Werkgever beboet voor discrimineren zwangere: 'Velen gaan de fout in'
Contracten die niet worden verlengd om een zwangerschap. Het mag niet, maar het gebeurt nog steeds. Dat komt meestal niet aan het licht, zeggen deskundigen. Maar zo nu en dan vallen werkgevers door de mand: een zorgbedrijf uit Brabant moet een schadevergoeding van 10.000 euro betalen.
Heb je een tijdelijk contract, dan hoeft je werkgever geen reden te geven als het niet wordt verlengd. Weinig bedrijven voeren daarom een zwangerschap op als reden voor het niet verlengen van een dienstverband. Doen ze dat wel, dan maken ze namelijk een bij wet verboden onderscheid. De werkgever discrimineert, en dat mag niet.
Toch is dat precies wat het Brabantse zorgbedrijf OOK Begeleiding deed. Begin deze maand publiceerde de rechtbank in Eindhoven een uitspraak waar de zwangerschap expliciet als reden op papier stond om een contractverlenging te weigeren.
10.000 euro schadevergoeding
De verlenging zou voor vijf maanden zijn, 'waarvan [voornaam verzoekster] een groot deel in haar zwangerschaps- en bevallingsverlof zit', schreef OOK in een reflectieformulier. "Mede dit maakt dat de organisatie besloten heeft om het niet verlengen van het contract eerder te benoemen dan wettelijk noodzakelijk is."
De rechter vond dit genoeg bewijs om de vrouw in kwestie een schadevergoeding van ruim 10.000 euro te geven.
Niet de moeite waard
Het bedrijf voerde ter verweer aan dat niet de zwangerschap de reden was, maar het feit dat de vrouw niet naar behoren functioneerde. De vrouw in kwestie had zich gedurende haar zwangerschap ziek gemeld. Met een verlenging zou zij de facto nog een maand de tijd hebben om te 're-integreren'. Dat vond het bedrijf niet de moeite van een verlenging waard.
De rechter gaat er niet in mee, omdat in de tekst van het reflectieformulier wordt verwezen naar de zwangerschap. Het is als 'directe ongelijke behandeling' aan te merken, zegt de rechter. "Een man zou immers niet op deze manier behandeld zijn."
'Veel meer zaken dan we zien'
Het gebeurt veel dat tijdelijke contracten niet worden verlengd om een zwangerschap, zegt Pascal Besselink, senior jurist arbeidsrecht bij juridisch dienstverlener DAS. "Er zijn veel meer zaken dan degenen waarover je via de media of rechtbank hoort", zegt hij.
Dat komt mede doordat meestal moeilijk aan te tonen is dat zwangerschap de reden is voor het beëindigen van een dienstverband. Het staat nergens zwart op wit. "De werknemer zal in eerste instantie feiten moeten aandragen die doen vermoeden dat sprake is van discriminatie. Pas daarna is de werkgever aan de beurt en wordt de bewijslast omgekeerd", zegt Besselink.
Bewijzen was in dit geval een eitje, dankzij het reflectieformulier. De vrouw in kwestie had daarbij nooit een functioneringsgesprek gehad. Ze kreeg zelfs positieve feedback van de cliënten die zij verzorgde.
Bedrijf moet bloeden
Het bedrijf moet bloeden. En dat is ook de verwachting voor tandartsenbedrijf Carnisse Mondzorg uit Barendrecht, denkt Besselink.
Het bedrijf is verwikkeld in een zaak die op dit moment dient voor de rechtbank in Rotterdam. In een tussenuitspraak vraagt de rechter aan dat bedrijf om te bewijzen dat er géén sprake is van discriminatie.
"De bewijslast is hier dus omgekeerd", zegt Besselink. "Maar als er eenmaal enigszins bewijs is voor discriminatie, dan is het tij voor een werkgever lastig te keren."
Bekkeninstabiliteit
In deze zaak wordt een mondhygiëniste binnen haar proeftijd de deur gewezen. Al vroeg in de zwangerschap heeft de vrouw last van bekkeninstabiliteit, waardoor ze zich ziek meldt. De vrouw neemt via Whatsapp contact op met haar leidinggevende.
De problemen worden uitgebreid en 'zwart op wit' besproken op de chat en de werkgever reageert begripvol. Maar uiteindelijk volgt een uitnodiging om 'even met elkaar te zitten'. De vrouw kan vertrekken.
Ook hier vindt de rechter dat er voldoende 'feiten en omstandigheden' zijn die 'doen vermoeden dat een verboden onderscheid is gemaakt'. De werkgever mag een arbeidsovereenkomst niet beëindigen als de werknemer wegens zwangerschap niet beschikbaar is om te werken.
Schadeclaim: 50.000 euro
De vrouw in kwestie eist een schadevergoeding van ruim 50.000 euro. Of ze die ook krijgt is nog maar de vraag. In de zaak van OOK Begeleiding werd 25.000 euro geëist, maar de rechter kijkt ook naar de omstandigheden, zegt Besselink. "Je bent vaak nog maar kort in dienst en werkt parttime, dat speelt allemaal mee."
De meeste vrouwen die zoiets meemaken, komen niet eens aan een schadeclaim toe, stelt het College voor de Rechten van de Mens. "Het aantal verzoeken om een oordeel te vellen of er sprake is van discriminatie is de afgelopen jaren constant", zegt woordvoerder Rajae Azaroual.
Het regent klachten
In 2017 kwamen meer dan 4000 klachten binnen over discriminatie in het algemeen, bijvoorbeeld door een handicap of chronische ziekte. 35 procent van de klachten ging over zwangerschap. Komende zomer publiceert het college een nieuw onderzoek met recente cijfers over zwangerschapsdiscriminatie.
Omdat het moeilijk bewijzen is, leidt maar een klein deel van die klachten tot een oordeel van het college. Is er sprake van discriminatie, dan kan een vrouw een schadevergoeding eisen via de rechter. Het aantal verzoeken van vrouwen is volgens het college 'een tipje van de ijsberg'. Het gros van de zaken komt nooit aan het licht.
Op de band
Keihard bewijs lijkt de enige weg naar gerechtigheid. "We zien regelmatig vrouwen die gesprekken met hun werkgever stiekem opnemen, bijvoorbeeld een functioneringsgesprek. Of dat ook de juiste weg is durf ik niet stellig te zeggen. Maar de rechter neemt dit bewijs wel vaak mee in de beslissing", zegt Besselink.
"Als dadelijk die man van jou wil dat je voor dat kind gaat zorgen, ik wil helemaal niet dat je nog gaat werken, kijk, je weet het allemaal niet he?", zei deze werkgever tegen zijn zwangere medewerker. En dat stond op de band. "Het klinkt misschien gek, maar het gebeurt", zegt Besselink.
