Verslavingstherapeut Meindert was zelf verslaafd: 'Slikte 65 pillen per dag'

Het leek zo onschuldig. Een pilletje om beter te slapen, wat zou het? Toen Meindert Inderwisch in een depressie belandde na een verwaarloosde burn-out, lukte het hem niet meer om de slaap te vatten. Doodmoe was hij. Het pilletje dat hem die broodnodige rust gaf, kwam als een verlossing. 

Aanvankelijk dan. Want hij raakte zo snel gewend aan het middel, dat hij binnen de kortste keren steeds meer nodig had om te kunnen slapen. Op het dieptepunt zat hij op een dosis van 65 pillen per dag. "Mensen denken dat dat onmogelijk is, of dat je de hele dag als een soort zombie rondloopt, dat is totaal niet zo", vertelt hij. "Het slaapmiddel Zolpidem werkt kort. Je merkte helemaal niets aan me, behalve dat ik halverwege de dag een soort ontwenning kreeg; dan ging mijn lichaam een beetje schokken en kon mijn stemming wat dalen. Maar dan nam ik tussen de middag weer wat slaaptabletten en functioneerde ik weer prima, destijds nog als docent Engels. Ik had zo'n hoge tolerantie dat ik van een paar tabletjes echt niet meer slaperig werd."

Naar België voor pillen

Geen arts zou Meindert een dagelijkse dosis van 65 pillen voorschrijven, dat wist hij ook wel. Dus bewandelde hij andere wegen om aan zijn 'spul' te komen. Hij scande stiekem een recept in van zijn beste vriend Bram Bakker (toen nog psychiater), en hergebruikte dat eindeloos met een vervalste handtekening. Omdat hij in Nederland snel tegen de lamp zou lopen -  alle apotheken staan hier met elkaar in verbinding -  ging hij eens in de twee weken naar België om daar talloze apotheken af te lopen. "Als je verslaafd bent word je uiterst creatief", verklaart hij. 

Hij wist dat er een kans bestond dat hij alsnog gepakt zou worden, maar was door zijn verslaving zo ver heen dat hij daar vrede mee had. "Als ik in België in het gevang beland, dan hang ik mezelf op aan mijn spijkerbroek, had ik bedacht. Ik wilde onder geen beding door die hel heen van ontwenning." De wanhoop was enorm. "Ik was bang, beschaamd en heel verdrietig. Ik wist niet meer hoe ik voor- of achteruit moest. Ik kom hier nooit meer uit, dacht ik, dit wordt mijn dood. Niet door een overdosis, dat is bij dit middel bijna onmogelijk, maar je nieren of lever kunnen er op een gegeven moment wel mee ophouden. Vroeg of laat ga je."

'Hij heeft mijn leven gered'

Hij moest betrapt worden om de weg omhoog te kunnen vinden. Vriend Bram confronteerde Meindert toen hij werd gebeld door een alerte Vlaamse apotheker. Hij reageerde niet boos, maar met compassie. "Hij vroeg me: 'Wil je leven of wil je sterven?' Dat was op dat moment een hele moeilijke vraag voor mij. Ik wist het gewoon niet meer. Als je verslaafd bent vergeet je wie je daarvoor was, terwijl je zoveel meer bent dan die verslaving. Ik had een ontstellend laag zelfbeeld en vond mijn leven niet meer de moeite waard. Toen ik uiteindelijk toch voor leven koos, heeft Bram gelijk een bureau voor me gebeld dat gespecialiseerd is in langzame afbouw, waar ik een traject in ben gegaan. Daarmee heeft hij mijn leven gered. Bram heeft me teruggehaald."

Terwijl Meindert afbouwde, ging hij als behandelaar aan de slag bij een verslavingsinstelling, tijdens zijn werk als docent had hij een studie gedaan om therapeut te worden. Bij zijn nieuwe werkgever speelde hij open kaart over zijn verslaving en de afbouw daarvan. Hij functioneerde zo goed dat dat geen probleem vormde. "Je kunt niet plotseling of te rigoureus stoppen als je verslaafd bent aan benzodiazepines (de zogenoemde 'pammetjes', red.), dan bestaat net als bij alcoholontwenning het risico op epileptische aanvallen. Het moet heel geleidelijk. Ik heb er anderhalf jaar over gedaan; elke week één pil minder dan de vorige, en af en toe even een pauze om te stabiliseren. Ik merkte dat ik met de dag helderder werd."

