'Met iedere dag droogte wordt de situatie voor boeren urgenter'
Het heeft al een tijd nauwelijks geregend en dat merken boeren. "De oogst van uien, aardappelen en suikerbieten zal flink kunnen dalen en een hogere prijs biedt niet altijd compensatie."
In Brabant is sproeien nog mogelijk, "maar we snakken wel naar regen", zegt Erik Martens, woordvoerder van ZLTO, de vereniging van en voor boeren en tuinders in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Gelderland.
"Met name in het westen van Brabant moeten wel alle zeilen worden bijgezet, met iedere dag meer droogte wordt de situatie urgenter."
Oogst kan aardig inkakken
"Als er een volledig verbod op beregenen komt, dan zul je de oogst wel aardig zien inkakken", voegt Tineke de Vries daar aan toe. Zij is voorzitter vakgroep akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt van LTO Nederland, die opkomt voor de belangen van boeren en tuinders in heel Nederland.
In Zeeland zijn de problemen nog groter dan in Brabant, zegt Martens. Met name op Schouwen-Duiveland en Noord-Beveland zijn boeren volgens hem volledig afhankelijk van regenwater. Bijna al het slootwater is daar immers zout. "Om dat te gebruiken is niet echt handig", aldus De Vries.
'Warmte schadelijker dan droogte'
Toch is het niet vooral de droogte, maar nog meer de warmte die voor schade zorgt, zegt zij. Ook de combinatie met droogte is schadelijk, zegt zij.
Daardoor gaat het blad sneller van de gewassen af, waardoor het lastiger wordt voor planten om met de energie uit zonlicht water en CO2 om te zetten in glucose, de voedingsstof van planten. Glucose zorgt ervoor dat bijvoorbeeld de aardappelen en suikerbieten genoeg groeien.
Droogte, maar er valt nu meer regen dan voorheen. Hoe dat precies zit, dat zie je in deze video:
Zand of klei?
Wat het weer van de laatste tijd precies betekent voor boeren is lastig te zeggen, aldus De Vries. Het hangt ervan af of je op zandgrond zit, of op klei en in hoeverre je kunt beregenen.
Verder kan het ene ras beter tegen warmte en droogte dan het andere. "Ik heb zelf tien verschillende soorten aardappelen en je kunt zo aanwijzen welke er beter tegen kunnen", aldus De Vries, die zelf ook akkerbouwer is.
Hogere prijs compenseert niet altijd
Een kleinere oogst betekent vaak een hogere prijs voor gewassen, zegt De Vries. Maar dat betekent niet dat boeren daardoor per se uit de brand zullen zijn.
"Als je een iets minder goede oogst hebt, dan zal de hogere prijs in een aantal gevallen compensatie kunnen bieden", aldus De Vries. "Maar als je een slechte oogst hebt, zoals in het zuidwesten van ons land, dan weegt de hogere prijs daar niet tegenop."
Andere gewassen
Het is al het vierde van de afgelopen vijf jaar dat het heel droog is, aldus De Vries. Dan komt een aantal gewassen in beeld die je beter niet meer kunt verbouwen, zegt zij. "Maar dat zijn wel de gewassen die vaak geld opbrengen en zoek maar eens een vervangend gewas."
Er wordt wel gewerkt aan gewassen die beter tegen warmte en droogte kunnen, en tegen zout, maar voordat je via veredeling bijvoorbeeld pootaardappelen hebt waar dat voor geldt, dan ben je zo tien jaar verder, aldus De Vries.
"En klanten moeten producten ook nog eens willen hebben, en de gewassen moeten tegen ziektes kunnen", vult Hendrik Jan ten Cate, akkerbouwer in het Zeeuwse Tholen, aan. "Maar van het huidige neerslagtekort hebben alle planten veel last."
Het is ook belangrijk dat er meer zoet water beschikbaar komt voor de akkerbouw, aldus Ten Cate.
Spannend jaar
Niet voor alle gewassen is het overigens een slecht jaar. Ten Cate verbouwt zelf naast uien, suikerbieten en aardappelen ook graan en graszaad. De oogst van graan is 'fantastisch goed', en gras kan heel goed tegen de droogte, zegt hij. Maar dat biedt niet voldoende tegenwicht voor de mogelijk slechtere oogsten van andere gewassen.
Graszaad neemt maar een relatief beperkt deel in van zijn landbouwgrond en de kosten voor tarwe stegen door de dure kunstmest. "Het wordt gewoon een heel spannend jaar voor veel akkerbouwers."