Zo voorkomen jullie de gang naar de relatietherapeut: 'Liefde alleen is niet genoeg'

In zijn dertig jaar als relatietherapeut heeft Jean-Pierre van de Ven elk mogelijk relatieprobleem wel zo’n beetje voorbij zien komen. Hij zag partners die vreemdgingen, partners die elkaar het licht in de ogen niet gunden, partners die compleet langs elkaar heen communiceerden en partners die elkaar kwetsten tot op het bot. En toch blijft hij een 'onverbeterlijke romanticus'. 

"Als ik in die dertig jaar één ding heb geleerd over de liefde, is het wel dat die onverwoestbaar is." Tegelijkertijd maakt dat zijn vak soms ook een beetje tragisch. "Gemiddeld gaan mensen pas zes jaar ná het ontstaan van problemen in relatietherapie, en soms is het dan al te laat. Dan is de verwijdering al zo groot, dat het onmogelijk is die nog te herstellen. Terwijl de liefde dan nog niet voorbij is – bij allebei de partners niet, ook al doen ze misschien alsof dat wel zo is. Liefde is een hele sterke kracht tussen twee mensen."

Samen door verschillende fases

Maar liefde alleen is niet genoeg om een relatie te doen slagen, weet Van de Ven als geen ander. "Mensen blijven vaak doorgaan met slechte gedeelde gewoontes omdat ze van elkaar houden. Ze denken: het komt wel goed. Maar ook al hou je van elkaar, je zult af en toe de omgang met elkaar moeten veranderen." 

Als stel maak je verschillende fases door, van verliefdheid tot een duurzame relatie of uiteindelijk een scheiding, legt hij uit. "In elke fase zou je opnieuw moeten bekijken hoe je eigenlijk met elkaar omgaat en welke afspraken je met elkaar wilt maken over bijvoorbeeld autonomie en verbondenheid. Wat doe je alleen, wat samen, en hoe voelen jullie je daarbij?"

Volgens Van de Ven is het belangrijk te beseffen dat je in een relatie allebei iets meebrengt uit je verleden. "Ik noem dat je relatieprogramma, een optelsom van alles wat je hebt meegemaakt in de belangrijkste relaties in je leven tot nu toe. Het is zaak niet alleen je eigen relatieprogramma en dat van de ander te begrijpen, maar ook in actie te komen als het niet goed gaat."

Vijf pijlers van een duurzame relatie

Esther Kluwer, hoogleraar Duurzame Relaties en Welzijn aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, definieerde na onderzoek vijf pijlers van een duurzame relatie. Volgens haar is de kwaliteit van een relatie goed als geliefden tijd met elkaar doorbrengen (1), positieve emoties uiten (2), negatieve emoties inhouden (3), elkaar iets gunnen (4) en elkaar kunnen vergeven (5). 

Jean-Pierre van de Ven sluit zich daarbij aan. "Sommige klinken misschien als enorme open deuren, maar het zijn dingen die veel mensen toch vergeten."

Tijd met elkaar doorbrengen betekent niet de hele nacht naast elkaar liggen slapen, benadrukt hij, maar écht samenzijn. "Positieve emoties uiten is ook zoiets. Je zou denken dat het vanzelfsprekend is om je waardering naar elkaar uit te spreken en elkaar complimenten te geven, maar in de praktijk gebeurt dat veel te weinig."

Commentaar en kritiek worden dan wel weer veelvuldig geuit. Dat kun je beter niet doen. "Je mag het best uiten, maar doe dat dan zo dat de ander geen gezichtsverlies lijdt." (zie de oefening verderop) Elkaar dingen gunnen is ook een belangrijke. "Dat kan zitten in de ander gelijk geven, of zijn zin geven als jullie van mening verschillen over welke kleur de nieuwe bank moet hebben."

Jaren wrok meedragen 

Als je elkaar niet kunt vergeven, is het lastig het samen gezellig te houden. "Ik kom veel stellen tegen die al jaren wrok of rancune met zich meedragen over iets wat lang geleden is gebeurd. Soms weet de ander dat niet eens. Het is sowieso goed om het wel uit te spreken omdat de emoties dan afnemen, maar je moet de ander ook kunnen vergeven. Een streep eronder zetten en verder gaan."

Veel relaties lopen stuk op een probleem in een van deze vijf pijlers. Als je geregeld overweegt uit elkaar te gaan, dan is er volgens de relatietherapeut echt iets aan de hand in je relatie. Ook als je met iedereen praat behalve met elkaar en als je nauwelijks nog intiem bent, kun je niet spreken van een heel gezonde relatie. 

