Van Den Haag naar Istanbul: psycholoog Merijn zocht al fietsend geluk – en vond het

"Geluk zit in superkleine dingen", zegt Merijn. "Maar vooral in contact." Hij weet het uit ervaring. Sinds zijn studie doet hij al experimenten om geluk te vinden. Zo gebruikte hij al zijn spaargeld om een jaar lang elke dag iets te doen waar hij blij van werd, zonder zich zorgen te maken over geld. Hij ging dus niet op zoek naar de perfecte baan, maar naar het geheim van een gelukkig leven. "Ik ben ervan overtuigd dat het zit in verbinding, iets kunnen betekenen voor een ander."

Geen perfect moment

Zijn ultieme geluksmoment was tijdens een fietstocht met zijn beste vriend Loek. Zonder plan of voorbereiding fietsten de mannen twee jaar geleden naar Istanbul. "We praatten er al jaren over, maar er was nooit een perfect moment om te vertrekken. Dus besloten we op een zomeravond op een terras in Den Haag maar gewoon te gáán." Hij schreef een boek over deze tocht en combineert dat met kleine lessen voor een gelukkiger leven.

Het werd een avontuurlijke tocht vol bizarre belevenissen. Maar zijn grootste geluksmoment? Die vond Merijn na het moment dat alles misging. Merijn en Loek fietsten in Griekenland en hadden met mensen die ze onderweg leerden kennen afgesproken dat ze elkaar later zouden treffen. Voor de lol plakten ze er een wedstrijdelement aan: diegene die als eerste aankomt, wint. Maar tijdens hun tocht werden ze frontaal aangereden door een auto en werd Merijn afgevoerd met een ambulance.

"Door dat ongeluk kwamen wij niet op de afgesproken plek opdagen en raakten we elkaar kwijt. Later vonden we elkaar door puur toeval weer. Toen we met z'n allen wat dronken, voelde ik het: geluk. Ik was met mijn beste vriend op vakantie en we beleefden de grootste avonturen. Ik was, afgezien van een gebroken pols, gezond, en hoe toevallig was het dat we onze vrienden weer zagen?"

Die verbinding met elkaar, daar werd Merijn gelukkig van. "Dat wordt ook onderbouwd in meerdere wetenschappelijke studies", zegt Merijn. "Het is moeilijk om aan geluk een definitie te plakken. Het wordt gemeten vanuit vragenlijsten: hoe gelukkig ben je op een schaal van 1 tot en met 10? Maar een vragenlijst is altijd een subjectieve ervaring: iedereen ervaart het anders. Ik houd me vast aan de formule: geluk is een gevoel van tevredenheid + betekenis van je leven in het geheel + de mate van positieve emoties die je van dag tot dag ervaart."

Werken aan geluk

Er is niet één formule om dat te bereiken, maar je kunt zeker werken aan een gelukkig leven, zegt hij. "Een bekende oefening is om te kijken naar wat er goed gaat. Deelnemers aan onderzoeken geven aan dat het bijhouden van dankbaarheid invloed heeft op hun relaties, ze slapen beter en hun fysieke gezondheid gaat vooruit. Ook nemen stress- en angstklachten af." 

"Je kunt natuurlijk opschrijven waarvoor je dankbaar bent. Maar een oefening die ik veel leuker vind is om dit actiever te maken. Dit heet de What went well-oefening. Denk aan het einde van de dag aan drie dingen die je goed hebt gedaan. Je hebt bijvoorbeeld de fiets gepakt in plaats van de auto, een vreemde een complimentje gegeven of voor een ander gekookt. Hier even bij stilstaan motiveert om de volgende dag weer zoiets te doen, ondanks dat je er misschien geen zin in hebt."

Een andere effectieve strategie is sporten. "Een open deur misschien, maar door te sporten komen er allerlei gelukshormonen vrij zoals endorfine, dopamine en serotonine. Onderzoek laat zelfs zien dat sporten bij mensen die last hebben van milde depressies op de lange termijn effectiever is dan antidepressiva. Voor wie moeite heeft met beginnen, raad ik de tweeminutenregel aan: maak grote dingen heel klein. Even je hardloopschoenen aan of de yogamat uitrollen. Het beginnen is het allermoeilijkste. Maar als je eenmaal bezig bent, kun je net zo goed doorgaan."

