'Kunnen eierstokken echt rammelen?' F*ck Google, vraag het je gynaecoloog

Domme vragen bestaan niet, zegt Mieke Kerkhof. 'Geen enkele vraag is dom, behalve de vraag die je niet stelt', is haar mantra. Sterker nog: het liefst zou ze een T-shirt dragen met de tekst 'Fuck Google, Ask Me'. Want de informatie die mensen op Google vinden, klopt lang niet altijd. 

Toch merkt ze dat veel patiënten zich generen voor het stellen van bepaalde vragen. Daarom beantwoordt ze in haar nieuwe boek 82 vragen die je misschien niet durft te stellen, maar waarop je het antwoord ongetwijfeld wilt weten. Al is het maar om een tegenwicht te bieden tegen alle desinformatie waar ze dagelijks mee wordt geconfronteerd.

Kan een spiraal uitvallen als je te fanatiek sport? Zit schaamluis ook in het hoofdhaar? En is een bevalplan maken nuttig? Het zijn slechts een paar van de vragen die Mieke Kerkhof de afgelopen 25 jaar kreeg in haar spreekkamer. Maar 'Dokter, mogen mijn sokken aan blijven?' is toch wel de meest gestelde. 

"Ik denk dat veel vrouwen zich enorm gegeneerd voelen om bloot in de stoel te gaan liggen en die sokken zijn op de een of andere manier altijd een ding. Ik zeg dan: ik hoef niet tussen je tenen te zijn, dus hou ze lekker aan als je dat fijn vindt."

Iedere vulva is goed

"Wat haar ook opvalt: sommige vrouwen waarschuwen haar voorafgaand aan een gynaecologisch onderzoek dat het er 'daar beneden' niet uitziet. "En dan hebben ze een volstrekt normale anatomie en is er helemaal niets geks te zien. Er is dan duidelijk sprake van een verstoord zelfbeeld." Door porno is een totaal verkeerd beeld ontstaan van hoe een vulva eruitziet, zegt ze. 

"Een grote, afschuwelijke situatie. Daardoor krijg je dat jonge vrouwen schaamlipcorrecties willen. Dat soort cosmetische operaties raden we als gynaecologen pertinent af. Iedere vulva is goed; 'designpoesjes' zijn niet de standaard. En als je schaamlippen niet in je string passen, pas je ondergoed dan aan aan je vulva, in plaats van andersom."

Over verkeerde beeldvorming gesproken: die 'hygiënische' producten voor je vulva en vagina, waar de drogisterijen vol mee staan? Ze zouden wat Kerkhof betreft verboden moeten worden. “Die fabrikanten spelen in op de onzekerheid van vrouwen. 'Zorg dat je vagina lekker fris ruikt'."

"Maar deze producten doen meer kwaad dan goed. Ze verstoren het vaginale milieu, waardoor er juist ziekmakende bacteriën komen – en dat is nou precies wat onaangename geurtjes veroorzaakt. Vrouwen die last hebben van overmatige, vies ruikende afscheiding zijn vaak de poetsers. De vagina is zelfreinigend. Lauwwarm water is alles wat ze nodig heeft."

Ontkrachten van onzin

"Vrouwen zijn tegenwoordig op een bepaalde manier veel beter geïnformeerd dan vroeger, merkt Kerkhof. Ze lezen zich doorgaans goed in voordat ze de spreekkamer of de verloskamer binnenkomen. Aan de ene kant juicht ze dat toe, want dat maakt het makkelijker om samen met de patiënt een behandelplan te maken. 

Maar patiënten baseren zich ook regelmatig op verkeerde bronnen, en dat is haar een doorn in het oog. "Hoeveel tijd ik niet kwijt ben aan het ontkrachten van de onzin die vrouwen tegenkomen op de socials. Dan beweert er weer een dubieuze influencer dat je baby een kale plek krijgt van de CTG-schedelelektrode die soms nodig is om de baby te monitoren tijdens de bevalling. Niets van waar. Of dat je een baby na de geboorte geen mutsje moet opzetten omdat de moeder dan minder oxytocine zou aanmaken. Nonsens, en bovendien koelt zo’n baby enorm af zonder mutsje, dat is gewoon gevaarlijk."

