Wees open over psychische klachten: 'Dubbelleven leiden kostte zoveel energie'

'Mijn thuis was niet veilig'

Fauzy (30) groeide op te midden van huiselijk geweld en hield daar onder meer een posttraumatische stressstoornis aan over. Ze maakt zich sterk voor meer openheid over mentale problemen.

"Op mijn 11de kwam mijn toenmalige stiefvader bij ons wonen. Het duurde niet lang of de hele sfeer in huis veranderde. Mij heeft hij nooit met een vinger aangeraakt, maar ik heb dingen gezien die ik nooit meer van mijn netvlies krijg.

Vanuit mijn slaapkamer zag ik hoe hij mijn 3-jarige broertje kneep en van dichtbij toeschreeuwde, waarna hij hem keihard sloeg. Ik durfde er niet tussen te springen omdat ik wist dat ik niet tegen mijn stiefvader was opgewassen, maar ik voel me daar tot op de dag van vandaag schuldig over."

Eigenwaarde verschrompelde

"Ik heb gezien hoe mijn stiefvader mijn zus aan haar haren de hele kamer door sleurde. Mij en mijn andere broertje mishandelde hij vooral emotioneel. Hij kleineerde me, schold me uit en wist mijn hele eigenwaarde te verschrompelen. Ik weet nog dat hij me op straat uitmaakte voor 'hoertje' toen ik met een nieuw rokje en minihakjes aan helemaal trots naar een kerstviering ging op school."

"Op een nacht, de nacht voor Moederdag, heeft hij mijn moeder het ziekenhuis ingeslagen. In plaats van dat we haar ontbijt op bed brachten op Moederdag, bezochten we haar in het ziekenhuis. Dat draag ik mijn hele leven met me mee. Moederdag zal voor mij altijd een zwart randje hebben, ook nu ik zelf moeder ben.  

Mijn thuis was niet veilig. De situatie was altijd dreigend, je wist nooit wat er nu weer zou gebeuren. Mijn stiefvader trapte regelmatig deuren in, of schopte ons hondje met zijn klompen door de kamer. Dat doet ontzettend veel met je als kind. Dit alles is echt gebeurd. Ik heb het met mijn eigen ogen gezien, al ontkent mijn stiefvader nog steeds alles."

In een safehouse geplaatst

"Jeugdzorg en de kinderbescherming kwamen wel bij ons over de vloer, we werden ook uit huis geplaatst in een safehouse, maar de hulpverleners spraken nooit met ons als kinderen. Ik heb zeven jaar lang in deze situatie geleefd. Op mijn 18de ben ik op mezelf gaan wonen. Ik wilde niet bij mama weg, maar wel uit de situatie."

"Ik voelde me ontzettend eenzaam en ben lang heel bang geweest. Slapen was lastig, ik had het gevoel dat ik constant alert moest zijn. Op de een of andere manier ontwikkelde ik een enorme angst voor inbrekers. Ik denk dat dat komt doordat mijn stiefvader vaak op onverwachte momenten ineens in huis opdook, als wij dachten dat hij er een tijdje niet zou zijn. Ook nadat hij en mijn moeder allang uit elkaar waren, kwam hij soms plotseling langs op mijn werk om me te intimideren.

Drie jaar lang heb ik overspannen thuisgezeten. Een arts constateerde dat ik lijd aan een posttraumatische stressstoornis (PTSS) en een angststoornis."

"Nu pas durf ik erover te praten en te schrijven. Ik vind het belangrijk om mijn verhaal te delen, omdat ik er lange tijd niet over heb gepraat en omdat er nu nog steeds heel veel anderen in soortgelijke situaties zitten als waar ik toen in zat. Ik merkte dat het me opluchtte om er wél open over te zijn. Ik geloof erin dat het je verder kan helpen. Op de columns die ik schrijf voor #ikbenOpen (zie ook kader) heb ik veel mooie, lieve reacties gekregen. Ik voel me erdoor gesteund. Ook door mijn collega’s daar, die hun eigen mentale problemen delen. Zo is er een politieagent met PTSS, en zijn er anderen die schrijven over hun autisme of depressies."

Luisteren naar de kinderen 

"Het gaat nu goed met me. Mijn dochter, bijna 6, heeft me weer gelukkig gemaakt. Zij is mijn alles. Ik ben niet meer bang, doe leuke dingen, heb fijne mensen om me heen. Ik ben mentaal echt gegroeid. Maar ik ben niet de enige in deze situatie; er zijn zoveel gevallen van huiselijk geweld. Op dat gebied valt nog ontzettend veel te winnen. Mijn missie is dat er bij huiselijk geweld ook geluisterd gaat worden naar de kinderen. Waarom wordt de dader niet uit huis geplaatst, in plaats van de slachtoffers die al zoveel hebben meegemaakt? Ik snap de logica daarvan niet.

Ook zou ik graag zien dat huiselijk geweld bespreekbaarder wordt en dat er meer begrip komt voor slachtoffers. Het gebeurt nog te vaak dat slachtoffers te horen krijgen dat ze het deels aan zichzelf te danken hebben omdat ze zo lang zijn gebleven. Dan snap je echt niet hoe huiselijk geweld werkt. De dader, díé had niet moeten doen wat hij gedaan heeft."

#ikbenOpen

Bij #ikbenOpen zetten ervaringsdeskundigen zich 365 dagen per jaar vrijwillig in om Nederland mentaal gezonder te maken en om openheid over psychische klachten te normaliseren. Fauzy, Thomas en Sherlienne zetten zich alle drie in voor de organisatie, onder meer door het schrijven van columns. Meer informatie vind je op ikbenopen.nu.

'Mijn wereld werd steeds een stukje donkerder'

Thomas (26) worstelde tijdens zijn studententijd met een depressie. Hij zet zich nu in om psychische problemen onder met name mannelijke studenten bespreekbaarder te maken.

"Toen ik na drie jaar studeren aan een nieuwe studie begon – een bachelor psychologie nota bene – merkte ik dat het niet zo goed met me ging. Ik sliep slecht, had negatieve gedachten over mezelf en wilde soms hele dagen mijn kamer niet uitkomen. Mijn wereld werd steeds een stukje donkerder.

Naar buiten toe liet ik daar niets van merken. Ik zat bij een studentenvereniging en daar ligt de focus op sociale activiteiten, op het onderste uit de kan halen. Ik wilde daar de beste versie van mezelf presenteren, en zolang dat lukte zag ik niet in waarom ik mijn kwetsbaarheden zou moeten delen. Later merkte ik dat het ongemerkt veel energie had gevergd om dat 'dubbelleven' te leiden. Bij mijn vrienden was ik de vrolijke Thomas, thuis was ik leeg."

"Toen ik op een dag naar de universiteitsbibliotheek moest om iets uit te printen, merkte ik tot mijn schrik dat de wereld om me heen bijna zwart-wit was. Een heel aparte gewaarwording, die me wakkerschudde. Shit, dacht ik, dit is echt niet goed. Daarop ben ik naar de huisarts gegaan, die me doorverwees naar de psycholoog. Het was fijn om eindelijk te praten over wat ik voelde. Het praten tijdens de therapie was fijn, maar vooral dat ik daardoor steeds beter besefte wat ik nodig had voor vooruitgang. Ik begon beter voor mezelf te zorgen en uiteindelijk heeft dat me erdoorheen gesleept. Daar is wel een jaar overheen gegaan."

Mentale gezondheid bij studentenverenigingen

"Wat me ook ontzettend heeft geholpen is dat ik op een gegeven moment met mijn omgeving ben gaan praten over wat me bezighield. Het was een moeilijke stap, ik was bang dat mensen anders naar me zouden gaan kijken. Ik heb gemerkt dat het vooral onder mannelijke studenten lastig is om open te zijn over psychische problemen.

Mannen praten al niet snel over gevoelens en helemaal bij zo’n studentenvereniging, waarbij alles in het teken staat van plezier en sociaal gebeuren, is het een enorme drempel om aan te kaarten dat het bij jou even niet zo lekker gaat. Dat is ook de reden dat ik me nu inzet om daar verandering in te brengen. Ik zie bij steeds meer studentenverenigingen het thema mentale gezondheid op de agenda staan. Een mooie ontwikkeling."