Teruggetrokken bestaan

Aan medicijnverslaving kleeft tot Meinderts frustratie nog een enorm stigma. Afkickklinieken zitten vol alcoholverslaafden, maar slechts een paar procent van de mensen die op die manier hulp zoekt is medicijnverslaafd. "Terwijl de statistieken laten zien dat er in Nederland ongeveer net zoveel alcoholverslaafden zijn als medicijnverslaafden. Maar die laatsten zie je niet. Ze leven een teruggetrokken bestaan, bang voor wat anderen denken." Meindert wil het taboe rond medicijnverslaving doorbreken, een van de redenen dat hij nu een boek heeft geschreven over zijn eigen ervaringen. 

Het liefst zou Meindert – zelf ex-docent – zien dat er al op de basisschool aandacht is voor verslavingsleer en psychologie. "Natuurlijk noem je het dan anders en onderwijs je op het niveau van de kinderen, maar gééf die voorlichting." Ook in de behandeling van verslaafden ziet hij de nodige verbeterpunten. "De gemiddelde verslavingskliniek laat verslaafden in mijn optiek veel te snel afbouwen. Dan ga je door een hel. De kans is ook heel klein dat mensen na een verblijf van 28 dagen in een kliniek voor altijd zijn afgekickt, want elke verslaving komt ergens uit voort. Uit pijn, uit verwondingen. En zolang je dat onderliggende probleem niet aanpakt, blijft de voedingsbodem voor die verslaving bestaan."

Nuchter tot aan de dood

Zijn eigen verslaving kan Meindert ook herleiden. Hij verloor vier naasten aan verslaving: zijn moeder at zich dood, zijn twee stiefbroers en zijn stiefzus bezweken aan langdurig gebruik van heroïne en cocaïne. Dat zijn vader op zijn 36ste dood neerviel door een hartstilstand en zijn moeder vervolgens met de noorderzon vertrok om de 7-jarige Meindert een jaar lang bij zijn oma achter te laten, heeft ook zijn sporen nagelaten. Het heeft veel therapie gekost om dat verleden een plek te geven. 

Het lukt slechts tien procent van alle verslaafden nuchter te blijven tot aan de dood. Meindert is goed op weg. Hij is nog steeds 'schoon', zoals dat heet. "Ik heb geluk gehad, ik ben ontsnapt." Eén ding wil hij boven alles duidelijk maken: verslaving is een ziekte. Een ziekte van het brein, niet van de psyche. "Mensen denken dat je een zwakke wil hebt als je verslaafd bent, dat is niet zo. Niemand wil verslaafd zijn. Je brein reguleert je verslaving. Dat is totaal ontregeld en blijft schreeuwen om meer. Je verstand is daar niet tegen opgewassen." Mensen met een verslaving nemen zichzelf die verslaving vaak kwalijk, maar het is nooit hun schuld, wil de therapeut ze op het hart drukken. "Je bent gewond geraakt, je hebt de pijn willen doven en dat heeft zich tegen je gekeerd. Je brein houdt je gegijzeld."

Oxycodon

Wie de series Dopesick (Disney+) en Painkiller (Netflix) heeft gezien, over de Amerikaanse opiatencrisis, kan zich daar waarschijnlijk wel wat bij voorstellen. Meindert vindt ze dat ze heel goed weergeven hoe een verslaving werkt. De extreem verslavende pijnstiller waar die series op focussen, Oxycontin, wordt overigens ook nog geregeld in Nederland voorgeschreven, onder de naam Oxycodon. Tussen 2008 en 2019 vervijfvoudigde het aantal gebruikers ervan. In 2018 gebruikten 485.000 Nederlanders het, en nog eens 111.000 Nederlanders kregen het nog sterkere fentanyl voorgeschreven, waarvan een paar milligram al dodelijk kan zijn. De documentaire Ten Dollar Death Trip brengt dat volgens Meindert ontluisterend in beeld.

Hoewel er de laatste jaren veel aandacht is voor de risico's, en als gevolg daarvan het gebruik, van deze sterkwerkende opioïden iets is gedaald, houdt Meindert zijn hart vast voor wat er nog komen gaat. "Laatst meldde het Trimbos-instituut dat ruim een kwart van de kinderen in Nederland opgroeit met een ouder met een psychisch probleem of een verslaving. Deze kinderen lopen een verhoogd risico om zelf later ook psychische problemen of verslavingen te ontwikkelen. Dat baart me veel zorgen voor de toekomst. We moeten daar nu al iets mee doen, anders zijn de gevolgen niet te overzien."

Slikken of stikken, het boek dat Meindert Inderwisch schreef over zijn ervaringen als verslaafde én als verslavingstherapeut, is nu verkrijgbaar.