Optimisme over wapenstilstand in Gaza: dit is bekend over de mogelijke deal
Na vijftien maanden oorlog lijkt er een wapenstilstand te komen tussen Israël en Hamas. De Amerikaanse president Biden meldde dat beide partijen op het punt staan een deal te sluiten en ook vanuit Israël en Hamas klinken positieve geluiden over een staakt-het-vuren. Maar wat betekent deze op handen zijnde deal? En hoe houdbaar is een staakt-het-vuren tussen deze twee partijen?
Met Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam en Amerika-verslaggever Sophie van de Meer zetten we de belangrijkste vragen voor je op een rij over de mogelijke wapenstilstand tussen Israël en Hamas.
1. Wat weten we over de deal zelf?
Via Israëlische media en internationale kanalen als de BBC en CNN komen steeds meer details over de deal naar buiten. Naast het feit dat beide partijen de wapens neerleggen, is volgens onder meer CNN een van de belangrijkste punten uit het akkoord dat Hamas de Israëlische gijzelaars in fases gaat vrijlaten.
Er zouden op dit moment nog 94 gijzelaars in Gaza vastzitten. Hamas zou in ruil voor Palestijnse gevangenen in de eerste twee weken 33 gijzelaars vrijlaten. De rest zou geleidelijk vrijkomen. Ook wordt het voor Palestijnen in Gaza weer mogelijk per voet terug te keren naar het noorden van de Gazastrook. Dat wordt nu nog tegengehouden.
In die eerste fase moet er een basis van vertrouwen worden gecreëerd tussen beide partijen, zegt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam. Daarna kan verder worden onderhandeld over voorwaarden waarop ook de andere gijzelaars kunnen vrijkomen.
In deze video zie je dat veel mensen in Gaza en Israël nog voorzichtig zijn over de mogelijke deal:
Ook Nagtzaam benadrukt: ''Het begint met kijken of de deal nu echt rondkomt, maar er zijn verschillende redenen waarom die dit keer wél kan slagen.''
2. Waarom nu wél een deal?
Beide partijen hebben belang om de oorlog te stoppen, stelt Nagtzaam. ''Hamas heeft nog de slagkracht om aanvallen uit te oefenen op Israël, maar de organisatie heeft enorme klappen gehad. De organisatie die Hamas was voor 7 oktober 2023, de dag van de aanslagen in Israël, daar is weinig meer van over. Hamas was al eerder bereid tot een deal en probeert nu onder de oorlog uit te komen.''
In Israël lag het stoppen van de oorlog lang gevoelig, vertelt Nagtzaam. ''Dat had te maken met de doelen: alle gijzelaars terug en Hamas compleet vernietigen. Dat is allebei nog niet gelukt. Er zijn ook veel mensen in Israël die helemaal niet willen stoppen met de oorlog.''
Maar ook in Israël heeft de oorlog veel impact, zegt Nagtzaam. "Vergeleken met eerdere oorlogen zijn veel Israëlische militairen gesneuveld. En het blijven voeren van oorlog vraagt veel van de maatschappij. Plus: er staat natuurlijk wat te gebeuren in Amerika.''
Over een paar dagen heeft dat land een nieuwe president: Donald Trump. Die wil dat deze oorlog stopt, vertelt Amerika-verslaggever Sophie van der Meer. ''Trump heeft beloofd dat de VS niet betrokken is bij oorlogen tijdens zijn presidentschap. Hij werkt nu zelfs samen met Biden om dat voor elkaar te krijgen. Ze hebben allebei een adviseur aan de onderhandelingstafel en hebben allebei veel te winnen als er een deal komt.''
Trump kan dan de credits claimen dat hij gelijk een oorlog heeft gestopt, vervolgt Van der Meer. ''Biden wil zijn presidentschap eindigen met de deal en de vrijlating van de gijzelaars. Nog altijd zitten zeven Amerikanen vast in Gaza. Dat is voor hem echt een smet op zijn termijn.''
Beide partijen houden nu vooral rekening met Trump, zegt Nagtzaam. ''Die heeft gedreigd dat de hel in Gaza uitbreekt als Hamas de gijzelaars niet vrijlaat. Meer ellende in Gaza kan Hamas nu niet aan. En ook Israël wil Trump niet tegen zich in het harnas jagen door nu maar oorlog te blijven voeren. Ze hebben internationaal Trump nodig als bondgenoot.''
3. Kan een staakt-het-vuren standhouden?
Een staakt-het-vuren tussen deze twee partijen is 'per definitie broos', zegt Nagtzaam, omdat ze elkaar 'totaal niet vertrouwen'. "Laten we niet vergeten dat er in november 2023 ook een wapenstilstand was, waarbij ook gevangenen en gijzelaars vrijkwamen. Dat duurde toen vijf dagen, maar daarna braken de gevechten weer uit.''
Er kan nu eenmaal ontzettend veel misgaan, vertelt Nagtzaam. ''In een mogelijke deal zijn er dus eerst twee weken met bepaalde afspraken, dan kan er worden gekeken of die worden nagekomen.''
"Mocht er dan iets misgaan, dan kan de deal alleen standhouden als beide partijen geduld hebben. Als ze allebei het gevoel hebben dat het echt het beste is om staakt-het-vuren te handhaven. Dat kan, maar het wordt spannend.''
4. Wat heeft de oorlog gekost?
Als de positieve signalen ook echt uitmonden in een staakt-het-vuren komt er – in elk geval voorlopig – een einde de oorlog tussen Israël en Hamas. Een oorlog die verschillende groepen ontzettend veel heeft gekost, stelt Nagtzaam.
''Gaza is vernietigd. Ziekenhuizen zijn onbruikbaar, de economie is verwoest en er is amper nog eten of drinken. Zeker 46.000 mensen zijn omgekomen, maar dat aantal ligt waarschijnlijk nog veel hoger. Gaza zal decennialang afhankelijk zijn van hulp en de hele bevolking heeft een trauma van vijftien maanden oorlog.''
''Ook Hamas heeft gigantische klappen gehad. De macht in Gaza hebben ze nog, maar de vraag is hoelang. Want veel Palestijnen realiseren zich dat het mede door Hamas komt dat ze in deze situatie zitten.''
Israël heeft na 7 oktober laten zien bereid te zijn om keihard toe te slaan om zichzelf te verdedigen, vervolgt Nagtzaam.
''Het veiligheidsgevoel van de Israëli heeft die dag een vreselijke klap gehad. Israël is het gevecht aangegaan met alle vijanden om zich heen. Ze hebben flinke klappen uitgedeeld, maar dat hebben ze dermate hard gedaan dat je je moet afvragen of dat geen nieuwe vijanden heeft opgeleverd. Wie de oorlog gewonnen heeft? Ik denk dat er alleen maar verliezers zijn.''