Viroloog: tweede besmetting bij corona mogelijk, maar zeldzaam
Al sinds het begin van de coronacrisis is het een vraag die regelmatig terugkomt: kun je het virus nog een keer krijgen als je al ziek bent geweest? Inmiddels is er een aantal gevallen bekend waarbij dit is gebeurd. Toch is er volgens virologen geen reden voor paniek.
Nu het coronavirus al een aantal maanden onder ons is, komen de eerste gevallen aan het licht van mensen die na een besmetting nog een keer het virus hebben gekregen. Bij een 33-jarige man uit Hongkong is bewezen dat hij twee keer besmet is door het coronavirus en ook in Nederland en België zijn gevallen bekend.
Bij deze mensen had het virus twee keer een andere 'vingerafdruk', wat bewijst dat het echt om twee verschillende infecties gaat. Het gebeurt ook wel eens dat resten van het virus weken of zelfs maanden in het lichaam blijven zitten, waardoor iemand vaker positief test. Maar dat is hier niet het geval.
Hoewel het misschien zorgelijk klinkt dat iemand een paar maanden na een besmetting nog een keer het virus kan krijgen, maakt viroloog Marion Koopmans van het Erasmus MC zich weinig zorgen. Koopmans is lid van het Outbreak Management Team (OMT) en adviseur bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en goed op de hoogte van de laatste stand van de wetenschap.
"Wij zien uit onderzoek, niet alleen in Nederland maar wereldwijd, dat het overgrote deel van de mensen die een infectie krijgt, echt een duidelijke immuunrespons heeft." Dat wil zeggen: dat je antistoffen en cellen aanmaakt die je bij een nieuwe virusinfectie beschermen.
Uitzonderingsgevallen
De mensen die in korte tijd twee keer besmet zijn, lijken vooralsnog uitzonderingsgevallen te zijn. Het Nederlandse geval gaat bijvoorbeeld om iemand die al problemen had met zijn of haar immuunsysteem, zegt Koopmans.
Het onderzoek van de patiënt in Hongkong moet nog gepubliceerd worden, maar voor zover Koopmans weet gaat het om iemand die de eerste keer een heel mild verloop van het virus heeft gehad. Daardoor was hij nog steeds vatbaar.
Pas een paar gevallen
"We zien dus wel een verschil in hoogte en verloop van antistoffen bij mensen die heel flink ziek zijn geweest of mensen die nauwelijks klachten hebben gehad", zegt ze. "Het zou kunnen als je een hele lichte infectie hebt gehad dat dat niet genoeg is om volledige bescherming te geven."
De verhalen over de mogelijkheid om twee keer ziek te worden doen al bijna sinds het begin van de coronacrisis de ronde. Het zegt volgens Koopmans wel wat dat er nu pas een paar gevallen bevestigd zijn. "Eigenlijk zingt dit al vanaf februari rond en dit zijn de eerste paar gevallen waarbij het bewezen is. Dus heel vaak zien we het zeker niet."
Wel blijft het volgens Koopmans belangrijk om het goed in de gaten te houden. Uit studies blijkt dat mensen waarschijnlijk langere tijd beschermd zijn na een infectie, maar het is nog niet duidelijk hoe lang dit precies is. "Dat is een van de dingen die we moeten leren over het virus", zegt ze.
"Het is vrijwel zeker dat je niet levenslang beschermd bent, want dat is vrijwel nooit zo met luchtweginfecties. En dan is natuurlijk de vraag hoe lang duurt het dan voordat je weer opnieuw geïnfecteerd kan worden." Bij andere, verwante, coronavirussen is dit vaak ongeveer een jaar. Maar hoe dat hij SARS-CoV-2 zit, weten we nu simpelweg nog niet.
Vaccin
Voor de ontwikkeling van een vaccin is het belangrijk hoe lang je beschermd bent na een infectie. "Ook voor vaccinimmuniteit zal gelden dat het niet levenslang is", zegt Koopmans. "We moeten er rekening mee houden dat je vaker zult vaccineren." Maar volgens haar duiden de eerste resultaten van veelbelovende vaccins er wel op dat je in ieder geval langere tijd beschermd bent.
Voor het RIVM is het nieuws dat mensen vaker besmet kunnen worden vooralsnog geen reden om iets te veranderen aan hun adviezen. Daarvoor is het nog te vroeg, zegt een woordvoerder. "We volgen de informatie nauwgezet en spreken met verschillende experts. Indien nodig passen we de adviezen aan."
Ook voor eventuele groepsimmuniteit heeft het geen gevolgen, zegt de woordvoerder. "Groepsimmuniteit blijft een onderwerp dat terugkeert, maar het is nooit een doel op zich geweest." Het is simpelweg iets wat kan ontstaan door vaccinaties of doordat een bepaalde groep in de samenleving het virus gehad heeft.
Volgen en onderzoeken
Als het echt regelmatig voorkomt dat mensen vaker dan één keer ziek worden van het coronavirus kan herbesmetting een plek krijgen in de adviezen van het RIVM, maar voorlopig is dat nog niet aan de hand. "Het is iets wat we volgen en onderzoeken, maar niet iets waar we acuut maatregelen op nemen."