Dit is het verhaal achter de nieuwe wijk in het verwoeste Marioepol

"Woon je hier? En vind je het leuk?' Niemand minder dan Vladimir Poetin zelf maakt een praatje met de zorgvuldig geselecteerde bewoners van de nieuwe wijk Nevsky in Marioepol. "Heel leuk", antwoordt de bewoner van de Zuid-Oekraïense havenstad voor de camera.

Of ze uit eigen wil de gewenste antwoorden geeft, is niet te controleren. Het kan zelfs een acteur zijn, want die zet Poetin ook regelmatig in om te laten zien dat de inwoners van de bezette gebieden het zogenaamd goed hebben. "Het is een stukje hemel dat we hier hebben", zegt de vrouw waarna ze klapt en Poetin bedankt voor 'de zege'.

Bekijk de beelden van Poetins nachtelijke bezoek:

Marioepol is een van de weinige militaire successen van Poetin sinds de inval van vorig jaar. Voor de oorlog woonden er ongeveer een half miljoen mensen in de stad.

Niets meer over

Uit schattingen van de Verenigde Naties blijkt dat 350.000 mensen noodgedwongen de stad verlieten. "Die zullen niet snel terugkeren", zegt RTL Nieuws-correspondent Jeroen Akkermans die vlak voor de oorlog nog in de stad was. "Wat moeten ze er doen? Er is niets meer over van de stad."

Volgens de VN is tijdens de inval van de stad 90 procent van de woongebouwen beschadigd of verwoest. Dat is ook goed te zien in deze video van vorige maand:

Op de beelden van het bezoek van Poetin van afgelopen weekend zijn deze verwoestingen niet te zien. Wél de nieuwe wijk dus in het westelijk deel van de stad, met de naam Nevsky, genoemd naar de rivier Neva in Sint-Petersburg, de geboortestad van Poetin. "Hij stond midden in de nacht voor een façade", zegt Akkermans, "maar ook Poetin zelf zal de werkelijke leegte van de stad hebben gezien."

Volgens het pro-Russische persbureau Donetsk News Agency (DAN) gaat het in de wijk Nevsky om twaalf flats van vijf verdiepingen met ruim duizend appartementen, die in een paar maanden tijd zouden zijn gebouwd door de bouwbrigades van het Russische leger. Op 9 september 2022 zijn ze feestelijk opgeleverd, zoals op deze foto te zien is:

Op de binnenplaatsen zijn kinder- en sportterreinen aanwezig, schrijft het pro-Russische persbureau DAN. "De verwachting is dat er een school en een kleuterschool worden gebouwd", zoals ook in dit gelikte filmpje te zien is.

En de nieuwbouw zou zich niet beperken tot deze wijk. Volgens het niet onafhankelijke persbureau zouden er 'minstens acht woonwijken' in Marioepol worden gebouwd door de Russen. "In alle vier stadsdelen is woningbouw aan de gang", zo wordt beweerd in dit artikel waarop ook foto's staan van diverse projecten. Of dit klopt, is niet te checken. 

Gevangen in eigen keuze

Het bestuur in de stad dat door Rusland is geïnstalleerd, zegt dat er op dit moment 300.000 mensen wonen. Volgens Akkermans zijn er veel inwoners bewust achtergebleven in de stad, omdat ze ziek en oud zijn of omdat ze juist blij waren met de komst van de Russen. "Die zitten nu gevangen in hun eigen keuze. Ze kunnen niet meer weg", zegt hij.

Het grootste deel van de stad is veranderd in een ruïne, geeft Akkermans aan. Hij denkt niet dat gevluchte inwoners massaal terugkeren naar 'de nieuwe wijken' van Marioepol, zoals dit weekend werd verondersteld door de Russische minister Khusnullin, die Poetin begeleidde bij het bezoek aan de stad. "Poetin wil nu vooral laten zien dat hij er nog is. En hij wil uitstralen dat hij de achterblijvers niet in de steek zal laten."

De door Rusland aangewezen burgemeester Oleg Morgun heeft verklaard dat zo'n 70.000 van de mensen die nu in Marioepol zijn, bouwvakkers en leden van het Russische leger zijn die helpen de stad te herbouwen.

Stad juist vernietigd

De verdreven burgemeester Boychenko van Marioepol gelooft best dat er aan de rand van de stad in rap tempo nieuwe flats zijn neergezet. Maar volgens hem geven de Russen en hun bondgenoten een compleet verkeerd beeld van de situatie in de stad. "Ze willen hiermee bewijzen dat ze de stad hebben bevrijd. Maar ze liegen! Ze hebben de stad juist vernietigd. Deze stad bestaat niet meer. Het duurt 20 jaar om het weer op te bouwen."

"De moordenaar van duizenden families in Marioepol kwam de ruïnes van de stad en zijn graven bewonderen", twitterde Mychajlo Podoljak, de adviseur van president Zelensky. Het verbannen Oekraïense stadsbestuur van Marioepol zegt via Telegram dat 'de internationale crimineel Poetin' de stad waarschijnlijk 's nachts bezocht om de plaats 'niet bij daglicht te zien'.

Het is vrijwel onmogelijk om mensen te spreken in de stad. De Oekraïense krant Layout laat wel bewoners aan het woord die over hun situatie spreken. "Poetin had beter naar mijn huis kunnen komen." Ze omschrijft haar woning waar geen ramen meer in zitten, er is geen water en verwarming.

"Het is allemaal voor het beeld", zegt een andere bewoner. Anderzijds claimen de Russen dat ze ramen, radiatoren en soms verwarmings- en rioolbuizen vervangen.

Harten winnen

Dat laatste schrijft een BBC-journalist die vorige week een artikel publiceerde over 'hoe het echt is in de stad'. Hij gaf aan dat er angst is om te praten, uit angst voor represailles van de Russen. Drie bewoners deden dat wel. Ze geven alledrie aan dat Rusland bezig is met een grote campagne om de harten van de nog aanwezige mensen in Marioepol te winnen, onder meer door een begin te maken aan de herbouw van de stad die ze zelf hebben verwoest.

De Oekraïners zeggen dat ze in angst leven voor wat er komen gaat, maar dat tegelijkertijd de verwarming, stromend water en elektriciteitsvoorziening zijn hersteld. Bussen zouden weer rijden en vol zitten met passagiers. Scholen zouden weer opengaan, maar moeten wel voldoen aan de eisen van het Russische onderwijs.

Aandacht afleiden

Poetins tegenstanders, onder wie de Oekraïense journalist Denys Kazansky, zeggen dat Rusland de huizen bouwt om de aandacht af te leiden van de verwoestingen elders in de regio. "Als ze 10 ziekenhuizen vernietigen en er vervolgens één herbouwen, is dat geen wederopbouw. ​​Daar kunnen ze niet voor worden bedankt", zei Kazansky op zijn eigen Telegram-kanaal.

"Je kunt blij zijn dat ze een school herbouwen, maar wat doe je met de duizenden mensen die Rusland heeft gedood? Die kun je niet herbouwen. Je kunt ze niet terugbrengen."