'Seksuele voorlichting is meer dan een banaan en een condoom'

Belangrijk: zorg dat je echt het gesprek kan aangaan en dat het geen traditionele les wordt met de leraar voor het bord, adviseren Jona Meijer en Maaike Huising. Meijer is docent pedagogiek aan de Hogeschool van Amsterdam en leert in die hoedanigheid aan studenten hoe ze met jongeren in gesprek kunnen gaan over seksualiteit. Huising is een van de oprichters van Sexmatters en geeft workshops over seksualiteit en gender op middelbare scholen.

Flauwe grappen

Praten over seks is voor veel volwassenen lastig, en dat is het voor pubers vaak nog meer. Al snel worden er dan ook flauwe grappen gemaakt die de aandacht afleiden van het daadwerkelijke onderwerp. Creëer daarom voordat je begint een veilige omgeving, adviseren Meijer en Huising.

Huising: "Benoem de regels: je mag alles vragen en zeggen, maar wel met respect voor elkaar. Zorg dat je aan het begin al samen tot die conclusie komt. Vraag bijvoorbeeld: wat is er voor jullie nodig om hier een leuke workshop van te maken? En maak duidelijk dat iedereen het recht heeft om dingen wel én niet te delen." Meijer: "Houdt iemand zich vervolgens niet aan die regels, wijs hem of haar er dan op."

Waarschuwingen

En dan? Meijer: "Begin nu maar eens met te praten over de leuke kanten van seks. We herinneren ons allemaal de waarschuwingen die we vroeger kregen: van seks krijg je soa's, raak je als meisje zwanger. Dat schrikt af. Begin daar liever later mee in het gesprek."

Het is belangrijk een open en veilige sfeer in de klas te hebben, met elkaar lachen kan dan goed, zegt Meijer. "Wij vragen bijvoorbeeld in de eerste les hoeveel woorden ze kennen voor het mannelijk of vrouwelijk geslachtsdeel. Dat is niet alleen informatief, maar er zal zeker gegiecheld gaan worden. Allerlei vruchten zullen passeren. Het ijs is dan vaak gebroken."

Neem de leerlingen in ieder geval serieus. Geen omslachtige woorden over bloemetjes en bijtjes. "Volwassenen op scholen denken vaak heel ingewikkeld. Terwijl het voor leerlingen veel minder ingewikkeld is dan volwassenen denken", zegt Huising. Meijer: "Als de leerlingen zien dat jij er relaxt mee omgaat, dan is het voor de klas ook makkelijker."

Niet oordelen 

Zelf hebben ze veel goede en slechte voorbeelden voorbij zien komen. Huising heeft docenten meegemaakt die tijdens de lessen zelf homofobe of seksistische opmerkingen maken. Zo zorg je volgens Huising niet bepaald voor een open en veilige sfeer. "Beter kun je niet negatief oordelen over onderwerpen als homoseksualiteit en transgender zijn."

Het is volgens haar juist belangrijk om de traditionele genderideeën los te laten. "Dus niet dat de jongen de actieve persoon moet zijn en het meisje haar grenzen moet bewaken", zegt Huising. "Ook een jongen moet durven aangeven dat hij iets niet wil. Nu wordt nog vaak lacherig gedaan als een jongen in een disco door een meisje bij zijn billen wordt gepakt. Dat moet je als jongen leuk of lekker vinden, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn."

Niet onderschatten

Beiden zijn het erover eens: het belang van seksuele opvoeding moet je absoluut niet onderschatten. Dat kan wat Meijer betreft al bij de kleuters beginnen met het benoemen van alle lichaamsdelen, ook de geslachtsdelen of door korte gesprekjes over vriendschap, knuffelen of verliefd zijn. "Als leraar kan je dat onderwerp aansnijden, maar ook als ouder. Je kan vragen aan je kind van wie hij het fijn vindt om knuffels te krijgen en hoe je het zegt als je geen kus wil geven op een verjaardag."

"Maar benadruk bovenal dat liefde en seksualiteit  heel leuk is en dat het goed is om te experimenteren", zegt Huising. "Er wordt nooit aan meisjes verteld dat masturberen leerzaam, leuk, lekker en normaal is, en dat het goed is om je eigen lichaam te leren kennen. Dat hoort ook bij seksuele voorlichting."