Veel huilen maar ook lachen met Caroline van der Plas: 'Zo'n openheid maak ik zelden mee'

Het was een eclatante overwinning van de BoerBurgerBeweging (BBB) bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2023. In elke provincie werd de partij de grootste, net als in de Eerste Kamer. Daar kreeg de partij 16 zetels.

Die enorme overwinning fascineerde journalist Jaïr Ferwerda. "Ik dacht: die Caroline van de Plas is wel een sensatie. Wat zou het mooi zijn om haar langere tijd met een camera te volgen."

Belangrijke voorwaarde

Ferwerda zocht contact met de partij. "Na lang praten besloten ze het te doen. Ik had wel een belangrijke voorwaarde: ik wilde overal toegang toe hebben. We moeten kunnen draaien op de mooie momenten, maar ook op de slechte. Daar stemde Caroline mee in."

Het draaien zou beginnen na de zomervakantie, wanneer de Tweede Kamer weer bij elkaar kwam. Maar toen viel in juli het kabinet, en dat veranderde alles. "Toen dachten we: dan moeten we direct beginnen. Dan gaan we Caroline volgen tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen. En dat hebben we gedaan."

Veel tegenslagen

Het frappante is, de film over de BBB en de verkiezingscampagne is niet de film geworden zoals Ferwerda die van tevoren had bedacht. "We zagen een partij die sky high stond in de peilingen, maar waarmee het steeds minder goed ging." Stond de partij zo vlak na de provinciale verkiezingen in april nog in de peilingen op 30 zetels, langzaam maar zeker werd dat in de peilingen minder en minder. "Het is een film geworden waarin er voor BBB heel veel tegenslagen waren", aldus Ferwerda.

Wat de oorzaak is van de ommekeer in de peilingen is moeilijk te zeggen, maar de incidenten bij BBB volgden elkaar in die maanden snel op. Zoals bij de presentatie van de kandidaten voor de Tweede Kamer. Die verliep slecht. Op diezelfde bijeenkomst werd de lang verwachte kandidaat van BBB voor het premierschap gepresenteerd.

Van der Plas zelf wilde geen premier worden en in de peilingen stond de partij er zó goed voor dat daar mogelijk wel sprake van kon zijn. Dus presenteerde BBB die dag hun kandidaat daarvoor, oud-CDA’er Mona Keijzer.

Gedoe 

Nog tijdens de presentatie ontstond gedoe. Van der Plas zei daar dat BBB het nooit over de premierskandidaat had gehad. Zij zei dat journalisten met de term op de proppen waren gekomen en dat zij slechts hun nummer twee Mona Keijzer presenteerden.

Het leidde tot opgetrokken wenkbrauwen bij politiek verslaggevers. De BBB had toch al lange tijd zelf aangekondigd met een stevige kandidaat te komen? Dat is ook goed te zien in de documentaire, vertelt Ferwerda. "Wij filmden het moment – enkele dagen voor de persbijeenkomst - dat Van der Plas en haar rechterhand Henk Vermeer het persbericht verstuurden waarin de presentatie van de premierskandidaat van BBB werd aangekondigd. Met grote letters boven de uitnodiging stond: presentatie premierskandidaat BBB."

Maar Ferwerda en zijn team filmden ook hoe het gedoe over de term was ontstaan. "Op een ontmoeting bij Caroline met de top van de kandidatenlijst, een dag voor de presentatie, wilde Mona Keijzer plots wat zeggen. Ze vertelde toen dat ze helemaal geen premierskandidaat was, maar gewoon de nummer twee. En dat ze ook niet zo blij was met die term. Je zag de beteuterde gezichten van Van der Plas en Vermeer. Zij beloofden er iets aan te doen. En zo ontstond het verwijt van Caroline aan de journalisten dat de term door hen was bedacht."

Het was een van de incidenten die zorgden voor slechte pers voor de partij. Wat goede publiciteit had moeten opleveren, zorgde juist voor geschamper door politieke duiders.

Huilend in bed

Niet veel later was er de zogenoemde gratis bier-motie van Van der Plas tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, het belangrijkste politieke debat van het jaar. Daar werd ze door een volle Tweede Kamer uitgelachen omdat ze een voorstel had gedaan zonder duidelijk te maken hoe dat moest worden betaald.

"Het debat vond plaats op de sterfdag van haar man Jan, die vier jaar geleden is overleden. Hij was de liefde van haar leven. 's Avonds lag ze huilend in bed. Op die moeilijke momenten mist ze hem. Daar zit heel veel verdriet."

