Maken de Democraten met Kamala Harris weer kans om de verkiezingen te winnen?

Volgers van de Amerikaanse politiek hebben 19 augustus al groot in hun agenda gezet: dan zal tijdens de partijconventie van de Democraten duidelijk worden of Kamala Harris inderdaad de plek van Joe Biden als presidentskandidaat zal innemen. 

Volgens deskundigen is die kans groot. "Ze heeft de beste papieren voor de rol", zegt Amerikakenner Coks Donders. "Als vicepresident is ze al de belangrijkste Democratische kandidaat na Biden." Bovendien hebben veel prominente politici al meteen hun steun aan Harris uitgesproken.

Formeel gezien zouden de Democraten nog andere kandidaten kunnen uitnodigen om zich aan te melden voor de functie en dan democratisch kunnen kiezen. Maar niemand anders gaat zich aanmelden, denkt Amerikadeskundige Frans Verhagen, die een boek schreef over de geschiedenis van de Amerikaanse presidentsambt. "Als dit een jaar geleden was gebeurd, waren er nog andere mensen in de race geweest. Maar nu willen die hun kruit waarschijnlijk niet verschieten, zodat ze bij de presidentsverkiezingen in 2028 nog kans maken."

Om reputatieschade te voorkomen, zou het verstandig zijn voor de Democraten om zich niet te verdeeld op te stellen. "Het laatste dat de partij nu kan gebruiken is chaos. Of dat mensen het idee krijgen dat de partij niet goed weet wat ze wil", zegt Donders.

Zeldzaam

Dat Biden zich heeft teruggetrokken, is zeldzaam. De laatste keer dat dit gebeurde was meer dan 50 jaar geleden. In 1968 besloot toenmalig president Lyndon B. Johnson uit de race te stappen voor een nieuwe termijn, nadat zijn populariteit sterk was afgenomen. 

In totaal gebeurde het zeven keer eerder in de Amerikaanse presidentiële geschiedenis dat er toch een andere presidentskandidaat aantrad dan verwacht. Twee keer eerder was dat omdat de beoogde kandidaat zich zelf terugtrok door tanende populariteit. In de andere gevallen nomineerde de partij toch iemand anders.

Veel goeds beloven die historische momenten niet voor de Democraten. In slechts één van deze zeven gevallen won de partij met de veranderde presidentskandidaat de verkiezingen, namelijk in 1856.

Toch trokken kandidaten zich niet eerder in zo'n laat stadium nog terug. "Wat dat betreft begeven we ons op nieuw terrein", zegt Verhagen. "De campagne wordt nu in ieder geval een heel stuk levendiger dan met die twee oude mannen tegenover elkaar."

Wat zeggen de peilingen?

In de huidige peilingen doet Harris het net iets beter dan Biden. Zij zou ongeveer 46 procent van de stemmen krijgen, tegenover 44 procent van de stemmen voor Biden.

Toch is dat minder dan Trump, die op op dit moment zo'n 48 procent van de stemmen zou krijgen, al verschillende percentages iets per peiling. Volgens Verhagen zegt dat nog niks, omdat Harris nu pas kan beginnen met campagne voeren. "Peilingen moeten sowieso met een flinke zak zout worden genomen, maar in dit stadium al helemaal."

Naar verwachting zal Harris het vooral goed doen onder jongeren, vrouwen en niet-witte mensen. Donders: "Eigenlijk onder iedereen die iets anders wil dan een oude, witte man. Ze spreekt mensen aan die zichzelf graag vertegenwoordigd zouden willen zien in het Witte Huis." 

In deze video legt verslaggever Sophie van der Meer uit bij wie Harris beter scoort:

En juist die kiezers hebben de Democraten hard nodig. De Democraten zijn altijd ruim in het voordeel bij zwarte stemmers, maar het aandeel onder hen dat van plan is op Trump te stemmen nam de afgelopen jaren steeds toe in peilingen. Die kiezers kan Harris waarschijnlijk beter bereiken.

Toch zal ze ook bepaalde kiezers afstoten. "Er zijn Amerikanen die bewust of onbewust zo racistisch zijn dat ze niet op een zwart persoon willen stemmen", zegt Verhagen. "En al helemaal niet op een zwarte vrouw."

De VS hebben nog nooit een vrouwelijke president gehad, en sommige conservatieve kiezers willen principieel niet op een vrouw stemmen. Dat speelde ook mee toen Hillary Clinton zich in 2016 kandidaat stelde.

Running mate

Het zal ook uitmaken wie Harris als vicepresident, of running mate, zal kiezen - mocht ze inderdaad worden genomineerd als presidentskandidaat. "Het helpt haar kandidatuur waarschijnlijk het meest als ze een conservatief ogende kandidaat kiest, die zijn sporen heeft verdiend in de politiek", zegt Donders. "Waarschijnlijk een witte man. Ik vind het pijnlijk om hardop te zeggen, maar ik denk dat ze haar kansen verkleint als ze een andere vrouw kiest."

Bekijk hieronder onze video over Kamala Harris:

Verschillende namen zijn al voorbijgekomen, voornamelijk van gouverneurs in belangrijke staten. De gouverneur van Pennsylvania, Josh Shapiro, wordt bijvoorbeeld genoemd en de gouverneur in North Carolina, Roy Cooper. Beiden zijn populaire Democraten in zogenoemde swing states, wat kan bijdragen aan Democratische winst in die staten.

Swing states

Zoals altijd zullen die swing states het verschil maken tijdens de verkiezingen. Ongeacht wie de kandidaat is, kiest ongeveer 46 procent van de stemmers voor de Democraten en 46 voor de Republikeinen. De gematigde Amerikanen in het midden, die geen partij aanhangen maar per verkiezing bekijken welke partij het best bij hun situatie past, bepalen wie uiteindelijk wint.

Daarom maakt opkomst heel veel uit, vooral onder deze stemmers. Het enthousiasme om naar de stembus te komen voor Trump was en is hoog, dat zal niet veranderen. Maar Harris kan bepaalde democratische stemmers misschien wel enthousiaster krijgen om te komen stemmen dan Biden.

"Ik denk dat het mogelijke verlies van racistische of seksistische stemmers gecompenseerd zal worden door het enthousiasme dat Harris kan aanwakkeren in bepaalde kiezers", zegt Verhagen. "Zoals vrouwen in de buitenwijken, die misschien thuis zouden blijven als Biden kandidaat was gebleven."

Nipte winst

Deze lastminutewissel van de wacht heeft de verkiezingen dus weer spannend gemaakt. "Met Biden maakten de Democraten geen schijn van kans", denkt Verhagen. "Nu is de kans om te winnen weer aanwezig."

En volgens Verhagen is dat een goede kans, omdat Harris in ieder geval in debatten een betere kandidaat kan zijn dan Biden. "Met haar ervaring als openbaar aanklager en senator kan ze Trump goed inhoudelijk aanvallen", zegt hij. Bovendien kan ze de erfenis van Biden claimen, die als succesvolle president wordt gezien omdat hij, zeker in zijn eerste twee jaar, veel voor elkaar heeft gekregen.

Dat het een nek-aan-nekrace wordt, is zeker. De vraag is nu of het Kamala Harris de komende weken gaat lukken om zoveel mogelijk twijfelende stemmers naar haar kant te trekken, waarmee ze Trump nipt zou kunnen verslaan.