Yelena zat zonder haar gezin in Canada toen ze een psychose kreeg: 'Het was een hel'
In deze wekelijkse rubriek vertellen mensen over iets dat zij nooit meer willen meemaken, doen of laten. Deze week: kunstenaar Yelena Myshko (39) verheugde zich zes jaar geleden erg op haar werktrip naar Canada. Maar door de lange vlucht en bijkomende jetlag raakte ze in een psychose.
"Al langere tijd wilde ik graag naar een artist residency in Canada. Hier komen kunstenaars van over de hele wereld samen op een nudistencamping om te werken, kunst te maken, workshops te volgen en samen tot mooie dingen te komen. Lol hebben en nieuwe dingen leren, dat was mijn insteek.
Tien dagen lang vol creativiteit in de prachtige Canadese natuur; het leek me te gek en ik verheugde me erg op deze ervaring. Ik heb weinig inkomen, dus ik sloot er een lening van 1500 euro voor af bij een fonds voor kunstenaars. Vol spanning en enthousiasme stapte ik op het vliegtuig naar Toronto. Totaal onwetend dat ik hiermee een psychose triggerde."
"De vlucht naar Canada duurde ruim acht uur. Het was voor het eerst dat ik zo ver ging vliegen, en dan ook nog eens alleen. Ik vond het best spannend. De reis was helaas erg stressvol. Ik zat dicht bij het toilet dat erg stonk en waardoor er steeds mensen langs me liepen.
Het was een nachtvlucht, maar ik was opgefokt en het lukte me niet om te slapen. Doodmoe stapte ik in Toronto uit het vliegtuig. Toen al merkte ik dat ik me raar voelde. Alsof ik in een waterkom zat en niet helemaal 'erbij' was. Deze signalen herkende ik meteen. In 2014 was ik in een acute psychose beland. Ik ben toen in totaal twaalf weken opgenomen geweest. Twee jaar later kreeg ik een nieuwe psychose toen ik mijn medicatie afbouwde. En nu, in Canada, voelde ik me weer niet lekker."
Opgesloten gevoel
"Het tijdsverschil van zes uur hakte erin, ik was van de kaart. Lang kon ik daar niet bij stilstaan, want ik werd opgehaald door een kennis van de organisator van de residency. We reden naar de camping, die erg afgelegen lag. Toen bekroop mij de angst dat ik hier opgesloten zat en zelf niet makkelijk kon weggaan. Vanaf dat moment weet ik weinig details, het zijn vooral flarden."
"Ik herinner me dat ik weer niet kon slapen die eerste nacht op de camping. Ik hoorde geluiden die ik niet kon plaatsen. Mijn psychoses kenmerken zich door paranoia, ik werd dus erg achterdochtig en vulde mijn gedachten met dingen waarvoor ik bang ben.
Zo dacht ik dat de andere gasten een complot tegen mij hadden bedacht en dat het misschien een satanische sekte was. Het was een heftige nacht vol doodsangsten."
Verstijfd van angst
"De volgende dag deed ik toch mee aan een workshop, maar het lukte me niet om normaal te doen terwijl ik verstijfd was van angst. Het was een hel voor mij op die camping, vooral de nachten. Hierdoor ging het steeds slechter met mij.
Na drie dagen bracht de curator van het kunstenaarsevenement mij naar haar huis in Toronto om tot rust te komen. Haar flat was minimalistisch ingericht, dus een fijne plek om te ontprikkelen. Ik sliep veel en verhoogde mijn medicatie. Langzaam ging het beter en raakte ik uit de psychose, maar ik bleef onrustig en bang."
"Mijn man maakte zich vreselijk ongerust en voelde zich machteloos omdat ik in deze kwetsbare toestand zo ver weg was."
"Ik wilde terug naar huis, naar mijn man bij wie ik me altijd veilig voel. Hij maakte zich vreselijk ongerust en voelde zich machteloos omdat ik in deze kwetsbare toestand zo ver weg was. Het was een heel gedoe om mijn ticket om te boeken, alleen al het muziekje dat er werd afgespeeld terwijl ik aan de telefoon in de wacht stond gaf mij veel stress. Dit regelwerk terwijl ik ziek was, was echt heel pittig. Uiteindelijk vloog ik twee dagen eerder dan gepland, terug naar huis."
Hogere dosering van antipsychotica
"Eenmaal thuis heb ik veel geslapen, daarna pakte ik de draad weer op. De hogere dosering van antipsychotica hou ik sindsdien aan, waardoor het beter gaat met mij.
Stress en drukte probeer ik nog altijd te vermijden, omdat ik geen nieuwe psychose wil triggeren. Paranoïde zijn voelt echt heel angstig en onprettig, dat wil ik niet meer."
"De lening heb ik later afbetaald, maar het voelde wel zuur om zoveel geld geleend te hebben voor een weekje in Canada waarin me intens slecht voelde. In plaats van mooie ervaringen opdoen en veel leren, was het een nare en angstige tijd.
Ik wist niet dat een jetlag een psychose kon uitlokken als je daar gevoelig voor bent, anders was ik nooit in dat vliegtuig gestapt. Dat zou ik nu ook nooit meer doen, ik hou daar voortaan echt rekening mee.
Een tijd geleden werd ik uitgenodigd voor een kunstfestival in Togo, maar daar heb ik voor bedankt. Ook een uitnodiging in Zuid-Afrika sloeg ik af. Het risico is helaas te groot. Daar baalde ik wel van, want ik word beperkt in mijn keuzevrijheid."
"Toch haal ik er ook positieve dingen uit, zo durf ik steeds meer te staan voor wat ik wil en nodig heb. Vorig jaar ben ik naar een kunstenaarsweek in Venetië geweest. Bewust nam ik toen mijn man en kind mee, want ik heb dat nodig om me lekker te voelen.
Ik nam genoeg rust en deed niet aan alle activiteiten mee. Dat zorgde soms voor scheve gezichten bij de andere deelnemers, maar ik moet mijn grenzen bewaken en erop letten dat dit nooit meer gebeurt. Ik heb geen garantie dat ik geen psychose meer krijg, maar ik wil het in elk geval nooit meer meemaken zo ver van huis en in mijn eentje."
Nooit meer?
Wil jij ook je verhaal kwijt en vertellen wat je 'nooit meer' wil meemaken, doen of juist laten? We zijn benieuwd naar jouw verhaal. Mail ons op weekendmagazine@rtl.nl