Artsen in vrije tijd voor de klas: 'Moeten vapende kinderen stoppen'

Danielle Cohen is longpatholoog en samen met longarts Frank Borm van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) heeft ze het idee bedacht om kinderen zelf op te gaan zoeken. "Het ging ons steeds meer tegenstaan dat er nieuwe rokers door de tabaksindustrie op een presenteerblaadje worden aangereikt. Ondertussen deden wij hele technische en geavanceerde onderzoeken, bijvoorbeeld hoe je longkanker nog beter kan behandelen. Maar het bizarre is dat de oplossing natuurlijk in veel gevallen super simpel is: we moeten stoppen met vapen en roken", zegt ze tegen RTL Nieuws.

In deze video is te zien hoe kinderlongarts Marije voorlichting geeft aan een schoolklas in Den Haag:

Want de gevolgen van jarenlang roken zien de twee artsen dagelijks in het ziekenhuis. Danielle heeft zelf al honderden keren de diagnose longkanker gesteld, in meer dan 85 procent van de gevallen hadden de patiënten gerookt. Frank merkt dat zijn patiënten met longkanker zich vaak schamen omdat ze gerookt hebben, maar 'ook zij zijn in hun vroege jeugd verslaafd gemaakt door de tabaksindustrie'.

'Sterk zijn om nee te zeggen'

Onlangs bleek dat één op de vijf jongeren het afgelopen jaar heeft gevapet en volgens het Trimbos Instituut is vapen vaak een opstapje is naar het roken van sigaretten. Genoeg redenen voor Danielle en Frank om een lespakket te ontwikkelen genaamd Vapen. Jouw keuze. "We willen dat jongeren zich bewust worden van het feit dat ze slachtoffer zijn van een dodelijke en sluwe industrie. We willen hen uitrusten met keiharde feiten over vapen, zodat ze straks sterk genoeg staan om nee te zeggen."

Het lespakket - dat gratis is - is in één maand tijd al 2671 keer gedownload. Scholen kunnen daarnaast een bezoek van een arts aanvragen: dat is al door 366 basis- en middelbare scholen gedaan. 230 artsen hebben zich vrijwillig opgegeven om een gastles te verzorgen in hun eigen tijd.

Zo ook kinderlongarts Marije van den Beukel uit het Haaglanden Medisch Centrum (HMC). Vanochtend stond zij voor de klas op Nutsschool Zorgvliet in Den Haag, waar sommige kinderen al eens een vape hadden geprobeerd. "Ik ben persoonlijk bezorgd, daarom heb ik me opgegeven", vertelt Van den Beukel. "Ik wil vooral uitleggen dat vapen écht slecht voor je is. Want mensen zijn nu vaak nog best naïef: vooral vanwege alle fruitsmaakjes. Maar ik wil vertellen hoe verslavend het is, en dat het heel vervelend is als je steeds weer een nieuwe hijs móet nemen."

'Praten over directe gevolgen'

"Ik wil vooral de aandacht vestigen op de directe gevolgen: je kunt concentratieproblemen krijgen, stress, depressies, een constant opgejaagd gevoel hebben. Dat spreekt jongeren denk ik meer aan dan dat je vertelt dat je bijvoorbeeld over twintig jaar longkanker krijgt."

Danielle is ontzettend blij met alle huisartsen, verslavingsartsen, kinderartsen en longartsen die zich bij haar initiatief hebben aangemeld. "Het is bizar hoeveel scholen en artsen meedoen", vertelt ze. "Het is overduidelijk dat hier behoefte aan is, docenten zien dit onder hun neus gebeuren en weten niet hoe ze dit kunnen oplossen. Hopelijk kan dit helpen."

'Wij kunnen niet wegkijken'

"Anderzijds beseffen wij ook dat wij niet dé oplossing zijn. Wij zijn misschien een doekje voor het bloeden. Maar het zou niet nodig moeten zijn dat artsen en leraren preventiewerk moeten gaan uitvoeren. Het is dat wij een moreel besef hebben en niet weg kunnen kijken op dit moment. Maar hier ligt natuurlijk een serieuze overheidstaak."

Danielle en Frank willen dat vapen zo snel mogelijk door de overheid gezien gaat worden als een noodsituatie, een 'epidemie van nicotineverslaving onder jongeren, met grote gevolgen voor de gezondheid van de jeugd op korte en lange termijn'. Ze willen dat de prijzen van nicotinehoudende producten fors omhoog gaan, verkooppunten fors omlaag gaan, dat de leeftijdsgrens op verkoop van 18 naar 21 jaar gaat en dat er beter gehandhaafd wordt. 

Maar de twee weten ook dat dit voorlopig wensdenken is. "Het beleid van de overheid gaat te langzaam, dat weten we. Ondertussen worden wel elke dag nieuwe kinderen verslaafd. Daarom gaan we zelf maar het land door." 

De redactie van RTL Nieuws doet verder onderzoek naar vapen. Wil jij je verhaal met ons delen? Laat het dan weten via Karlijn.Houterman@rtl.nl

Wat zijn de gevaren van vapes?

Een vape, ook wel een e-sigaret genoemd, is een klein apparaatje dat een vloeistof verhit. Die vloeistof bevat meestal nicotine, propyleenglycol, plantaardige glycerine en smaakstoffen. Bij vapen wordt, in tegenstelling tot het roken van sigaretten, geen tabak verbrand. Er is nog veel onduidelijk over de gevolgen van vapen, maar dat het niet goed voor je is, is een feit.

Vooral over de nicotine in vapes slaan artsen alarm. "In de vapes die op de markt zijn in Nederland zitten gigantische nicotineconcentraties, het is daarom al snel verslavend", vertelde arts-epidemioloog Esther Croes van het Trimbos Instituut eerder al. "In veel vapes zitten nicotinezouten, dat is een vorm van nicotine die niet scherp is in de keel en razendsnel in de hersenen aankomt waardoor je niet merkt dat je nicotine opneemt. Hierdoor kun je ook heel makkelijk een nicotinevergiftiging oplopen. Dan worden jongeren draaierig, duizelig en in het ergste geval kunnen ze daar een epileptische aanval van krijgen."

Daarnaast stelt het Trimbos Instituut dat vapen 'vaak een opstapje is naar het gewone roken' en dat vapen ook schadelijk is voor je luchtwegen. Croes: "We verwachten dat jongeren met ernstige ademhalingsproblemen steeds vaker in het ziekenhuis zullen komen, daar zijn allerlei wetenschappelijke aanwijzingen voor."

Over langetermijneffecten is nog niet veel bekend. Kinderlongarts Noor Rikkers vertelde eerder al wel dat er op dit moment veel onderzoek naar gedaan wordt. "Er is bijvoorbeeld een studie waaruit blijkt dat het DNA van cellen in het mondslijmvlies na vapen verandert. Dat kan een voorbode zijn voor kanker. Het zijn nog kleine studies, maar het maakt ons er niet geruster op."