De pijnlijke kwestie over uithuisgeplaatste kinderen: zes vragen
De afgelopen jaren blijken nóg meer kinderen van ouders uit de toeslagenaffaire uit huis te zijn geplaatst. Toch is er nog steeds veel onduidelijk, zoals hoeveel kinderen als gevolg van de affaire uit huis zijn geplaatst en hoeveel van hen inmiddels weer thuis wonen. Waarom duurt het allemaal zo lang? Zes vragen en antwoorden over de voor het kabinet zeer pijnlijke kwestie, waarover vandaag in de Kamer wordt gedebatteerd.
1. Eerst waren het 1115 kinderen en nu zijn het er 1675. Hoe kan dat?
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft becijferd dat de gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire gezamenlijk 59.805 kinderen hebben.
Het nieuwe cijfer van het aantal uithuisgeplaatsten onder die groep pakt nu hoger uit. Dat komt doordat het CBS eerder alleen gegevens gebruikte van 2015 tot en met 2020. Nu is de periode iets langer geworden, van 2015 tot en met 2021.
Ook hebben zich in de tussentijd meer gedupeerden gemeld, waardoor het totale aantal kinderen ook toenam.
Het is nog steeds mogelijk dat ook deze cijfers niet volledig zijn. In deze getallen zijn alleen kinderen die uit huis zijn geplaatst door tussenkomst van de rechter meegenomen, maar dat gebeurt ook zonder dat de rechter eraan te pas komt. En die zijn dus niet meegerekend.
2. 1675 kinderen, dat lijkt een groot aantal. Is dat ook zo?
De onderzoekers kunnen dat nu nog niet zeggen. Het is niet duidelijk of het aantal uithuisplaatsingen in gezinnen die zijn geraakt door de toeslagenaffaire, opvallend hoger is vergeleken met andere gezinnen.
"De gepubliceerde cijfers geven geen inzicht in een eventueel verband tussen de uithuisplaatsing en de toeslagenaffaire, het CBS heeft geen onderzoek gedaan naar oorzaken van de uithuisplaatsing", schrijft het CBS hierover.
3. Waarom is het zo moeilijk om dat te zeggen?
Dat een kind van een gedupeerde door de toeslagenaffaire uit huis wordt geplaatst, hoeft geen gevolg te zijn van de affaire. Er konden al langer problemen zijn in het gezin. Ook kunnen problemen zijn ontstaan na de toeslagenaffaire, maar niet als gevolg daarvan.
4. Hoe gaan ze daar dan achter komen?
De Inspectie Justitie en Veiligheid gaat onderzoek doen naar het systeem van de jeugdbescherming, verantwoordelijk voor uithuisplaatsingen. De inspectie kijkt naar mogelijke redenen waarom gedupeerden van de toeslagenaffaire te maken kregen met kinderbeschermingsmaatregelen.
Dat doen ze door te kijken naar de kenmerken van de gedupeerde gezinnen, bijvoorbeeld of er kansenongelijkheid was. Ook wordt jeugdbescherming tegen het licht gehouden, bijvoorbeeld of ze eerder overging tot uithuisplaatsing bij slachtoffers van de toeslagenaffaire. En wat de reden was voor de uithuisplaatsing – of die bijvoorbeeld vooral samenhing met schulden ontstaan door de affaire. Maar dit onderzoek kan weleens jaren gaan duren.
Intussen gaat ook het CBS de komende maanden nog onderzoeken of het aantal uithuisplaatsingen hoger ligt bij gedupeerden van de toeslagenaffaire dan bij andere gezinnen.
En er komt een onderzoek naar hoe ervoor wordt gezorgd dat kinderen weer naar huis kunnen en hoe vaak dat lukt. Dat onderzoek wordt gedaan door het WODC, een onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Maar ook daar geen resultaten op de korte termijn, want dat onderzoek begint waarschijnlijk pas aan het einde van dit jaar.
5. Wanneer komt er dan wél duidelijkheid over?
Dat is dus de vraag. Het kabinet neemt de tijd om alles goed te onderzoeken, maar daarmee zijn de gezinnen op dit moment natuurlijk niet geholpen. Het is dus niet zeker dat alle uithuisplaatsingen het gevolg zijn van het toeslagenschandaal. Maar het is ook niet gezegd dat het er niets mee te maken heeft. Of deze onderzoeken meer duidelijkheid gaan geven, is de vraag, want veel van de informatie is privacygevoelig. Dus zal het ingewikkeld zijn alle puzzelstukken te verzamelen.
6. Hoeveel van de 1675 kinderen wonen nu weer thuis?
Dat is lastig. Van de 1675 kinderen die sinds 2015 uit huis zijn geplaatst, woonden er 555 aan het einde van 2021 nog steeds niet bij hun ouders of verzorgers. Maar dat betekent niet dat die andere kinderen wel weer thuis wonen. Of zoals de minister aan de Kamer schrijft: "Op dit moment zijn er helaas geen cijfers beschikbaar over hoe vaak kinderen na een uithuisplaatsing worden teruggeplaatst bij hun ouders”
Kamerdebat
De Tweede Kamer spreekt vanaf 12.00 uur met premier Rutte en minister Weerwind over de toeslagenaffaire. Volg het debat live op deze site en app.