Intimidatie, pesterijen, onveiligheid: toenemend antisemitisme in Nederland sinds begin oorlog

De Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) Eddo Verdoner en het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), een organisatie die opkomt voor het recht van Israël en het Joodse volk op een veilig bestaan, zien een stijging van het aantal antisemitische incidenten en meldingen.

"In Nederland krijgen we steeds meer berichten van antisemitische incidenten. Dat is zeer zorgelijk. De snelheid waarmee het aantal meldingen dit keer is toegenomen, heb ik nog nooit eerder gezien", zegt Verdoner. Het platform 'Meld online discriminatie' ziet ook een stijging van het aantal meldingen die gaan over de discriminatie van Joden. "Waar we eerder wekelijks melding kregen van antisemitische uitingen, ontvangen we dat nu dagelijks", zegt een woordvoerder.

Gevoel van onveiligheid

Exacte cijfers zijn er nog niet, die worden op dit moment in kaart gebracht, maar de toename wordt door veel mensen herkend. Ook de Joods-Nederlandse Max* (niet zijn echte naam) spreekt over een 'constant gevoel van onveiligheid'. Hij doet zijn verhaal anoniem. "Ik wil niet dat mensen weten dat ik Joods ben. Ik vind dat heel moeilijk. Het is niet fijn om te verbergen wie je bent."

Hij deelt zijn verhaal om het probleem van toenemend antisemitisme in Nederland aan te kaarten.

'Niet laten zien dat je Joods bent'

Max had er voor de oorlog ook al last van. Zo droeg hij altijd een pet over zijn keppel (traditioneel Joods hoofddeksel) als hij over straat ging. "Je wil op geen enkele manier laten zien dat je Joods bent." Ook kreeg hij te maken met intimidatie. Als hij Hebreeuws sprak met zijn vader, werd soms geroepen: 'Dat zijn Joden, dat zijn Joden.'

Toch voelde Max voelde zich nooit onveilig. Een gevoel dat volledig is veranderd sinds het begin van de oorlog. Zo kon Max niet meer naar de synagoge vanwege de dreiging dat er iets kon gebeuren. Ook werden bepaalde activiteiten binnen de Joodse gemeenschap afgelast vanwege diezelfde dreiging.

Op de eerste vrijdag na het begin van de oorlog adviseerde zijn vader hem om niet naar de universiteit te gaan, omdat Hamas had opgeroepen om wereldwijd te protesteren. "Wij vreesden eigenlijk toen al voor wat er laatst is gebeurd in Rusland", zegt Max. Daar bestormde afgelopen zondag een antisemitische menigte de Russische luchthaven Dagestan op zoek naar Joden en Israëli's.

Bekijk hieronder naar beelden van die bestorming:

Max is uiteindelijk wel naar de universiteit gegaan, mede omdat veel mensen zijn achtergrond niet kennen. Maar het gevoel van wanhoop en onveiligheid blijft. "Hoe een conflict zo ver weg zo'n grote impact kan hebben op mijn leven in Nederland."

Soms denkt Max: wat doe ik hier eigenlijk? Kan ik niet beter naar Israël gaan om me daar veilig te voelen?

Bedreiging en intimidatie

Het CIDI krijgt verschillende meldingen van antisemitisme. Bijvoorbeeld van Joodse organisaties in Nederland die mails krijgen met daarin de tekst: 'Goed dat de Joden nu eindelijk worden aangepakt'.

Of meldingen van mensen die worden uitgescholden, bij wie mezoeza's, een gebedsrol die Joodse families aan de deur hangen, van deuren worden getrokken, kinderen die worden bedreigd op de middelbare school, mensen die met een kettinkje van een davidster over straat lopen en worden uitgescholden voor 'kanker Jood' of 'vuile Jood' of bij wie een davidster en een hakenkruis op het raam zijn gekerfd.

Hans Wallage, onderzoeker en beleidsadviseur antisemitisme bij CIDI, zegt 'meerdere keren per week met gemeentes te bellen om hakenkruizen van ramen te verwijderen'. Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding Verdoner noemt het voorbeeld van een Joods voetbalteam dat sinds de oorlog onder politiebegeleiding een wedstrijd moet spelen. "Omdat ze Joods zijn", zegt hij.

Tegenstellingen vergroten

"Hamas wilde met de aanslagen niet alleen daar de boel in vuur en vlam zetten, maar ook in West-Europa de tegenstellingen vergroten", zegt Verdoner. "De effecten in de samenleving zijn direct en groot." Niet alleen in Nederland neemt het antisemitisme toe, zegt hij. "Ik had vorige week een overleg met collega's in Europa en in alle steden zagen we een toename."

Zo is in Londen het aantal antisemitische meldingen in de eerste twee weken na 7 oktober met 1350 procent gestegen in vergelijking met diezelfde twee weken een jaar eerder. In Frankrijk waren er in de eerste dagen na de terreuraanval van Hamas tientallen antisemitische meldingen. "We zien vaker dat het antisemitisme toeneemt als het Israëlisch-Palestijns conflict oplaait, maar ik heb nog nooit zo'n toename gezien als nu."

Vruchtbare bodem

Verdoner zegt ook dat het antisemitisme in de laatste tien tot vijftien jaar haar taboe verloor waardoor 'er een vruchtbare bodem ontstond die als achtergrond dient van de gebeurtenissen op en de gevolgen van 7 oktober'.

Het werd bijvoorbeeld steeds lastiger om op scholen te praten over de Holocaust, in de klas hoorde je steeds vaker het scheldwoord 'Jood' en oudere antisemitische ideeën kwamen op. Ook sociale media spelen een belangrijke rol in de snelheid waarin veel antisemitische berichten worden verspreid.

Zowel het CIDI als de coördinator antisemitismebestrijding zinspeelt op de komst van cijfers. In een reactie laten de politie en het OM weten op dit moment geen cijfers te kunnen delen van het aantal meldingen en aangiftes over antisemitisme sinds het begin van de oorlog.

"Het Israëlisch-Palestijns conflict polariseert de samenleving", zegt Wallage van het CIDI. "Mensen maken geen onderscheid meer tussen Israël en de Joodse gemeenschap. Het lijkt alsof de Joodse gemeenschap nu wordt aangesproken op wat er in Israël gebeurt."

'Zeg nooit wie je bent'

Max probeert daarom zoveel mogelijk onder de radar te blijven. Bij protesten komt hij niet. "Daar ben ik te bang voor." Ook antisemitische uitspraken die online worden gedaan, geven hem een heel onveilig gevoel.

Hij geeft als voorbeeld sommige accounts op Instagram. "Het is zo heftig wat er wordt gezegd. Dat zorgt er ook voor dat wij ons als gemeenschap bedreigd en onveilig voelen. Er wordt opgeroepen ons te vermoorden zoals wij tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord. Ik vind het allemaal heel erg."

Hierom worden we op een bepaalde manier opgevoed, zegt Max. "We leren om nooit te zeggen wie je bent, omdat je nooit weet wat er dan gebeurt."

*Max zijn echte naam is bekend bij de redactie.