Dieseltekort dreigt bij eventuele Europese boycot van Russische olie
Stel dat de Europese Unie besluit om net als de VS een boycot op Russische olie in te stellen, dan levert dat mogelijk ook een dieseltekort in Europa zelf op. Of dat ook echt zal gebeuren, dat is moeilijk te zeggen, volgens energie-experts. Mocht het gebeuren, dan zal vooral de transportsector dat merken.
De ceo's van drie van de grootste handelaren ter wereld in grondstoffen, Vitol, Gunvor en Trafigura, waarschuwen dat er een tekort dreigt aan diesel en dat dat mogelijk kan leiden tot rantsoenering, schrijft de Financial Times. Dat zou kunnen gebeuren als gevolg van sancties.
Rusland is een belangrijk land voor de aanvoer van diesel. Ongeveer de helft van de diesel die we in Europa gebruiken komt daar vandaan, aldus Hans van Cleef, energiedeskundige van ABN Amro.
Nu al kopen sommige bedrijven uit zichzelf geen diesel meer uit Rusland, aldus Jilles van den Beukel, energie-expert van het Den Haag Centum voor Strategische Studies (HCSS). "En dat levert problemen op."
In landen als Frankrijk, België, Oostenrijk en het VK en is diesel nu al duurder dan benzine.
Tekort opgevuld via Rusland
Er is de afgelopen decennia in Europa sowieso al een tekort geweest aan diesel, terwijl er een overschot was aan benzine, zegt Rico Luman, sectoreconoom transport en mobiliteit bij ING.
Dat werd opgevangen met import uit Rusland. "Er worden nu circa 3 miljoen vaten olie per dag ingevoerd uit Rusland, daarvan maken we hier in raffinaderijen onder meer diesel en benzine.
Daarbovenop halen we nog eens 1,3 miljoen vaten aan olieproducten, waaronder diesel, uit Rusland", zegt Erik Klooster, directeur van de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (VNPI).
Als dat wegvalt, dan haal je dat niet zomaar ergens anders vandaan, zegt Van Cleef. "De voorraden zijn nu weliswaar laag, ook in historisch perspectief, maar er zijn nog wel voorraden", aldus Klooster. "Maar de voorraden zijn niet dusdanig goed gevuld dat je daar op korte termijn uit kunt putten", denkt Van Cleef.
Zijn er alternatieven?
"Als de invoer uit Rusland wegvalt, dan is het de vraag hoe snel we dat met import uit andere delen van de wereld kunnen compenseren", zegt Klooster. Olie uit het Midden-Oosten kan een deel van de vraag opvangen, denkt hij. Dat zal dan wel tegen een hogere prijs zijn. Maar sommige raffinaderijen in Duitsland en landen in Oost-Europa, krijgen nu ruwe olie via een pijpleiding rechtstreeks uit Rusland geleverd.
Duitsland is voor circa 25 procent van de binnenlandse vraag afhankelijk van ruwe olie die via zo'n pijplijn komt. Je kunt die raffinaderijen niet zomaar gaan beleveren vanuit de haven van Rotterdam of Antwerpen, de fysieke infrastructuur is daarvoor onvoldoende, aldus Klooster. En je kunt raffinaderijen ook niet heel snel aanpassen aan andere oliesoorten, zegt Luman..
'Het aantal landen dat meer olie kan gaan oppompen om het eventueel wegvallen van Rusland te kunnen opvangen is beperkt'
Het aantal landen dat meer olie kan gaan oppompen om het eventueel wegvallen van Rusland te kunnen opvangen is ook beperkt, vreest Klooster. Je kunt overigens niet alle olie gebruiken om diesel van te maken. Voor diesel heb je namelijk zwaardere olie nodig, die komt nauwelijks uit de VS.
Hangt af van ontwikkelingen in Oekraïne
Of er echt een tekort aan olie zal ontstaan, dat hangt ervan af hoe de situatie rond Oekraïne zich ontwikkelt, zegt Van den Beukel. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil nóg strengere sancties tegen Rusland, vanwege de inval in Oekraïne. Zo moet Europa stoppen met het kopen van Russische olie.
Daarnaast zouden Russische schepen moeten worden geweerd uit Europese havens. Maar de Duitse minister-president Olaf Scholz ziet daar niets in.
Een olieboycot ligt in ieder geval meer voor de hand dan een boycot van Russisch gas, denkt Luman. Dat komt mede doordat olie wereldwijd beschikbaar is en een boycot van Rusland dus wat minder moeilijk is op te vangen.
Olie of olieproducten kun je immers gewoon in een schip gooien en in Europa lossen. Voor vloeibaar gemaakt gas moet je speciale faciliteiten hebben om dat gas aan land te brengen en weer gasvormig te maken.
Transportsector
Mocht er echt een tekort aan diesel ontstaan, dan zal vooral de transportsector daar last van hebben, als de prijs stijgt, denkt Luman. Transport is volgens hem goed voor verreweg het grootste deel van de diesel die we gebruiken. Consumenten verbruiken relatief weinig diesel. ING verwacht dat dit jaar slechts 10,8 procent van de personenauto's in ons land op diesel rijdt.
Vrachtwagenchauffeurs kunnen wel zuiniger gaan rijden, door minder hard te rijden en verstandiger te remmen, aldus Luman. "Er zijn grote verschillen tussen de beste en de slechtst presterende chauffeurs, wel tientallen procenten verschil", zegt hij. "Je kunt ook kijken naar onder meer bandenspanning en de luchtweerstand van vrachtwagens, daar is nu nog weinig aandacht voor." Maar dat zal het probleem niet volledig oplossen.