Enorme krapte op de arbeidsmarkt: lonen omhoog of toch iets anders?
De economie groeit als een tierelier, maar de keerzijde is dat er een groot tekort is aan personeel. Moeten werkgevers gewoon meer gaan betalen, of zijn er juist andere oplossingen?
Onze economie is alweer groter dan vóór de coronacrisis en dat merk je ook op de arbeidsmarkt: er is veel vraag naar werknemers, zelfs zoveel dat er tekorten zijn. Op elke 100 werklozen zijn er 126 vacatures.
Dat tekort aan handjes is slecht voor de economie, het remt uiteindelijk de economische groei, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Ga maar na: als je in de horeca lang moet wachten op je drankje, dan draait zo'n café waarschijnlijk minder omzet dan het had kunnen doen. En door het tekort aan bouwvakkers kunnen er minder huizen worden gebouwd dan er bij hadden moeten komen.
Hogere lonen
Kunnen we niet wat doen aan dat tekort op de arbeidsmarkt? "Heel simpel, verhoog de lonen", zegt RTL Z-beurscommentator Hans de Geus. Er zijn veel banen die in zijn ogen weinig toevoegen, 'onzinbaantjes', zoals flitsbezorgers.
"Als mensen meer betaald krijgen, dan gaan ze werken in banen waar ze meer waarde toevoegen", aldus De Geus.
Bij hogere lonen gaan bedrijven ook meer automatiseren, wat vanzelf de vraag naar personeel drukt, vervolgt hij. Verder gaan Nederlanders als ze beter betaald worden waarschijnlijk meer uren werken, aldus De Geus. Het zou dan wel schelen als de loonbelasting omlaag gaat, zodat het ook echt zin heeft om meer te gaan werken, denkt hij.
'Geen snelle oplossing'
Maar Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Tilburg University, is het niet met hem eens. "Als je de lonen verhoogt, dan trek je mensen weg uit andere bedrijven of sectoren. Daarbij telt voor werkenden niet alleen het loon, maar ook onder meer de werkomstandigheden."
"Ga je overstappen naar de IC omdat je daar misschien meer betaald krijgt nu je alle verhalen hoort over de werkdruk daar?"
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Hij heeft geen goed nieuws voor wie die denkt dat de krapte op de arbeidsmarkt snel opgelost kan worden. "We zitten er nog wel 30 jaar mee", vreest Wilthagen. Er zijn immers voorlopig relatief steeds meer ouderen die niet werken en minder jongeren die het werk kunnen doen.
Tien maatregelen
Toch kunnen we wel wat doen om de krapte wat te beperken, denkt Wilthagen. Zo heeft hij een top 10 opgesteld met maatregelen, maar die kosten wel wat tijd.
Bovenaan het lijstje staat: migratie van werknemers naar Nederland. Maar daar zitten wel haken en ogen aan. Zo is het debat hierover in Nederland moeizaam en veel mensen willen niet in de eerste plaats naar Nederland, ze gaan liever naar bijvoorbeeld Duitsland of het VK, meent Wilthagen.
Mensen aan de kant
Nóg een oplossing die hij ziet is Nederlanders die aan de kant staan aan het werk helpen. Het gaat in Nederland om meer dan 1 miljoen mensen en de meerderheid van hen wil werken, maar ze hebben een afstand tot de arbeidsmarkt, aldus Wilthagen.
Probleem is dat niet precies bekend is om wie het gaat en wat er exact aan schort dat ze nu niet aan de bak zijn, zegt hij.
Opleiden
Het UWV en de gemeentes zijn verantwoordelijk, maar zij hebben weinig contact met de mensen die nu langs de kant staan, aldus Wilthagen.
De overheid zal moeten investeren in een opleiding, om hun vaardigheden te laten aansluiten bij de eisen van werkgevers.
Omscholen
Omscholen, zodat je van de ene naar de andere sector kunt overstappen, is sowieso één van de oplossingen die hij ziet. Maar het nadeel is wel dat de krapte op de arbeidsmarkt nu zo breed is, dat je dan het ene gat op de arbeidsmarkt met het andere gaat vullen, zegt hij.
De maatschappij moet dan keuzes maken en dat geldt ook als je bepaalde studies financieel aantrekkelijker wilt maken voor jongeren, vindt Wilthagen.
'Minder deeltijd'
Nóg een van de oplossing die bovenaan zijn lijstje staat is er proberen voor te zorgen dat Nederlanders meer uren gaan draaien. "We zijn een deeltijdland bij uitstek, als we wat meer uren zouden maken, dan zou dat enorm schelen."
Maar eigenlijk moeten alle oplossingen van zijn tienpuntenplan tegelijk worden uitgevoerd, vindt Wilthagen. Daaronder valt ook doorwerken na je pensioen en meer investeren in robots.
'Willen welvaartsniveau vasthouden'
Je kunt zeggen dat het tekort aan mensen de economische groei drukt en er daardoor minder vraag naar arbeid zal zijn, waardoor het probleem zichzelf oplost.
"Maar we hebben een hoog welvaartsniveau in Nederland. We willen wel dat we binnen een bepaalde termijn in het ziekenhuis worden geholpen en dat onze kinderen niet vier, maar vijf dagen in de week naar school gaan, omdat ze anders maar vier vijfde van hun opleiding krijgen."
Als we wel met minder genoegen moeten nemen, dan krijg je een versobering van de samenleving. Dat zie je nu al, zegt Wilthagen. Zo zijn er wachtlijsten voor de kinderopvang, noemt hij maar een heel simpel voorbeeld.