Meisjes hebben vaker angstgevoelens dan jongens: 'Ik viel gewoon om op straat'
Vier op de tien Nederlanders hebben angst- of depressiegevoelens, blijkt uit onderzoek van het CBS en het Trimbos-instituut. Dat is minder dan in 2022, maar nog altijd hoger dan in de jaren voor corona. Vooral jonge meiden hebben last van deze klachten. "Jongens ontwikkelen zich op een andere manier."
Twee jaar geleden werd Amber Casters (22) tijdens haar werk in een restaurant licht in haar hoofd. Een hartaanval, dacht ze en ze werd naar de eerste hulp gebracht. De arts constateerde dat ze aan het hyperventileren was. Ze verdrong het voorval en ging al snel verder met werken.
Tot ze vorig jaar een bus in wilde stappen en vanuit het niets op straat viel. "Ik weet niet wat er gebeurde, maar ik was een minuut van de wereld", vertelt Amber. De dokter dacht dat ze overspannen was of een burn-out had. Ze stopte tijdelijk met werken. "Maar toen begon het. Ik durfde niet meer naar buiten omdat ik bang was weer om te vallen, of een hartstilstand te krijgen. Ik creëerde een angststoornis en bleef daarom liever thuis."
Paniekaanvallen
Thuis was een veilige omgeving. "Als het slecht ging, kon ik naar bed, daar kon me niets overkomen." Af en toe ging ze met vriendinnen naar buiten, maar telkens kreeg ze een paniekaanval.
Amber is niet de enige die hiermee worstelt. Angstige gevoelens komen bij jonge vrouwen vaker voor dan bij jonge mannen. De groep 18- tot 25-jarigen heeft er het meest last van, blijkt uit het onderzoek. Maar ook de groep 12-plussers met angst- of depressiegevoelens nam in coronajaar 2021 toe naar 44 procent, dit hield in 2022 stand. In 2023 daalde het cijfer iets, maar het ligt nog altijd hoger dan voor corona.
"Deze generatie heeft in coronatijd sociaal erg onder druk gestaan", weet Manon Hillegers. Ze is hoogleraar en afdelingshoofd kinder- en jeugdpsychiatrie in het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis en heeft een app ontwikkeld voor jongeren met milde psychische problemen. "Door schoolsluitingen tijdens de lockdown was er bijvoorbeeld minder sociale interactie. Daar hebben met name meisjes meer last van."
Hillegers ziet dat er steeds meer aandacht voor mentale problematiek is. "Dat is natuurlijk goed, maar doordat er veel over wordt gesproken ontstaan er ook veel hulpvragen en dus lange GGZ-wachtlijsten voor jonge mensen met milde klachten. Die kunnen misschien wel korter als er meer aandacht is voor preventie en lichtere vormen van hulp."
Die preventie kan onder meer komen doordat jongeren elkaar ondersteunen en helpen. "Zo leren ze waar ze professionele hulp voor nodig hebben en wat vanzelf over gaat." Ook de app Grow It helpt daarbij. "Jongeren geven daarin aan hoe ze zich voelen in bepaalde situaties. Als tiener is het moeilijk vergelijken of jij de enige bent met een bepaald gevoel of dat meer mensen ermee worstelen. Door zelfinzicht te krijgen en hulplijntjes uit te zetten, leer je hoe je met tegenslagen moet omgaan. Het is dat een laagdrempelige manier om milde klachten tegen te gaan."
'Belangrijke rol voor ouders'
Een andere belangrijke factor voor angst- en paniekaanvallen is stress om te presteren, weet Gonneke Stevens. Ze is hoogleraar Jongerenwelzijn aan de Universiteit Utrecht en doet sinds 2001 onderzoek naar de mentale gezondheid van jongeren in het voortgezet onderwijs. "Vergeleken met 2001 is de druk door schoolwerk die jongeren ervaren verdrievoudigd. Dat hangt sterk samen met mentale problemen. Ook studenten op het hbo en wo ervaren veel druk om te presteren."
Daarnaast voelen meisjes zich wat minder vaak gesteund door hun vrienden, klasgenoten en ouders. Ook zorgen over oorlogen en het klimaat spelen wellicht een rol, net als social media. "Het is dus goed om naar meerdere factoren te kijken, want er is er niet maar eentje." Stevens adviseert om zo vroeg mogelijk in te grijpen bij jongeren met lichte klachten. "Door bijvoorbeeld te praten over de druk die sommigen ervaren over hun schoolwerk, hier ligt een belangrijke rol voor de ouders."
Met Amber gaat het inmiddels stukken beter. Door therapie met traumaverwerking en door kickboksen zijn haar klachten sterk verminderd. Nu begeleidt ze andere jongeren die ook met angst en paniekaanvallen worstelen. "Het zijn voornamelijk meiden tussen de 18 en 26 jaar. Door coaching en fysieke activiteiten help ik ze bij hun mentale welzijn. Zodat ze weer energie hebben en het plezier in hun leven terugvinden."
