Waarom je als moeder van tieners maar het beste een bankstel kunt zijn

Laatst zat ik naast mijn zoon van zestien en voelde: ik mis hem, ook al zit hij een halve meter bij me vandaan. Wanneer ik hem een knuffel geef, is het net alsof ik een lantaarnpaal omhels en bij een aai door zijn haar zegt hij zonder op te kijken van zijn scherm: 'Ik ben geen poes'. Mijn affectie kan ik niet meer kwijt, en geef die jongen eens ongelijk. Iedereen moet wat van ’m en dan komt zijn moeder ook nog af en toe sentimenteel doen. Dat hij zo groot is, dat ik hem gemist heb, of gewoon graag zie, boeit hem niet. 

Knuffelen met een lantaarnpaal

Een 'nee' die het respecteren waard is, uiteraard, want hoe leer je je kind om zich uit te spreken en nee te zeggen, als je thuis over zijn grenzen gaat? Van kleins af aan hoefden mijn jongens nooit een knuffel te geven aan oma als ze dat niet wilden, of een handje aan de hele kring familie. Welnee, luister maar naar jezelf. Als die warme begroeting uit henzelf kwam, is het goed. 

De jongste, bijna vijftien, is juist zo lijfelijk dat-ie in zijn jonge jaren zelfs de huisarts nog omhelsde. Inmiddels blijven zijn knuffels beperkt tot zijn directe familie. Zijn vrienden niet, dat doen alleen de meiden onderling, zegt hij.

Maar Ik wil weten hoe het met ze gaat, wat ze voelen en wat ze raakt. Ik weet inmiddels dat ik dat nooit op de man af moet vragen. 'Ben je nu de interviewer of mijn moeder?', vraagt de een. De ander zegt 'yooo man' en loopt weg. De vraag 'hoe was het op school?' is ook na de basisschooljaren een lamlegger voor iedere poging tot contact, leerde ik, en toch ontglipt ‘ie me nog af en toe. Maar hoe krijg ik dan wel contact? 

Nachtwandelen met je tiener

Creatief met contact, en vooral doorgaan, leer ik van kinderpsycholoog en auteur van het boek Pubers zijn leuk, zeker als je ze begrijpt, Tischa Neve. "Als tienerouder verlies je het van de leeftijdsgenoten. En ook al lijkt het alsof-ie geen behoefte meer heeft aan je liefde, knuffels en goede raad, niets is minder waar. Ze vragen er minder om, maar blijf het geven. Blijf in verbinding met je tiener en werk met kleine, maar bijzondere momentjes aan jullie goede band. Dan voorkom je een hoop gedoe en ga je tijdens een potje bekvechten minder snel over je eigen grenzen."

Een mooi advies dat ik absorbeer als een spons. Kleine momentjes vol vervulling zijn waar ik nu wekenlang op moet teren. Ze zijn er, en ik maak ze. Als de oudste ’s nachts een wandeling wil maken bijvoorbeeld, en aan één stuk door vertelt over zijn vrienden, foto’s laat zien en zich pas te laat realiseert dat er ook een fles wodka op staat. 

Of wanneer ik met de jongste een zelfverzonnen stamppotje maak, een serie kijk en hij me naast zich op bed dirigeert, met een kussen voor mijn hoofd en een kussen voor mijn voeten. Dan vraagt hij of ik nog een roddel wil horen, omdat hij weet dat mijn antwoord altijd 'ja' is en komen de successen in zijn games en de wensen die hij voor zijn eigen fitheid heeft. Geen ruis van broers, werk of tv, maar gewoon even wij met z’n tweeën. 

Best jammer dat die momenten van verbinding juist na elf uur ’s avonds komen, terwijl ik er dan al aardig af lig. Maar zo is het tienerbrein: het vlamt op in het donker, dus ik maak met liefde nog wat ruimte in mijn energiereserves voor een verbindend moment.

Geen geforceerd gesprek

Het begint met de band. Een relatie hebben met je tiener, ook al leven jullie momenteel in andere werelden. "Ik zie veel ouders die onthand zijn na de overgang van basisschool naar middelbare school", legt professor kinderpsychiatrie van het Erasmus Medisch Centrum Manon Hillegers uit. 

"Omdat de informatiestroom stopt en het leven van je kind er ineens anders uitziet. Als je geen verbinding hebt met je kind, dan weet je ook niet hoe het met ’m gaat. Met vragen als 'Hoe was het op school?' en 'Heb je nog huiswerk?' kom je er niet. Je hebt die verbinding nodig om te weten en te voelen hoe het gaat. Wees je ervan bewust dat kinderen helemaal geen zin hebben in zo’n gesprek."

"Om echt contact te maken moet je iets samen doen. Ook dan hoef je helemaal niet geforceerd een gesprek aan te zwengelen, welnee. Dat wil niemand. Ga samen padellen, of naar de nagelstudio, het maakt niet uit, maar doe iets."

Hoe weet je nou of je tiener nog een beetje lekker gaat als jullie bijna niet meer praten, of er veel ruzie is? "Op de bank hangen en niks doen is helemaal normaal. Je tiener kan echt een stuk passiever zijn dan die druktemaker die je twee jaar geleden nog zag. Pas wanneer je tiener geen vrienden meer wil zien, luid je de alarmbel." 

"Zolang je kind nog met vriendinnen naar buiten wil, of gaat voetballen, is er genoeg commitment en sociaal netwerk. Daar mag je echt op vertrouwen. Als je kind alleen maar op zijn kamer zit, zou ik me meer zorgen maken. Chaos is een teken van levendigheid, dus geniet er maar van."

Kijk zelf kritisch in de spiegel

"Tieners zijn heel uithuizig en ook dat is voor jullie allebei een ontdekkingsreis", legt Neve uit. In de eerste kinderjaren kun je nog veel sturen en ben je overal bij, of weet je dat je kind in verantwoordelijke handen is. Nu moet je loslaten en dealen met angsten. 

"Als je je er bewust van bent dat die puberteit minstens zo’n zoektocht is voor jou als voor je kind, dan geeft dat lucht. En het leuke van tieners is dat je dat ook gewoon met ze kunt bespreken. Na een conflict – zéker niet tijdens – is het juist goed om te bespreken wat jullie allebei raakt. Het kan zomaar gebeuren dat je jezelf ineens voorbijgaat in dit nieuwe speelveld, dus geef dat dan ook toe. 

Het vraagt moed en wil van jezelf om kritisch in de spiegel te kijken. Als je ziet waar je kind tegenaan loopt, kom je helemaal terug in de fase waar je zelf tegenaan liep vroeger. Durf het te zien. Misschien ben je bang dat je kind z’n leven vergooit, omdat je zelf niet doet waar je altijd van droomde. Misschien raakt het je zo dat je kind geen aansluiting vindt, omdat je zelf vroeger werd gepest. Misschien maak je je zo druk om die hele stapel boterhammen omdat je zelf worstelt met je gewicht. 

Soms kom je jezelf ontzettend tegen en ja, misschien moet je daar zelf ook wat mee. Uiteindelijk is het juist een mooi moment om te groeien. We wijzen vaak naar die lastige tieners, maar dat is onterecht. Kijk liever eens naar hoe je zelf met hen omgaat. Ben je wel van opleggen naar overleggen gegaan? Is er wel een band van vertrouwen?"

Hillegers: "Ik merk dat veel ouders zich blindstaren op praktische zaken, zoals de kastdeur dichtdoen als ze uit de keuken lopen en de was in de wasmand gooien, maar choose your battles. Ga liever gewoon iets leuks doen dan zeiken over die kamer. Ontplof je omdat het je te veel wordt, zeg dan ook gewoon sorry. Dat doen veel ouders heel slecht.

Kom erop terug als jullie ruzie hadden, leg uit dat je gebulder niks met hen te maken had. Leg uit waarom je sneller boos bent of prikkelbaar, bijvoorbeeld als je in de overgang bent of iets te veel stress hebt van je werk. Door erop terug te komen versterk je de relatie en geef je het goede voorbeeld. Daar leert je kind pas echt wat van."

Uitgesmeerd liefdesverdriet 

Ouder zijn is elke dag een beetje afscheid nemen. Uitgesmeerd liefdesverdriet terwijl ik mijn jongens zie wegglippen naar hun eigen leven. "Over achttien maanden ben ik achttien", zei mijn eerste baby laatst, en ik bleef er zowat in. En tegelijkertijd geniet ik zo van de nieuwigheid van nu. De discussies die we voeren over politiek, de wereld, het feminisme en eigenlijk alles waar zij een mening over hebben. Of ik. Van de platendraaisessies na het eten of in de auto, waarin die van zestien me hiphop op een jazzsausje laat horen en we ons gedeelde technolijstje bijvullen. 

Het is heerlijk hoe de jongste met een sprankel in zijn ogen naast me op de bank schuift. Hoe mijn jongens allebei glunderen als ze met hun vrienden zijn. Hoe de oudste zaterdagnacht zijn hoofd om de deur van mijn slaapkamerdeur steekt en zegt dat hij nog leeft, en drie minuten later komt checken of het nieuws klopt dat Iran is aangevallen. Hoe ik mijn love language steeds opnieuw mag uitvinden. Van kusjes naar knuffels naar Fortnite meespelen en met frikandelbroodjes. 

Wat ik ook leerde, is dat ik mezelf een andere functie moet geven in ons huishouden. Als zij er zijn, wil ik er ook zijn. Zonder ruis. Hooguit een uitje, maar ook dat lukt me nu ze tieners zijn nog niet altijd zonder schuldgevoel. Ben ik een weekend veel weg, dan wordt dat me ingewreven alsof ik een geplukte kalkoen ben die vol peper, zout en olie de oven in moet. 

Stel ik voor om samen een film te kijken, een nieuwe serie, te wandelen, naar het strand te gaan, een spelletje te doen misschien, dan verzuip ik in een zee van nee’en. Ik moet er gewoon zijn en dan vooral iets voor mezelf doen.

Als bankstel ben je er toch wel

Ja, ik blijk een bankstel. Een constante in de kamer. Zacht en zwaar, pronkend met dekens en kussens, lonkend om even bezeten te worden. Een warme plek om te landen, maar vooral ook om vandaan te gaan. Als bankstel ben je er toch wel. 

Inmiddels bevalt die nieuwe rol me wel. Zij schuiven aan wanneer ze willen, daar vertrouw ik op. En als ik zelf wat extra aandacht wil, dan doe ik stoer over mijn werk of vraag ik ze om hun mening, of, beter nog, om advies en lopen de moment-met-mama-minuten vanzelf op.

Ruimte en relativering krijgen steeds nieuwe lezingen naarmate mijn tieners richting de twintig bewegen (en ik richting de vijftig). Ik gun hen ruimte, maar mezelf ook. Ruimte om mijn positie te herdefiniëren. Ik blijf hun moeder maar mijn rol verandert. Daar mag ik een beetje om rouwen af en toe, en ook van genieten. 

Mentaal meer aanwezig

Waar ik me tien jaar geleden vooral erop verheugde dat het makkelijker werd, en ik zelf meer speelruimte zou hebben, voel ik nu juist meer vreugde als ik nodig ben. Nu de momenten schaarser zijn, ben ik mentaal meer aanwezig en laat ik een feestje in 'ons' weekend sneller schieten. Niet omdat ik er moet zijn, maar omdat ik er wil zijn. Het is nog maar zo kort. 

Ik maak me geen illusies dat mijn jongens elke week bij hun moeder op de thee komen zodra ze uit huis zijn, al hoop ik dat natuurlijk wel. Maar die weemoed is er wel, en als zij even niet opletten laat ik me daarin lekker gaan. 

Hanneke Mijnster (1980) schreef eerder Hé, is dit ook ADHD? en Longeneeslijk. Haar nieuwe boek Lekker laten gaan is nu verkrijgbaar.

Klik hier voor meer Lifestyle