Keizerlijke familie Japan sterft bijna uit, nu toch roep om vrouwelijke troonopvolgers

Het Japanse keizerlijk huis dreigt in een crisis te belanden. De 64-jarige keizer, Naruhito, heeft geen zonen om de troon over te nemen, alleen een dochter. Vrouwen mogen in Japan niet de troon overnemen, en dus zijn er nog maar twee mogelijke kandidaten over: de 58-jarige broer van de keizer, Akishino, of diens 17-jarige zoon Hisahito. Als Hisahito geen zoons krijgt, 'houdt de keizerlijke familie bij de volgende generatie op met bestaan', zegt politicus Akihisa Nagashima van de regeringspartij in NRC.

Dat zou niet goed vallen bij veel Japanners, want het keizerlijk huis is populair in het land. "De keizer is voor velen een goddelijke figuur en daar blijf je vanaf," zegt royaltydeskundige Justine Marcella. "De keizer is haast onbenaderbaar. Hossen op koningsdag met het publiek, zoals we dat kennen in Nederland, is ondenkbaar in Japan."

Daarom wordt er gediscussieerd over hoe de toekomst van het keizerlijk huis kan worden veiliggesteld. Als de regels worden aangepast en vrouwen ook keizerin mogen worden, zijn er veel meer opvolgers om uit te kiezen. Van de zeven keizerlijke leden die tot de jongste generatie behoren, zijn er zes vrouw.

Positief tegenover keizerin

Het grootste deel van het Japanse volk staat positief tegenover een keizerin. Uit enquêtes komt naar voren dat 70 tot 80 procent van de Japanners vindt dat hun keizer ook een vrouw moet kunnen zijn.

Voorstanders willen dat het oudste keizerlijk huis van de wereld meegaat met het moderne Japan en gelijke rechten toekent aan mannen en vrouwen. "De monarchieën bewegen mee met de tijd, maar het gaat soms wel wat traag," legt Marcella uit. "In Nederland mogen vrouwen pas de troon opvolgen sinds 1938, en in Denemarken is dit zelfs pas in 2009 aangepast."

Meer adel

Maar politici in Japan lijken conservatiever dan de burgers. "Het probleem is een kleine groep conservatieven, die een grote invloed heeft gehad op wetgevers en hen ervan heeft overtuigd dat mannelijke troonopvolging bij de Japanse tradities hoort", zegt hoogleraar Yohei Mori, die zich heeft gespecialiseerd in de Japanse keizerlijke familie, tegen Deutsche Welle. 

Naast het voorstel om vrouwelijke opvolgers toe te staan, ligt er nog een ander plan op tafel, waar de regeringspartij momenteel de voorkeur aan geeft: de keizerlijke familie uitbreiden door meer adellijke leden te erkennen.

Het grootste deel van de adel werd na de Tweede Wereldoorlog afgeschaft door de bezetters van Japan, om het keizerlijk huis minder macht te geven. Dat is een van de redenen dat er nu weinig mannelijke troonopvolgers zijn. Een andere reden is dat vrouwen in de keizerlijke familie hun titel verliezen als ze trouwen met een burger buiten de adellijke stand. Daardoor werd de keizersfamilie snel kleiner. Ook daar willen progressieve Japanners verandering in zien.

Een nieuw tijdperk?

In het verleden heeft Japan meerdere keizerinnen gehad. "Een stuk of acht, maar dan moeten we diep de geschiedenis in", zegt Marcella. "Keizerin Go-Sakuramachi was de achtste en tot dusver laatste vrouw in deze positie, die van 1762 tot 1771 regeerde." Onder invloed van Europees, christelijk gedachtegoed werd eind 1800 besloten dat vrouwen geen troonopvolgers meer mochten zijn.

Breekt binnenkort een nieuw tijdperk aan voor de Japanse dynastie? In 2019 nam de huidige keizer het stokje over van zijn vader terwijl deze nog leefde, in plaats van pas na zijn overlijden. "Abdicatie, zoals dat heet, was ook jarenlang ondenkbaar in Japan," zegt Marcella. "Wellicht is dit de volgende stap in de modernisering van een eeuwenoud keizerrijk."