Ontspullen doe je zo: 'Als je de formule eenmaal kent, gaat het als een tierelier'

De meeste mensen zouden een moord doen voor een huis van 400 m2, maar Jacqueline Slotboom (49) verruilde het hare vrijwillig voor een tiny house van nog geen tiende van die omvang. Zij en haar man Peter wonen nu – na deelname aan het RTL-programma Tiny House Battle – op 35 m2. Waarom ze daarvoor kozen? "Het had meerdere redenen. Ten eerste geeft het meer vrijheid als je lagere kosten hebt, ten tweede is het veel rustiger aan je hoofd als je minimalistischer leeft. En hoe minder spullen, des te minder rommel je maakt en hoe minder tijd je dus kwijt bent aan opruimen en schoonmaken."

Net als de meeste mensen waren Peter en Jacqueline steeds wat groter gaan wonen, tot Jacqueline ineens tot het besef kwam dat ze al die ruimte en al die spullen helemaal niet nódig hadden. "Het boek Weg met de Warboel (van Karen Kingston, red.) heeft mij heel erg geholpen. Daarin las ik dat in een gemiddeld huis zeker 50 procent van de spullen overbodig is. Je zet dus de helft van je duurbetaalde ruimte vol met spullen die je niet gebruikt. Hoe blij zou je zijn als je die helft bespaart op je hypotheek? Dat opende me de ogen."

Met sint-juttemis nog niet klaar

Ze schreef zich in voor de Tiny House Battle, werd uitgekozen voor deelname, wist ook Peter te enthousiasmeren en het grote ontspullen kon beginnen. Maar hoe doe je afstand van bijna alles wat je bezit? "Bij mij was het proces al een paar jaar eerder begonnen", zegt Jacqueline. "Ik had al best wel wat spullen de deur uitgedaan, maar in het tempo waarin ik dat deed was ik met sint-juttemis nog niet klaar geweest. Onze deelname aan Tiny House Battle vormde een stok achter de deur. In een paar maanden tijd moesten we ons hele huis uitruimen. Ik moet bekennen dat ik de hulp heb ingeschakeld van een minimaliseercoach."

Wat ze daarvan leerde? "Het is eigenlijk een soort formule. Bij alles wat je door je handen laat gaan, kun je jezelf een aantal vragen stellen. Wil ik het houden? Is het heel? Is het van mij? Word ik er blij van?, de 'does it spark joy' van Marie Kondo inderdaad, en Gebruik ik het dagelijks? Die laatste gaat niet altijd op, we hebben ook wel dingen bewaard die we niet dagelijks gebruiken, maar voor de kleine meukjes werkt het perfect. Als je die formule eenmaal kent, gaat het als een tierelier."

Strijd aan met spullenobsessie

Minimaliseren kun je leren, betoogt ook de Vlaamse minimaliseer- en opruimcoach Annelies Mentink in haar nieuwste boek Meer luxe met minder. Op de vele reizen die ze vroeger maakte, was ze volmaakt gelukkig met weinig. Aan één gevulde backpack had ze genoeg. Toen ze later moeder werd en zich ergerde aan de vele spullen die kinderen met zich meebrengen, besloot ze niet alleen zelf te gaan ontspullen, maar zich ook professioneel toe te leggen op opruimen en minimaliseren. Nu heeft ze er haar missie van gemaakt de strijd aan te gaan met de spullenobsessie.

Want ontspullen heeft veel voordelen, weet ze. In de eerste plaats voor het milieu. "Spullen maken onze wereld kapot. Er wordt wel steeds meer gerecycled, maar niet genoeg en niet altijd op de juiste manier. We blijven de aarde uitputten." Maar niet alleen de aarde heeft baat bij minder spullen, ook zelf knap je ervan op.

"In de neurowetenschap is bewezen dat elk item in je omgeving erom vraagt om verwerkt te worden door je hersenen. Dat vergt energie. Het gaat om milliseconden, maar alles bij elkaar kun je daar onbewust door leeglopen als je in een interieur vol spullen en rommeltjes zit. Cliënten van me zeggen vaak: het is zo’n chaos in mijn hoofd, ik kan niet helder nadenken. Dat heeft daarmee te maken. De rommel die je om je heen ziet, manifesteert zich in je brein."

Begin met een zichtbare plek

Oké, weg ermee dus, maar waar begin je? "Op de plek waar de spullen jou het meest frustreren", adviseert Mentink. "En als je het in je hele huis te ver hebt laten komen, zou ik zeggen: waar heeft het nú het meeste nut dat je het aanpakt? Waar haal je er op dit moment het meeste voordeel uit? Begin niet in je kelder, want daar leef je niet. Zorg dat het een zichtbare plek is."

