenario'. Al is dat ook niet in het economisch belang van Rusland zelf, voegt hij direct toe.
Buffers slinken
Het gastekort wordt tot nog toe vooral opgevangen door gasopslagen sneller leeg te halen. Iets waar we volgens Van den Beukel niet tot in de lengte van dagen mee kunnen doorgaan. Een blik op de resterende Europese gasvoorraad bevestigt dat: twee dagen geleden was de Europese gasopslag voor nog iets meer dan 40 procent gevuld. Terwijl de koude maand februari nog moet beginnen.
Van den Beukel: "We begonnen de winter al met minder gas dan normaal. Op 1 oktober, het begin van het stookseizoen, was de voorraad door schaarste voor zo'n 75 procent gevuld. Dat maakt het er voor Europa niet gemakkelijker op."
In Nederland, dat tot voor kort altijd kon terugvallen op de gaswinning in Groningen, is de ondergrondse gasbuffer met zo'n 30 procent nog kleiner. In Europa heeft alleen Oostenrijk een kleinere voorraad. In die zin is de tot dusver zachte winter, en de steeds kleinere kans dat het deze winter nog van natuurijs komt, een zegen.
Kolen en LNG
Mocht Nederland alsnog in de problemen komen, zal het volgens Van den Beukel noodgedwongen moeten terugvallen op kolencentrales of de import van vloeibaar aardgas (LNG). Ook zal dat ervoor zorgen dat bedrijven die relatief veel gas gebruiken minder kunnen afnemen, wat tot minder productie zal leiden.