Heb je nog wel het gevoel dat je samen een team bent? "Dat is het belangrijkste, dat je het gevoel hebt dat je er wel komt, als je het maar samen doet. Dat je bij de ander terechtkunt als er wat is. Als dat teamgevoel ontbreekt, moet je in actie komen."

Schimmige patronen

De stellen die bij Van de Ven in de praktijk komen, zijn vaak wanhopig. "Ze willen niet direct uit elkaar, maar zien niet hoe het verder moet. Dan moeten we gaan inzoomen op waar dat gevoel uit voortkomt." Vaak ziet hij dat stellen heel voorzichtig met elkaar zijn geworden, bang om weer in een vervelende ruzie te verzanden of gekwetst te worden. 

"Als mensen voorzichtig zijn, zeggen ze dingen niet, waardoor je veel schimmige patronen krijgt. Je denkt misschien elkaars gedachten te kunnen lezen, maar dat gaat altijd fout, wat weer leidt tot onbegrip en misverstanden." Van de Ven helpt ze weer met elkaar in gesprek te komen, 'op zo’n manier dat ze weer durven een relatie met elkaar te hebben'.

Maar in veel gevallen kun je een gang naar de relatietherapeut voorkomen, zegt de relatietherapeut zelf. "Voordat je echt relatieproblemen hebt, helpt het al enorm als je helder communiceert. Dat betekent vooral dat je bedoelt wat je zegt. Praat niet in metaforen, ga niet hinten, denk niet dat je partner toch wel weet wat je bedoelt – zeg het gewoon."

Thuis aan de slag

In zijn boek Relatietherapie thuis deelt Van de Ven de belangrijkste kennis die hij in de afgelopen dertig jaar heeft opgedaan, zodat je thuis zelf aan de slag kunt om je relatie te evalueren en te verbeteren. Aan de hand van tests kun je zien hoe je ervoor staat en met concrete oefeningen kun je snel verandering bewerkstelligen.

Wil je vandaag nog een begin maken met het verbeteren van je relatie? Dan zijn er twee simpele ingrepen die je kunt toepassen. De eerste is wat Van de Ven 'stop en stel uit' noemt. "Als je merkt dat je vaak ruzietjes hebt en stomme gesprekken die nergens over gaan, spreek dan af om daarmee te stoppen. Stel ze uit tot je allebei weer rustig bent en kom er dan op terug. Zo raak je niet steeds verstrikt in emotionerende gesprekken, maar blijf je wel met elkaar in gesprek."

Concreter nog staat in het boek de oefening 'houd je mond'. Die draait om het inhouden van kritiek. Negatief oordelen over elkaar is namelijk funest voor elke relatie. In plaats van dat je het uitspreekt of anderszins laat merken, verzamel je je kritiekpunten als notities. Een paar keer per week vertel je elkaar alsnog wat je hebt verzameld, maar dan op een ontspannen manier. Dit gesprek mag hooguit tien minuten duren, dus vertel elkaar alleen je grootste ergernissen. 

Een tweede simpele ingreep is focussen op het positieve. "Zet een timer op 1 minuut en schrijf drie dingen op die je partner de afgelopen week of het afgelopen etmaal heeft gedaan die je prettig vond. Lukt het niet om drie dingen te bedenken? Dan ligt dat niet aan je partner, maar heb jij niet goed opgelet." 

Een andere oefening in het boek is elkaar elke dag een compliment geven. Zeg elke dag iets aardigs en meen het ook. Het mag niet elke dag hetzelfde zijn, dus je moet goed opletten wat voor fijne dingen de ander allemaal doet. Deze oefening zorgt ervoor dat je meer oog hebt voor de positieve kanten van je partner. Let je alleen op de negatieve dingen, dan zul je overal bewijs in zien dat die negatieve (voor)oordelen bevestigt. Je vindt je geliefde slordig, dus je ziet elke sok op de trap liggen. Maar deze 'confirmation bias' werkt dus ook de andere kant op, als je er actief mee aan de slag gaat.

Meer geluk in de liefde

In het boek staan nog veel meer inzichten, oefeningen en testjes. Van de Ven hoopt mensen ermee aan meer geluk in de liefde te kunnen helpen. "Zorg dat je kundig wordt in de relatie en dat je ingrijpt als het nodig is. Als je wilt dat er iets verandert, dan zul je iets anders moeten gaan doen. Ga je gedragen als teamleden, gun elkaar iets, geef de ander eens gelijk. Je zult zien dat dat een wereld van verschil maakt."

'Relatietherapie thuis’ van Jean-Pierre van de Ven is nu verkrijgbaar.

Klik hier voor meer Lifestyle

Video: Diederik Ebbinge en zijn vrouw Roosmarijn zijn al twintig gelukkig samen. Wat is hun geheim?