Supermarkt vol ultrabewerkte voeding: zo moeilijk is gezond eten
We leven al jaren ongezond met z'n allen en als we zo doorgaan, kampt bijna twee derde van de Nederlanders in 2050 met overgewicht, denkt het RIVM. Gezond eten is ook niet makkelijk, zeggen verschillende experts. "80 procent van het eten in de supermarkt is ongezond."
Gezond eten wordt ons moeilijk gemaakt door de voedingsindustrie, zegt journalist Teun van de Keuken, schrijver van het boek 'De mens is een plofkip'. "Onze voedselomgeving is zeer ongezond. 80 procent van alle voeding in de supermarkt is ongezond. De producten zijn zo gemaakt dat ze onweerstaanbaar lekker zijn."
"Je zou misschien denken dat wij een voorkeur hebben voor producten waar weinig calorieën in zitten. Maar ons oerbrein is ingesteld op schaarste", zegt Van de Keuken. "Toen we vroeger nog naar eten jaagden, werden we vooral blij van bijvoorbeeld bizonvlees, dat veel calorieën bevatte. Alle gelukshormonen lichten op als we calorierijke voeding zien. Ook nu er allang geen schaarste meer is, zien we dit soort ongezond voedsel nog steeds overal. Op iedere hoek van de straat is wel een snackbar en de meeste folders bevatten vooral aanbiedingen van ongezonde producten."
Voedingsdeskundige Leroy van de Ree sluit zich daarbij aan. Op zijn Instagramaccount Voedingsweetjes, waar hij meer dan een half miljoen volgers heeft, deelt hij tips over gezonde voeding.
"Fabrikanten beïnvloeden de consument met allerlei kreten die ze op hun verpakkingen zetten. Als ze bijvoorbeeld op de voorkant iets over het vezelgehalte zetten, dan denk je misschien al snel: vezels zijn belangrijk en dus is deze reep gezond. Maar kijk je op de achterkant van de verpakking, dan blijkt vaak dat er helemaal niet zoveel vezels in zitten. Sterker nog, het grootste ingrediënt kan misschien zelfs suiker zijn, maar dat wordt natuurlijk niet op de voorkant gezet."
Ook een Liga- of Sultanakoek, die vaak als tussendoortje mee naar school worden gegeven, zijn lang niet zo verantwoord als vaak wordt gedacht, zegt de voedingsdeskundige. "Het zijn sterk bewerkte producten waarin veel suiker en tarwebloem zit. Daar wordt bijvoorbeeld ook witbrood van gemaakt, dat wel weer bekendstaat als iets ongezonds."
Ham en tomatensoep
Maar ook meer alledaagse producten blijken lang niet altijd even verantwoord. "Goedkope ham uit de supermarkt bestaat maar voor 70 procent uit varkensvlees", zegt Van de Keuken. "Die ham wordt opgespoten met water en vervolgens worden er andere dingen aan toegevoegd om het weer naar ham te laten smaken. Of tomatensoep in blik, dat vooral gemaakt is van maiszetmeel, water en een beetje tomatenpuree. Het is zodanig bewerkt dat er nog maar weinig gezonds van overblijft."
Verslaggever Laura Douma zocht eerder dit jaar uit waarom gezond eten zo makkelijk nog niet is:
Huisarts Elise Janssen deelt op haar Instagramaccount vaak voedzame maaltijden die allemaal een zelfbenoemd 'vevo'-stempel hebben. Dat staat voor vezels, eiwitten, vitamines en onverzadigde vetten. "Ik snap heel goed dat mensen het moeilijk vinden om voedzaam te eten, omdat het je ook zo ingewikkeld gemaakt wordt. Dan is het ene weer ongezond en dan mag je ook weer het andere product niet."
'Het draait om totale voedingspatroon'
"Bij iedere maaltijd probeer ik alle vier de bronnen toe te voegen", zegt Janssen. "Als we het concreet maken: een bakje yoghurt met fruit en granola, waar weinig suiker aan is toegevoegd. Of een volkoren boterham met groente-omelet. Zo zorg ik er bewust voor dat ik de nodige voedingsstoffen binnenkrijg die goed zijn voor mijn gezondheid en me langdurig verzadigen."
Janssen zegt dat het niet nodig is om een voedingsstof volledig uit je voedingspatroon te schrappen of te vermijden. "Het gaat niet om één voedingskeuze, één maaltijd of één voedingsstof. Het draait om je totale voedingspatroon."
Gezond eten is een uitdaging waar veel bij komt kijken, zegt Van de Keuken. Al het onbewerkt eten in de supermarkt zorgt ervoor dat je als consument de strijd niet in je eentje gaat winnen. "De overheid zou hier moeten ingrijpen. Zorg ervoor dat gezond voedsel goedkoper wordt en zorg dat scholen gezonde en voedzame lunches aanbieden, zodat kinderen minder snel naar de frikandelbroodjes en energiedrank grijpen."
Wat doet het kabinet?
Vanaf dit jaar geldt een extra belasting op alcoholvrije dranken. De overheid wil daarmee iets doen tegen overgewicht. De belasting heet eigenlijk verbruiksbelasting. Het gaat om frisdrank zoals cola en sinas, maar ook geperste sappen vallen hieronder.
Zuiveldranken zijn uitgezonderd van deze belasting. Sommige fabrikanten, zoals Appelsientje, weten door een maas in de wet te ontkomen aan de verplichte verbruiksbelasting.