"Voor mij voelde het alsof ik wat meer ademruimte kreeg toen ik het had verteld. Niemand vond me raar, ik word nog steeds overal voor uitgenodigd. Mensen die ervan weten vragen me alleen wat vaker hoe het gaat en snappen me wat beter. Het is zoveel prettiger als anderen weten waar jij mee zit. Het is nergens voor nodig om je ervoor te schamen, psychische problemen kunnen iedereen overkomen. Het maakt je niet zwak, maar juist sterk als je er open over durft te zijn."

Openheid als vorm van preventie

"Het komt zo veel voor dat de ggz de toestroom aan patiënten nauwelijks aankan. Ik zie openheid als een vorm van preventie: door je problemen in een vroeg stadium aan te kaarten, laat je het misschien niet tot een breekpunt komen. Eigenlijk vind ik dat mentale gezondheid en een gezonde levensstijl onderdeel moeten zijn van het curriculum op de middelbare school, misschien zelfs al op de basisschool. We zouden er structureel onderwijs over moeten krijgen. Nu leer je er pas over op het moment dat je ergens last van hebt."

'Wat er thuis allemaal is gebeurd, zal me nooit loslaten'

De ouders van Sherlienne (19) waren niet in staat om goed voor haar te zorgen. Dit leidde tot verschillende uithuisplaatsingen en veel mentale problemen. Door haar verhaal te delen, wil ze anderen helpen.

"Mijn beide ouders zijn verstandelijk beperkt, ze hebben onder meer borderline en autisme. Daardoor konden ze niet goed voor mij en mijn jongere zusje zorgen, al wist ik als kind natuurlijk niet dat dát de reden was. Mijn ouders hadden vaak gewelddadige ruzies, waar wij veel van meekregen. Ons verwaarloosden ze: mijn zusje en ik moesten voor ons eigen eten zorgen en papa en mama keken door hun eigen problemen nauwelijks naar ons om. Zo mochten we zelf onze eigen bedtijd bepalen; veel te veel vrijheid op die leeftijd. Al vroeg voelde ik me verantwoordelijk voor mijn zusje. Als mijn ouders niet voor haar zorgden, moest ik het maar doen.

Ik was 5 jaar toen ik voor het eerst uit huis werd geplaatst, mijn zusje was 3,5. De politie kwam ons weghalen, onze ouders waren op dat moment niet thuis omdat ze de bui al voelden hangen. Die eerste keer, en de keren die daarop volgden, kon ik samen met mijn zusje in een crisispleeggezin blijven. Na de vechtscheiding van mijn ouders, enkele jaren later, werd ik langdurig uit huis geplaatst. Heel naar was dat."

"Mijn jeugd is traumatisch voor me geweest. Dat uitte zich later in stemmingswisselingen, hechtingsproblematiek en sombere gedachten. Op een gegeven moment ben ik mezelf gaan beschadigen en werd ik suïcidaal. Om me tegen mezelf te beschermen ben ik verschillende keren gedwongen opgenomen en heb ik bijna twee jaar in de gesloten jeugdzorg doorgebracht. Nog steeds ben ik in behandeling bij een kliniek; ik woon momenteel op een behandelafdeling.

Wat er thuis allemaal is gebeurd, zal me nooit loslaten. Toen ik eenmaal doorhad dat het er niet bij alle gezinnen zo aan toeging, dacht ik dat mijn ouders niet om me gaven. Nu weet ik dat ze dat wel degelijk doen; door hun beperkingen kunnen ze het alleen niet op een goede manier uiten. Dat heeft wel heel veel therapie en tijd gekost hoor, voordat ik het op deze manier kon zien."

Deel je verhaal

"Ik heb geleerd te accepteren dat mijn ouders nooit zullen kunnen voldoen aan de verwachtingen die ik als klein meisje van ze had. Nu moet ik mezelf en mijn problemen gaan accepteren. Mijn herstel gaat met horten en stoten, maar overall is er een stijgende lijn.

Erover praten heeft me erg geholpen. In het begin schaamde ik me voor mijn psychische klachten. Maar juist door er zelf open over te zijn, zet je de eerste stap op weg naar verbetering. Als mensen niet weten wat er aan de hand is, kunnen ze je ook niet helpen. Het leidt tot meer begrip. Deel je verhaal, praat met de mensen om je heen. Je zult merken dat je er niet alleen voor staat."

Heb jij vragen over zelfmoord?

Stichting 113 Zelfmoordpreventie: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of anoniem via de chat op de website 113.nl 

24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week