Heel vervelend vindt ze dat soort beweringen die haar expertise ondermijnen. "Gynaecologie is een vak. Ik wil niet arrogant zijn, maar ik heb dertien jaar gestudeerd. Dan mag je ervan uitgaan dat ik medisch iets beter onderlegd ben dan een willekeurige influencer die wat informatie bij elkaar googelt."

Ziekenhuisbevallingen in kwaad daglicht

Zo merkt ze ook dat ziekenhuisbevallingen door sommigen in een kwaad daglicht worden gesteld. "Het zou er kil en onpersoonlijk zijn, en ze knippen daar altijd in, hoor ik weleens. Ten eerste is dat niet waar: ik kan met de hand op mijn hart zeggen dat het personeel in de verloskamer zijn stinkende best doet om van elke bevalling een prachtige ervaring te maken. 

Ten tweede kun je wel in je bevalplan zetten dat je per se thuis wilt bevallen, maar dat is gewoon niet realistisch. Nog maar 13 procent van de mensen bevalt thuis. En als je voor het eerst zwanger bent, is de kans meer dan 75 procent dat je op enig moment naar een gynaecoloog moet omdat er iets aan de hand is. Als de baby in het vruchtwater heeft gepoept of als de hartslag naar beneden gaat, dan word je tijdens je bevalling alsnog naar het ziekenhuis gestuurd. Ik ben helemaal niet tegen thuisbevallingen, het is prachtig als het kan. Maar als het níét kan, maak er dan geen drama van."

Wat haar ook verbaast is de 'hormonofobie' die ze signaleert. "Hormonen hebben ineens een hele slechte naam. Terwijl het zulke goede hulpstoffen zijn, die zo belangrijk zijn voor ons lichaam. Als we ze niet hebben, gaan we allemaal dood. Maar als het woord 'hormonen' valt vliegen mensen zowat in de gordijnen van paniek. Dat komt allemaal voort uit onwetendheid."

Niet van de tegenpartij

Neem oxytocine, het zogenoemde 'knuffelhormoon' dat ook wordt gebruikt om weeën op te wekken als dat nodig is. "Veel vrouwen weigeren dat, omdat ze hebben gehoord dat dat niet goed zou zijn. Maar als je zelf niet genoeg oxytocine aanmaakt en je weeën vallen stil, dan krijg je zonder die weeënopwekkers gewoon geen kind. Zo simpel is het. De meeste medische handelingen hebben zin; ze zijn niet voor niets bedacht. We zijn niet van de tegenpartij."

De ene vraag in het boek is serieuzer dan de andere, maar er is er één waarvan Kerkhof het echt belangrijk vindt dat iedereen er het antwoord op weet. Dat is de vraag 'Kun je na je bevalling slachtofferhulp krijgen?' Het is misschien wat gekscherend geformuleerd, maar de boodschap is bloedserieus, zegt de gynaecoloog.

"Ik wil een lans breken voor het goed nabespreken van bevallingen die als traumatisch zijn ervaren. Zo’n ervaring kan grote gevolgen hebben. Vrouwen durven bijvoorbeeld niet voor nog een kind te gaan, of ze willen een volgende keer een keizersnede omdat ze niet meer vaginaal durven te bevallen. Terwijl het zo ver niet hoeft te komen. Daarom is het belangrijk om er als zorgverlener actief naar te vragen: 'Hoe heb je het beleefd en kan ik wat voor je betekenen?' Met goede begeleiding kun je veel ellende voorkomen."

Stel altijd je vraag

En heb je als patiënt een vraag aan je gynaecoloog, schaam je dan niet, maar stel ’m. Altijd. "We hebben alles al een keer gezien of gehoord en vinden niets gek. Bovendien gebruik ik mijn spreekuurtijd veel liever voor het beantwoorden van vragen dan voor het ontkrachten van verkeerde informatie."

'Kunnen eierstokken echt rammelen?' van Mieke Kerkhof is nu verkrijgbaar. Kerkhof staat samen met Manon Kerkhof (verre familie) ook in het theater met een informatieve en humoristische show over de overgang.