Inspectie voorzichtig positief over maatregelen in vrouwengevangenissen
De Inspectie Justitie en Veiligheid is voorzichtig positief over de maatregelen die vrouwengevangenissen hebben getroffen om 'niet-integer gedrag', waaronder seksueel grensoverschrijdend gedrag, in de toekomst te voorkomen. In mei 2023 bleek namelijk dat in de penitentiaire inrichting Nieuwersluis flinke misstanden plaatsvonden.
Seksueel misbruik, leidinggevenden die hun macht misbruiken en falende klachtenprocedures: er ging veel mis in de PI Nieuwersluis in Utrecht. De inspectie gaf de PI daarom opdracht om verbeteringen door te voeren. Zo moest er onder meer een meldpunt voor vrouwelijke gedetineerden komen en moest een aparte module worden opgetuigd om medewerkers die met vrouwelijke gedetineerden werken op te leiden.
De inspectie heeft in januari van dit jaar inspectiebezoeken gedaan bij de penitentiaire inrichting in Nieuwersluis om te onderzoeken of er ook daadwerkelijk verbeteringen waren doorgevoerd. In het vandaag verschenen rapport is de inspectie voorzichtig positief hierover.
Tijdelijke aard
Op bijna alle aanbevelingen van de inspectie heeft de PI Nieuwersluis maatregelen getroffen. Alleen hebben de maatregelen veelal een 'tijdelijk karakter'. De inspectie maakt zich daar zorgen over, aangezien de problemen in de PI niet van tijdelijke aard zijn.
"Het gaat om een heersende cultuur waarbinnen niet-integer gedrag herhaaldelijk plaats heeft kunnen vinden", meldt de inspectie in het rapport. "De aanpak hiervan vraagt om maatregelen met een structureel karakter die ingrijpen op die cultuur."
Positief is dat de PI een externe vertrouwenspersoon heeft aangesteld, die geen verantwoording aflegt aan iemand in de PI. Gedetineerden kunnen dus bij deze vertrouwenspersoon terecht als ze iets kwijt willen over grensoverschrijdend gedrag en integriteitsschendingen.
Ook is er in samenwerking met experts een driedaagse training ontwikkeld over 'werken met ingesloten vrouwen'. Medewerkers die met vrouwelijke gedetineerden werken zijn verplicht om deze training te volgen.
Gedragscode onvoldoende
De inspectie had de PI ook opdracht gegeven om een duidelijke gedragscode samen te stellen, zodat het voor alle medewerkers van gevangenissen duidelijk is wat van hen wordt verwacht als het gaat om werken met vrouwelijke gedetineerden.
De PI Nieuwersluis heeft alleen een gedragscode uit 2007 herzien. Volgens de inspectie is dat niet voldoende, omdat de gedragscode niet compleet is. Er moet onder meer nadrukkelijk worden gewezen op de machtsverhouding tussen medewerkers en gedetineerden.
Ook wijst de inspectie erop dat in de gedragscode bij seksueel contact alleen wordt gesproken over eventuele schadelijke gevolgen voor de organisatie, maar niet over de schadelijke gevolgen voor gedetineerden, die aan de zorg van de gevangenis zijn toevertrouwd.
Meer stappen nodig
Hoewel de inspectie dus voorzichtig positief is, oordeelt zij wel dat er nog meer stappen nodig zijn om 'de noodzakelijke cultuurverandering te realiseren'.
Vorig jaar verscheen de Videoland-documentaire Zitten en Zwijgen, waarin vrouwelijke ex-gedetineerden vertelden over de misstanden die zij meemaakten in de gevangenis: