Europese Commissie: voor einde van dit jaar van olie Rusland af

De 27 lidstaten van de Europese Unie moeten nog met het plan akkoord gaan. Maar als het aan de voorzitter van de Europese Commissie ligt, stopt de EU nog voor het einde van het jaar met de import van Russische olie. "Laat het duidelijk zijn, dit wordt niet makkelijk", spreekt Ursula von der Leyen vanochtend het Europees Parlement toe. "Sommige EU-lidstaten zijn erg afhankelijk van Russische olie. Maar we moeten deze boycot simpelweg doorvoeren."

Of het importverbod er ook echt snel komt is nog maar de vraag. Zo staan Slowakije en vooral Hongarije bepaald niet te springen. Een boycot heeft ook grote impact op die landen omdat ze voor hun olie-import voor het grootste deel afhankelijk zijn van Rusland. Alternatieven regelen blijkt niet eenvoudig.

Ursula von der Leyen zegt dat de Europese Commissie rekening houdt met de impact van de boycot. "We maximaliseren de druk op Rusland en tegelijkertijd, en dit is belangrijk, minimaliseren we de schade voor onze partners over de hele wereld", vertelt ze in de onderstaande speech in het Europese Parlement.

Of de woorden van Von Der Leyen genoeg zijn moet nog blijken. Slowakije haalt voor 96 procent van zijn ruwe olie uit Rusland, voor Hongarije is dat 58 procent. Beide landen dreigden daarom al tegen de boycot een veto uit te spreken. Volgens politiek verslaggever Fons Lambie kijkt de Europese Commissie naar manieren om de landen alsnog aan boord te krijgen.

"Bronnen zeggen nu dat die landen langer de tijd krijgen om alternatieven voor hun olie-import te regelen. Waarschijnlijk mogen zij tot het einde van 2023 Russische olie blijven inkopen. Maar zolang we geen groen licht zien vanuit Hongarije en Slowakije kunnen we nog niet over een eensgezinde boycot spreken." De EU-ambassadeurs zijn nu aan zet. De verwachting is dat zij meerdere dagen nodig hebben voor overleg.

Koerswijziging

Dat een olieboycot nu op tafel ligt, is volgens Lambie vrij bijzonder. "Sancties op Russische olie werd door veel Europese landen lang afgehouden. Het zou onhaalbaar zijn, teveel lidstaten zouden in de problemen komen. Nadat Duitsland het verzet liet varen en Hongarije en Slowakije nu waarschijnlijk uitstel krijgen, ligt een plan voor een boycot in verschillende stapjes tóch op tafel."

Het zou het zesde sanctiepakket betekenen sinds de Russische invasie in Oekraïne. Maar leveren al die maatregelen wel iets op? "Europa is tot nu toe zeer tevreden over de eensgezindheid en de strenge sancties", legt Fons Lambie uit. "Maar tot nu toe heeft het nog niet voor een koerswijziging in Moskou gezorgd. Een Brusselse topambtenaar zei: Europa is tot meer sancties in staat dan iedereen vooraf had kunnen denken, maar Poetin is ook bereid om meer economische schade te lijden."

Niet per direct

Europa betaalt nu dagelijks zo’n 250 miljoen euro aan Rusland voor die olie. Sinds de invasie van Oekraïne begon, eind februari, gaat het om een bedrag van zo’n 17 miljard euro. Via staatsoliebedrijven als Rosneft en Gazprom vloeit dat geld naar de oorlogskas van Poetin.

Toch stelt de Europese Commissie niet voor om direct te stoppen met het kopen van Russische olie. In plaats daarvan zullen EU-landen de invoer dit jaar geleidelijk afbouwen. Binnen 6 maanden wordt de import van ruwe olie verboden. Nog voor het einde van het jaar geldt dit ook voor geraffineerde aardolieproducten zoals benzine. De eerder afgesproken boycot op Russische steenkool gaat naar verwachting in augustus in.

Het idee om de inkoop van Russische olie geleidelijk af te bouwen was een belangrijke voorwaarde voor Duitsland. Het grootste EU-land lag lange tijd dwars, omdat het voor de Russische invasie van Oekraïne ongeveer een derde van zijn olie uit Rusland haalde. De afgelopen weken heeft Duitsland de olie-import uit Rusland al verder teruggeschroefd, naar inmiddels een tiende deel.

Tanken wordt duurder

De olieboycot zullen we ook in Nederland merken. Daarover leggen we meer uit in deze video:

Eén ding is duidelijk: tanken wordt (nog) duurder. "Je zult echt hogere prijzen krijgen en dat merk je snel aan de pomp", zegt Jilles van den Beukel, energie-expert van het Den Haag Centum voor Strategische Studies (HCSS). "Bij een boycot op korte termijn moeten we niet raar opkijken als de olieprijs stijgt tot recordniveaus van 150 tot 200 dollar per vat." Ter vergelijking: die prijs staat nu op 103 dollar.

Met lege pompen krijgen we hier niet snel te maken, verwacht Van den Beukel. "Hoge prijzen zie je overal, maar echte tekorten zullen eerder in Oost- en Centraal-Europa ontstaan – en dan vooral aan diesel. Die voorraad begint echt krap te worden en dat is vooral een probleem voor de transportsector. Ook Afrikaanse landen krijgen met een dieseltekort te maken, want diesel die normaal naar Afrika gaat, wordt nu hier opgekocht."