Zal extra grensovergang Gaza helpen? 'Hongersnood dreigt meer dan ooit'

'Op verzoek van de president', zegt Israël te hebben ingestemd om de grensovergang bij Erez in het noorden van Gaza te openen. Vooral om voedselhulp aan Noord-Gaza mogelijk te maken, zo staat in een verklaring. Het zou gaan om een 'tijdelijke opening', maar wanneer en hoe lang de grenspost hulp zal binnenlaten is nog niet bekend.

Waarom nu?

Gisteren riep het Hooggerechtshof van Israël de regering op het matje. Er komt niet genoeg voedselhulp Gaza binnen, zo oordeelde het Hof volgens de Israëlische krant Haaretz. De zitting was aangevraagd door mensenrechtenorganisaties die aan de bel trokken vanwege de ernstige honger, dorst en ziekteverspreiding in Gaza: "Kinderen drinken water dat besmet is met insecten", aldus de aanklagers.

Ook internationaal wordt Israël steeds meer onder druk gezet. Zo kreeg de Israëlische premier Netanyahu gisteren een boos telefoontje van de Amerikaanse president Joe Biden, de trouwste bondgenoot van Israël nota bene. Biden zou Netanyahu hebben gewaarschuwd: de stappen die Israël nu zet, zullen bepalend zijn voor de Amerikaanse steun. De reactie van Israël: open de grenspost.

Waarom grensovergang in Noord-Gaza?

De grenspost bij Erez is altijd de hoofdingang geweest voor personen, maar de hekken zijn sinds de aanval van Hamas op 7 oktober gesloten gebleven. Dit was de doorgang waar je destijds beelden van bewapende Hamas-strijders Israël zag binnenrijden. Vervolgens reden via die hekken Israëlische tanks Noord-Gaza binnen, om het grondoffensief te beginnen. De grensovergang is deels vernietigd.

De grenspost ligt vlakbij de haven van Ashdod, waar hulpgoederen onder andere aankomen. Die hulp is dringend nodig in Gaza. Tot nu toe komen vrachtwagens alleen in het zuiden de grens over, in Rafah en Kerem Shalom. Maar ook daar worden de voedseltrucks onderworpen aan strenge controles door Israël, en moeten veel vrachtwagens vervolgens weer omkeren.

Het beetje hulp dat wél via de zuidelijke grensposten Gaza binnenkomt, bereikt zelden het noorden. Allereerst is de tocht naar het noorden gevaarlijk door aanhoudende beschietingen en bombardementen. Daarnaast zitten ruim 1,5 miljoen ontheemde Palestijnen in het zuiden, en voor hen is het eten dat er binnendruppelt al niet voldoende.

In de volgende kaart zie je de verschuiving van het aantal mensen in de Gazastrook tussen oktober 2023 en nu.

"Het voedsel is er wél, maar staat aan de andere kant van de grens te verrotten in vrachtwagens die Gaza niet worden binnengelaten", zegt Midden-Oostenverslaggever Pepijn Nagtzaam. Westerse landen droppen daarom mondjesmaat hulpgoederen vanuit de lucht, maar deze vorm is enorm inefficiënt, zegt Nagtzaam. In één vliegtuig past veel minder dan in één vrachtwagen.

Airdrops niet veilig

"Airdrops zijn duur en risicovol: er kan van alles misgaan en je weet niet waar ze landen. Er is een veel betere en veiligere manier om grootschalige hulp te bieden, namelijk via land. Maar het is de internationale gemeenschap tot op heden niet gelukt Israël daartoe te dwingen."

In het noorden van Gaza heerst zeer ernstige honger. Kinderen worden al ondervoed geboren. "In de afgelopen twaalf jaar is er niet eerder een dreigende hongersnood geweest die zo groot was als deze", zegt Wouter Booij, woordvoerder van VN-kinderrechtenorganisatie Unicef. "In het noorden is hulp keihard noodzakelijk." 

Daar, in de noordelijke gebieden, zitten nu nog ruim 200.000 mensen. Booij noemt het openen van de noordelijke grensovergang daarom goed nieuws. "Maar eerder was beter geweest. Noord-Gaza is al ruim een maand ontoegankelijk. Mensen zijn mager geworden. Ze maken letterlijke gebaren naar mijn collega's op die plek: geef ons eten." 

Voor de hulpverleners die bescherming zouden moeten krijgen, is Gaza ook niet meer veilig. Zeker 200 hulpverleners zijn in de afgelopen maanden in Gaza omgekomen door het geweld daar, melden cijfers van de Verenigde Naties. Het maakt dat zelfs ngo's, die honderdduizend maaltijden per dag bereiden, niet meer durven te werken.

Dood hulpverleners

Eerder deze week werden zeven internationale medewerkers van World Central Kitchen gedood door een Israëlische aanval op hun auto. Zij kookten voor Palestijnen in Gaza. Zelfs hun werk is nu levensgevaarlijk, vertelt ook Unicef-medewerker Tess Ingram in de volgende video:

Als de grenspost bij Erez opengaat, zal de hulp die dan de grens overkomt genoeg zijn? Dat vraagt verslaggever Nagtzaam zich af. "Als het op hetzelfde tempo gaat als in het zuiden, blijft het onvoldoende. En het is ook nog de vraag of de nieuwe grenspost structureel open blijft, of dat dit valse hoop biedt."

Booij is positiever. "Dit zou goed nieuws moeten zijn, maar de enige echte oplossing voor de kinderen in Gaza is het volledig openen van de grenzen voor humanitaire hulp. En een staakt-het-vuren."