Vechtscheiding

Ook legde Ferwerda de ophef vast die ontstond nadat er een boek was verschenen over Caroline dat 'onthulde' dat de scheiding van haar eerste man, en de vader van haar kinderen, een extreme vechtscheiding was. Haar ex-man stond jaren geleden te demonstreren op een brug met de eis om zijn kinderen te zien. "Dat die vechtscheiding werd opgerakeld, raakte Van der Plas hard", zegt Ferwerda. Ze is in de film huilend te zien als het daar over gaat (zie fragment hieronder). Bij de talkshow Voetbal Inside van Johan Derksen werd het uitgebreid besproken. Weer ging het over het gedoe eromheen en niet over de inhoud bij BBB.

Ferwerda ontkent dat de documentaire een portret is geworden van een politieke neergang. "Dat is overdreven. Ze had 1 zetel en BBB heeft er nu 7. Maar je ziet dat er een heel stevige campagne is gevoerd waarbij Van der Plas inhoudelijk, maar ook op privévlak heel hard werd aangevallen. Je ziet wat dat met haar doet. Het doet haar heel veel. Je ziet op meerdere momenten dat ze in tranen uitbarst. En daar konden we ook bij zijn. Ze hebben zich altijd aan de afspraak gehouden van filmen, in voor- en in tegenspoed. En dat weet ik te waarderen."

Dat verbaast Ferwerda eigenlijk ook. "Er waren momenten waarop je het had kunnen voorstellen dat ze gevraagd zou hebben of de camera uit mocht. Maar dat heeft ze nooit gedaan. Dat ligt misschien aan haar journalistieke achtergrond. Maar het komt waarschijnlijk ook doordat ze zelf graag wilde dat deze periode werd vastgelegd voor haar kinderen en haar kleinkinderen. Want ook na afloop, nadat ze de documentaire had bekeken, wilde ze er niets uit hebben. Dit soort openheid is opmerkelijk. Ik heb vaker mensen gevolgd voor documentaires en dat heb ik zelden meegemaakt."

Hoe authentiek is Caroline? 

Een van de belangrijke vragen die Ferwerda had bij de start van het filmen was hoe authentiek Van der Plas nou echt is. "Ik wilde weten of Caroline van der Plas, die altijd zo normaal doet, dat ook echt is. Ik wilde dat toetsen. En na die tientallen uren filmen kan ik zeggen: ja, ze is ook echt wel wie ze is. Als ze dat speelt, dan is ze wel heel rolvast", lacht Ferwerda.

"Ze woont in een rijtjeshuis in Deventer en kan er bijvoorbeeld heel veel plezier uithalen dat ze op Prinsjesdag een jurk draagt die 10 euro heeft gekost. Dat is niet gespeeld."

Ferwerda heeft Van der Plas in al die dagen en dagen filmen leren kennen als iemand die 'snoeihard' werkt. "Ze is daar dag en nacht mee bezig. Ik heb haar leren kennen als iemand die ongezond leeft, die continu rookt, en die maar door blijft gaan. En dat is ook haar drive: een manier van rouwverwerking om de liefde van haar leven, Jan. Zijn dood heeft nog steeds een grote invloed op haar."

Wat neemt de kijker mee na het zien van de twee afleveringen van de documentaire? "Je ziet hier de verklaring van gebeurtenissen in de verkiezingscampagne van BBB, zoals over de premierskandidaat. En je ziet wat de echte impact is van het verschijnen van een boek waarin wordt geschreven over haar vechtscheiding. Je ziet wat het Caroline doet als ze wordt uitgelachen bij de Algemene Beschouwingen. En daarmee zie je hoe ongelooflijk hard het politieke vak is. En je ziet hoe eenzaam ze zich heeft gevoeld."

Genoeg te lachen

Maar het is niet alleen ellende. In de film, waar ook genoeg te lachen valt, ziet de kijker ook de veerkracht van Van der Plas. "Toen ze merkte dat het boek over haar verder weinig aandacht kreeg, herpakte ze zich. En bij de talkshow Khalid en Sophie keerde ze de negatieve spiraal om toen ze het opnam voor de bewoners van Budel, die zich zorgen maken over de asielzoekers in het dorp. Daarmee wist ze een breder levend sentiment in de samenleving goed te verwoorden en daar krijgt ze lof voor."

Wat vond Caroline zelf van de documentaire? "Ze zei tegen ons: ik vond het echt een mooi document."

De documentaire Caroline is vanaf vandaag te zien op Videoland.