Opmars hulprobots bij KLM, in zorg en als rekenhulp: 'Over vijf jaar heel normaal'

"Bij KLM Engine Repair Services werkt Jairo, die turbinebladen van straalmotoren repareert. Alleen is het werk zo zwaar dat hij schouderklachten heeft en hij zijn specialistische werk niet goed meer kan doen", schetst David Abbink, hoogleraar robotica David Abbink van de TU Delft, het probleem van Jairo en zijn werkgever, die kampt met personeelstekorten.

"In het BrightSky project onderzoeken we met kennispartners hoe we robotica voor de werkvloer kunnen ontwikkelen. In dat kader vroeg Jairo of we iets konden maken waardoor hij minder kracht hoeft te gebruiken. Dat is een robotarm geworden, die Jairo helpt. Die arm wordt nu doorontwikkeld."

Bekijk in de video hieronder hoe de robotarm van Jairo werkt.

Anderhalf miljoen euro

Abbink maakt robots, die mensen helpen op de werkvloer. Maar dat doet hij niet alleen. "Robotici als ik zijn niet opgeleid om de impact van robots op het werk van mensen te zien. Daarom werken we multidisciplinair, waarin psychologen, ontwerpers,  organisatiewetenschappers én de vakmensen zelf input geven."

Naast KLM werkt Abbink met Schiphol en het Erasmus Medisch Centrum aan helpende robots. Hij kreeg onlangs de Stevinpremie van anderhalf miljoen euro van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), de hoogste wetenschappelijke onderscheiding van Nederland.

Elly Konijn, hoogleraar media psychologie en sociale robotica van de VU in Amsterdam, onderzoekt net als Abbink hoe robots inzetbaar zijn. "Onze robots helpen kinderen met taal en rekenen en ouderen tegen eenzaamheid."

Onderwijs

Konijn heeft zo’n tien mensen in haar onderzoeksgroep. Onlangs kreeg ze bijna 3,5 miljoen euro subsidie toegekend van het European Research Council.

"We zijn het verst met robot ondersteuning in het onderwijs: rekenhulp en taalondersteuning voor jonge kinderen", legt Konijn uit. "Rekenen draait om herhalen. Dat vindt iedereen vervelend, maar een robot heeft eeuwig geduld en kinderen vinden het leuk om te rekenen met een robot."

Konijn en haar team ontwikkelen de software voor de robots en kopen de robots in. "Voor het rekenen gebruiken we de NAO robot van United Robotics Group. Die kost ongeveer vijftien duizend euro, maar tweedehands zijn ze goedkoper. We kopen NAO in via Zorabots, een Europese leverancier."

Billy Billy

Zorabots biedt momenteel acht standaard robots aan, luisterend naar namen als NAO, James en Billy Billy. Deze standaard robots kunnen met specifieke software worden ingezet binnen de zorg, het onderwijs en het bedrijfsleven. Wereldwijd zijn er momenteel 15 duizend NAO robots actief.

Konijn richt zich met haar groep nog vooral op onderzoek. "Het grootste probleem waar we tegenaan lopen, is automatische spraakherkenning van een spontaan gesprek", zegt ze. "Duidelijk ABN gaat redelijk, maar dialect en gemompel is een probleem. Daar werken we hard aan."

Zorgrobot Sara

Commercieel staat Konijn met haar vakgroep nog in de kinderschoenen. Maartje Claassen van Sara Robotics is al een stuk verder. "Sara Robotics is vijf jaar geleden begonnen vanuit het idee dat er steeds meer werkdruk  in de ouderenzorg ontstaat", legt ze uit.

Uit gesprekken met zorgmedewerkers kwam bijvoorbeeld naar voren dat ouderen met dementie een dagplanning in de war kunnen schoppen. "Ze roepen snel als ze spanning of onrust voelen, waardoor zorgmedewerkers moeten ingrijpen en alles uit hun handen laten vallen."

Sara Robotics heeft software ontwikkeld voor robots. "Sara weet het cognitieve niveau van een cliënt. Als een oudere onrustig dreigt te worden, gaat Sara de interactie aan, waardoor de zorgmedewerker zijn gewone werk kan blijven doen. Het gaat dan om interactie, muziek of het doen van een spelletje."

Vorig jaar stond in het teken van ontwikkelen en had Sara Robotics tientallen robots aan het werk. Dit jaar verwacht Claassen honderden modellen te leveren. "Onze nieuwe generatie is klaar. De vraag vanuit de zorg schaalt nu op."

Robots voor consumenten

Volgens Claassen is een robot goed voor 35 uur zorg per week, bijna een fte dus. En hoewel er momenteel nog iedere maand geld bij moet, heeft Claassen hoge verwachtingen. 

"We hebben subsidies voor ontwikkelingen en maken gebruik van investeerders. We hebben net weer een nieuwe ronde opgehaald", legt ze uit. "Softwareontwikkeling is prijzig en de robots zijn ook duur. Door op te schalen loont het robots te maken die goedkoper zijn."

En als dat lukt, is de consumentenmarkt in zicht, verwacht Claassen. "Nu werken we aan robots binnen zorginstellingen. Ik verwacht die over twee jaar ook te zien in de thuiszorg. En als de ontwikkelingen doorgaan, kunnen zorgrobots over vijf jaar door particulieren worden aangeschaft."

Toekomst

Zorggroep Elde Maasduinen heeft dertien zorglocaties in Brabant en is één van de klanten van Sara Robotics. Daar werken ze inmiddels vijf jaar met de robots. "We hebben er nu vier.”

Van Hout is positief over de ervaringen met zorgrobots. "Het plan is om ze door te ontwikkelen", legt Van Hout uit. "Daarvoor doen we een groot onderzoek naar de effecten van de robots."

De zorgtechnoloog verwacht dat robots een grotere rol gaan spelen. "De zorg wordt steeds complexer en er zijn steeds minder handen die deze zorg kunnen bieden. Over vijf jaar hoop ik op iedere afdeling minimaal één robot te hebben staan."