Invloed van genen

Het recept om geluk te vinden, klinkt dus vrij simpel, maar het is helaas niet voor iedereen weggelegd. "Hoe gelukkig iemand is, is voor een groot deel bepaald door onze omgeving, maar ook door je genvarianten. Zo is de ene persoon gevoeliger voor tegenslag dan de ander. Dit kan bijvoorbeeld invloed hebben op hoe je reageert als je in de file staat: de één is boos en gefrustreerd, de ander zingt keihard met de radio mee. Ook de aanleg voor depressies is voor een deel genetisch bepaald. Voor mensen die daar last van hebben is het lastiger hetzelfde geluksgevoel te bereiken als voor mensen die deze genvariant niet hebben."

De definitie van geluk verschilt ook per land. "Daarom is het zo moeilijk te meten. Wij hebben in het Westen de jackpot gewonnen als je kijkt naar welzijn en veiligheid. Mensen die te maken hebben met oorlog, corruptie of grote inkomensverschillen tussen arm en rijk hebben een andere definitie van geluk. Voor hen is het een stuk moeilijker om gelukkiger te zijn dan voor mensen in Nederland."

Per land verschillend

Het World Happiness Report kijkt naar het verschil in geluksbeleving tussen landen. Nederland scoort hoog op de geluksladder, maar ons land kent óók een hoog eenzaamheidspercentage. 48,5 procent van onze landgenoten zegt weleens eenzaam te zijn. "Daarom geloof ik zo in verbinding. Geluk draait niet om materiële zaken, maar om oprechte connectie met anderen. En dat is meteen een grote uitdaging, als zoveel mensen zich eenzaam voelen."

Daarom is Merijn groot fan van een praatje met onbekenden. "Het is zo simpel als eens vragen hoe iemands dag is. Dat doe ik regelmatig. Laatst zat er een man naast me in de trein die onder de tatoeages zat. Hij had zelfs een spin op zijn voorhoofd en ik durfde hem eigenlijk niet aan te spreken. Ook omdat hij oortjes in had en misschien niet gestoord wilde worden." 

"Tien minuten heb ik getwijfeld. Pas toen ik genoeg moed had verzameld, zei ik: 'Hoi, ik ben benieuwd naar je verhaal.' De hele route hebben we gekletst over werk, dromen, van alles. De mensen die voor ons zaten mengden zich ook in het gesprek. Nadat we de trein uitstapten, gaven we elkaar een hand. Dit gesprek maakte het een hele gezellige reis en daar word ik oprecht gelukkig van."

Vriendelijkheid internationaal

Toch merkt Merijn bij anderen ook veel weerstand om onbekenden aan te spreken. "Tijdens de fietstocht zeiden mensen tegen ons: 'Ben voorzichtig, over de grens zijn ze niet te vertrouwen hoor.' En die grens was telkens een ander land. Maar waar we ook kwamen, we vonden altijd een plek waar we ons tentje konden opzetten." 

In zijn notitieboekje hield Merijn niet alleen de route bij, ook alle momenten van vriendelijkheid. "Ik kwam uit op 190. 190 keer dat vreemden hun huis, hun eten, hun hart voor ons openstelden."

Al ging het ook weleens mis. Tijdens de vraag om een slaapplaats belandde hij in Bosnië in een tuin aan een weg. Het was donker, dicht bij een weg en niet de ideale plek voor een tentje. Kwam nog bij dat de gastvrije man knallende ruzie kreeg met zijn vrouw nadat hij de jongens de plek had aangeboden. 

'Helpers high'

De jongens besloten in het donker verder te fietsen. Het werd later en later. Uiteindelijk zag Merijn mensen op een balkon zitten. Hij riep naar boven: 'Hé hoi, mogen we hier misschien slapen?' Het was een laatste wanhoopspoging. De huisgenoten keken naar de twee vermoeide fietsers, overlegden even en lieten hen binnen. "Voordat ik naar boven schreeuwde, zei alles in me: dit is een slecht idee. Maar we werden door ze geadopteerd. Wat een geluk."

"Je zult versteld staan hoe leuk mensen het vinden een ander te helpen", vervolgt Merijn. "Je wordt er ook letterlijk blijer van. Wanneer we iets voor een ander doen, maken we stofjes aan die ons gelukkiger maken. We zijn als mens dus letterlijk 'geprogrammeerd' zodat het goed voelt om anderen te helpen. Dit effect staat bekend als de helpers high. Iets kleins – een compliment, een euro voor een straatmuzikant, een praatje – kan al het verschil maken. Dus geen excuses meer, stuur dat berichtje naar die ene vriend(in) die je al maanden niet hebt gesproken, nodig je buurvrouw eens uit op de thee. Doe het. Echt. Want er bestaat geen groter geluk dan verbinding."

Klik hier voor meer Lifestyle