Mentink zweert bij wat ze de 'Heilige Drievuldigheid van het opruimen' noemt. "Baken je zone af (dus stort je niet gelijk op de hele keuken, maar eerst alleen op de voorraadkast), baken je tijd af (stop na bijvoorbeeld twee uur) en geef álles een vaste plek in huis. "Denk maar eens aan de vakantiehuisjes van Center Parcs en Landal. Iedereen weet daar vrijwel meteen alles te vinden, omdat alles op een logische plek ligt. Waarom zou je dat niet doortrekken naar thuis? Als je iets hebt gebruikt, leg het dan terug op de plek waar je het hebt gehaald, anders gaat het rondzwerven en een eigen leven leiden."

Denk eerst kritisch na over ál je spullen. Waarom ben eraan gehecht? Gebruik je het nog? Waarvoor? Wanneer? Waarom heb je het nog als je het níét gebruikt? Wil je het nog hebben? "We leven niet in tijden van oorlog of extreme schaarste, dus het is nergens voor nodig om dingen te bewaren 'voor het geval dat'."

Een tweede leven

Spullen die nog goed zijn, gooi je natuurlijk niet weg. Je kunt ze een tweede leven geven op Marktplaats of Facebook, maar Mentink is daar geen voorstander van: "Dat kost ook veel tijd en energie. Geef mooie spullen liever weg aan de plaatselijke kringloop, een goed doel of aan vrienden of familie. Maar vraag dan wel altijd of ze er daadwerkelijk iets mee kunnen, want anders verschuif je het probleem alleen maar."

En als je eenmaal de voor jou juiste hoeveelheid spullen over hebt, hoe voorkom je dan dat je huis weer langzaam volloopt met spullen? Volgens Mentink heb je bij al dat ontspullen al zo’n mentale shift gemaakt, dat je voortaan wel drie keer nadenkt voordat je je mandje bij een willekeurige winkel (*kuch* Action) volgooit met impulsaankopen. "Je bent er dan zo van doordrongen dat je op een andere manier gaat leven. Echt, je zult versteld staan van de ruimte die je zo in je hoofd creëert. De essentie van je leven wordt weer zichtbaar, je wordt je veel bewuster van waar je je tijd en energie aan besteedt – op alle gebieden in je leven."

Psychologische hulp voor hoarders

Volgens Mentink kan iedereen ontspullen. "Het is echt geen hogere wiskunde." Alleen hoarders, de obsessieve verzamelaars, hebben er psychologische hulp bij nodig. "Verzamelstoornis is een erkende psychologische aandoening. Vaak is het erfelijk, een ziekte waar je niet zomaar van afkomt."

Voor ieder ander is een bestaan zoals dat van Jacqueline en Peter haalbaar. Na zeven maanden zijn ze gesetteld in hun tiny house en ze peinzen er niet over weer groter te gaan wonen. "Het bevalt zó goed. Je hebt echt veel minder nodig dan je denkt. Wat beddengoed, wat kleding, wat keukenspullen. Het enige wat we missen is een schuur of garage als opslagruimte voor de grote dingen."

Snelle tips van de pro’s

Annelies Mentink:

• "Sommige mensen hebben een compleet deftig servies in hun kast staan dat ze alleen gebruiken met de feestdagen. Wil je daar echt een paar planken voor opofferen? Waarom zou je je mooie servies niet dagelijks gebruiken als het andere servies niet meer compleet is?"
• "Meerlingen in huis, meerdere items van hetzelfde, kunnen bijna altijd weg."
• "Als iets minder dan 20 euro kost en je kunt het binnen 20 minuten verkrijgen door het opnieuw te kopen of te lenen wanneer je het echt nodig hebt, dan heeft het geen zin om er een voorraad van aan te leggen."
• "Ben je jarig? Vraag niet om materiële cadeaus, maar om ervaringen, zoals een dagje uit of een etentje."

Jacqueline Slotboom:

• "Begin gewoon. Al is het met één kastje."
• "Mij hielp het dat de spullen die ik wegdeed goed terechtkwamen. Zo heb ik een doos vol goede schoenen naar Gambia gestuurd en zette ik ook geregeld spullen op Facebook."
• "Een beetje begeleiding is wel fijn. Dus volg een online cursus in ontspullen, of schakel een minimaliseercoach in. Dat is een fijne stok achter de deur."
• "Vul één doos met de feestspullen die je maar een paar keer per jaar gebruikt en zet die in de berging."