Alarm om levensgevaarlijke choking-game: 'Het puberbrein ziet soms gevaren niet'

Afgelopen week maakte het Openbaar Ministerie bekend dat het een 15-jarige jongen heeft aangehouden. Hij zou bij vier scholieren een wurggreep hebben aangelegd, waarna ze korte tijd hun bewustzijn verloren. Er is aangifte gedaan tegen de jongen, er worden camerabeelden bekeken en er worden getuigen gehoord. Het is de eerste keer dat iemand hiervoor is aangehouden.

Tim stierf aan de choking-challenge

"Het is een bijzonder ernstig feit, een misdrijf", zegt persofficier van justitie Katelijne den Hartog. "Wat de maximale straf hiervoor is, daar wil ik niet op vooruitlopen. Maar of de slachtoffers wel of niet toestemming hebben gegeven, maakt voor de verdenking en het opleggen van een straf niet uit."

Ze wijst op de gevaren van de choking-game. Hoe het met de vier gewurgde jongeren gaat, wil ze in verband met hun privacy niet zeggen. "Maar de consequenties kunnen heel ernstig zijn. Niet alleen kan er lichamelijk letsel optreden als gevolg van zuurstofgebrek, ook de dood kan een gevolg zijn van een dergelijk 'spel'. In het kader van preventie willen we iedereen waarschuwen: doe dit niet." 

De ouders van Tim Reynders uit Arkel weten er alles van. In deze video waarschuwen ze voor de mogelijk desastreuze gevolgen van de challenge:

Tim deed in 2017 mee aan het spel dat geen spel is, en overleed. "Bij elk incident worden we herinnerd aan ons drama", zeggen ze nu. Geert en Anita startten na het overlijden van hun zoon een platform om te waarschuwen voor de gevolgen, en proberen hiermee te voorkomen dat er meer slachtoffers vallen.

'Pubers behandeld als tweederangsburgers'

"Het lijkt onschuldig, maar is echt gevaarlijk", zegt Geert. Hij benadrukt: "We willen mensen echt niet bang maken, maar wel alert."

Dat geldt voor zowel ouders als kinderen. Jeugdpsycholoog Marga Akkerman zegt al jaren: "Pubers in Nederland worden behandeld als tweederangsburgers." Waarom ze dat zegt? "Er is een gebrek aan voorlichting voor die kinderen die op een leeftijd komen waarop ze zelf beginnen te merken wat belangrijk voor ze is."

Psychologisch gezien is het namelijk helemaal niet zo vreemd dat pubers meedoen. Want dat het puberbrein anders werkt dan dat van volwassenen, is wel bekend. "Pubers experimenteren en zoeken grenzen op. Dat gaat soms samen met onverstandig of gevaarlijk gedrag", schrijft de GGD. Akkerman zegt daarom: "Je moet als samenleving verantwoordelijkheid nemen voor het gedrag van pubers. Dat doen we veel te weinig."

'Waarom willen ze elkaar aftroeven?'

Daarmee doelt ze op voorlichting over hun lijf en over mogelijke gevaren. Maar ook de aanname dat jongens 'stoer' zouden moeten zijn, zou overboord moeten. Jongetjes worden nu vaak aangemoedigd om om zich zo te gedragen. "Maar waarom zou je stoer moeten zijn? Waarom willen pubers elkaar aldoor aftroeven? Waarom willen ze flinker zijn dan de ander? Daar kunnen we echt zonder. We zouden er veel meer aandacht aan kunnen besteden", zegt Akkerman.

Typisch pubergedrag  

De veranderingen in de hersenen hebben gevolgen voor het gedrag van een puber. Welke gevolgen dit zijn, verschilt per kind. Enkele voorbeelden zijn:  

• Risico's opzoeken  

Pubers gaan op ontdekking. Hierdoor kunnen ze zich ontwikkelen tot een zelfstandig persoon. Maar het heeft ook een nadeel: pubers kunnen de risico's van een situatie niet altijd goed inschatten.  

• Doen zonder denken 

Omdat de denkgebieden nog in ontwikkeling zijn, hebben pubers soms minder controle over hun gedrag. Daarnaast is het lastiger voor ze om rekening te houden met de gevolgen op de lange termijn.  

• Bezig met leeftijdsgenoten​  

Ouders verdwijnen naar de achtergrond en vrienden worden steeds belangrijker. 

Bron: Hersenstichting

Dat kan op school, maar ook thuis. Bedenk goed als ouder: als kinderen 12, 13 jaar oud worden, gaan ze nadenken over hun eigen toekomst. Ze kunnen het redden met minder ouderlijke zorg. "In plaats daarvan zoeken ze een tweede nest." En dat nest is vaak een groep vriendjes.

"Om bij die tweede groep te kunnen horen, doen pubers vaak veel meer dan ze van tevoren hadden bedacht", zegt Akkerman. "Er is veel angst om er niet meer bij te horen. Pubers doen dingen waardoor ze mee blijven tellen."

Dat kunnen onschuldige dingen zijn, maar de choking-game is een extreem voorbeeld van activiteiten die pubers kunnen doen zonder het gevaar ervan in te zien. Met alle gevolgen van dien.

'Vaak de moeders die het gesprek voeren'

Een nachtmerrie van elke ouder, maar het is mogelijk je kind handvatten te bieden. Doe je dat goed, dan zorgt dat ervoor dat het ouderlijk nest duidelijker aanwezig blijft in het leven van je puber, en ben je een goed tegenwicht tegenover nest twee: de groep vriendjes of vriendinnetjes op school. 

Maar hoe? "Laat zien dat je geïnteresseerd bent in de leefwereld van je kind. Doe dat niet met een gesprek aan tafel, dat willen pubers niet. Ga iets doen, onderneem wat, en ga ondertussen het gesprek aan." Dat soort gesprekken is belangrijk. "Ze helpen als kinderen ergens in meegesleept dreigen te worden en groepsdruk voelen."

Akkerman spreekt daarmee ook de vaders aan. "Want het zijn toch vaak de moeders die de gesprekken voeren met hun kinderen."

'Benadruk het positieve'

Want groepsdruk, daar gaat het vaak om in de levens van pubers. Niet altijd zijn de voorbeelden zo extreem als de choking-game, maar het speelt ook een rol bij bijvoorbeeld het gebruik van make-up, het dragen van merkkleding, enzovoort. Akkerman roept ouders op: "Zeg dat je kind bijzonder is en daarom een ander truitje heeft. Benadruk het positieve. Ouders denken soms onterecht dat hun kind alleen gelukkig is als je meegaat in hun kudde-instinct."