Dit is 'project 2025': een omstreden plan, waarbij Trump alle betrokkenheid ontkent

Trump zegt dat hij er niets mee te maken heeft, maar democraten omschrijven het als een 'doodenge blauwdruk' voor het afpakken van rechten van burgers. Wij vroegen correspondent Erik Mouthaan om uit te leggen waar het over gaat.

1. Wat is project 2025 exact?

"Het is een serie suggesties voor Trump om snel na zijn tweede inauguratie super rechtse plannen door te voeren. De kern van het project is een 922-pagina tellend boekwerk met aanbevelingen van tientallen conservatieve actiegroepen. Je kan het hier lezen. Het is opgesteld door de Heritage Foundation, een groep die zich inzet voor lagere belastingen, een kleine overheid en een sociaal conservatief land."

2. Waarom verschijnt zoiets?

"Het is redelijk gebruikelijk in Amerika dat actiegroepen op links en rechts hun ideeën voor een nieuwe regeerperiode op papier zetten. Als een politicus in november verkozen wordt tot president, heeft hij of zij tot 20 januari om een heel nieuwe regering op te zetten en ministers uit te zoeken. Vaak leunen kandidaten op advies van gelijkgestemden.

In dit geval is het opvallend omdat een heel gedetailleerd plan is, inclusief namen van duizenden mensen die benoemd zouden kunnen worden op politieke posten in een Trump-regering of als invloedrijke ambtenaar".

3. Waarom is er over dit advies zoveel te doen?

"Eerlijk gezegd omdat de democraten er met veel succes een thema in de verkiezingen hebben weten te maken door er constant over te spreken in politieke spotjes, interviews en politieke speeches. Maar er zijn ook in het oog springende aanbevelingen in het plan die in de ogen van de meeste Amerikanen veel te conservatief zijn.

Zo moet van 'project 2025' de abortus-pil verboden worden en moet de overheid zich inspannen voor 'de rechten van ongeboren kinderen'. Ook mogen kinderen alleen nog opgevoed worden door een man en vrouw die de biologische ouders zijn. Daarentegen moet de president in dit plan veel meer bevoegdheden krijgen".

4. Wat zeggen de democraten erover?

"Presidentskandidaat Kamala Harris omschrijft het als 'gevaarlijk'. Op een speciale webpagina beweert ze dat het plan 'onze vrijheden afpakt'. Ze claimt dat 'staten gedwongen worden om een register aan te leggen van miskramen en abortussen'. Onafhankelijke factcheckers zeggen dat het plan dat niet oplegt, maar enkel bespreekt als een optie.

Volgens democraten willen de opstellers van het plan snijden in de AOW, dat is gedeeltelijk waar, maar Trump heeft gezegd niet aan de AOW te zullen toornen. Ook zou overwerken niet langer betaald worden, volgens democraten. "Maar ook daarvan zeggen factcheckers dat Harris overdrijft".

5. Hoe reageert Trump?

"Hij zegt: 'Ik heb geen idee wat voor plan dit is. Ik heb het niet gelezen en wil het ook niet lezen. Ik heb iets gehoord en dat klinkt best extreem, maar ik weet er niets van af'. De Trump campagne heeft inderdaad een eigen plan voor als hij weer aan de macht komt, dat heet Agenda 47 en dat wijkt op veel punten af van Project 2025".

6. Heeft Trump er écht niets mee van doen?

"Nou, volgens diverse tellingen hebben meer dan honderd voormalige adviseurs van Trump meegeschreven aan het project, en zelfs zes ministers uit zijn kabinet. Sommige passages komen zeer overeen met beleid dat hij voerde tijdens zijn regeerperiode.

En de kans lijkt groot dat Trump gaat leunen op de adviezen. Om een voorbeeld te geven: het verkiezen van rechters aan het hooggerechtshof, besteedde Trump uit aan een soortgelijke rechtse groep. Hij zei toen letterlijk 'ik laat het over' aan die groep. Dat kan nu eventueel weer gebeuren".

7. Wat is de meest invloedrijke aanbeveling in dit plan?

"Een plan dat Trump ook al omarmd heeft is het massa-ontslag van ambtenaren bij de overheid. Het zou gaan om zo'n vijftigduizend mensen. Het is een beetje ingewikkeld, maar kan grote gevolgen hebben. In elke ministerie werken mensen die een politieke functie hebben, zij komen mee met de republikeinse of democratische minister. 

Maar de meeste ambtenaren zijn beleidsexperts die hun werk uitvoeren, of dat nou onder democraten of republikeinen is. Project 2025 wil een heel groot deel van die carrière-ambtenaren uitroepen tot 'politieke benoeming', en dan de zittende ambtenaren ontslaan en vervangen voor republikeinse Trump-aanhangers. Het is idee dat zij een stempel zullen zetten op welk plan ze dan ook voor zich krijgen"

8. Waarom zijn de mensen achter dit plan zo bezig met die ambtenaren?

"Trump voelde zich als president gedwarsboomd door wat hij omschreef als 'the deep state', ambtenaren die hem constant maar vertelden dat hij zijn plannen niet konden, of tegen de grondwet waren.

Inderdaad zijn er veel van de ambtenaren in het linkse Washington DC Democratische kiezers, maar zij zullen zeggen dat zij hun werk juist onafhankelijk doen. Zo'n massa ontslag zal overigens aangevochten worden bij de rechter".

9. Kortom, wat moet ik nou denken van dit 'Project 2025'?

"Democraten hebben met veel succes een beleidsplan van 900 pagina's als een molensteen om de nek van Trump weten te hangen. Het zijn inderdaad heel rechtse voorstellen. Maar het is lang niet zeker dat ze ook echt ingevoerd worden. En eerst moet Trump nog maar eens zien te winnen."

Elke stem telt tijdens de verkiezingen, maar dat betekent niet dat de kandidaat met de meeste stemmen wint. In deze video leggen we uit hoe de Amerikaanse verkiezingen werken: