Tartende Telgenkamp: 'Jeugdige onbezonnenheid, maar wat overblijft is winnende doelpunt'
Topsporters die hun tegenstanders tarten; nooit een fraai beeld, toch gebeurt het telkens opnieuw. Hockeyer Duco Telgenkamp, die gisteren na de gewonnen olympische finale tegen de Duitsers zijn gram haalde, past volgens sportpsychologen precies in het plaatje van atleten die dit doen: hij is jong, onervaren, én hij beoefent een teamsport waarin de emoties hoog oplopen. "Maar wat uiteindelijk overblijft, is de winnende goal."
"Wat ik zag, was een jonge jongen die vol in de emotie zat en zich liet gaan", zegt sportpsycholoog Laura Sanna, over de momenten meteen na afloop van de olympische hockeyfinale. De spits van het Nederlandse team, de 22-jarige Duco Telgenkamp, stormde kort na zijn winnende treffer op de Duitse doelman af, legde treiterig zijn wijsvinger op zijn lippen en gaf de doelman een tikje op zijn helm. Daarna tergde hij andere Duitsers door zijn tong uit te steken.
'Jeugdige onbezonnenheid'
"Kinderachtig", zegt Sanna, en dat bedoelt ze letterlijk. "Dit is echt jeugdige onbezonnenheid." Daarnaast speelt het belangrijke moment mee, zegt ze: "Hij heeft net het winnende doelpunt gemaakt in de finale van de Olympische Spelen. De emoties gieren door hem heen, en hij verliest zichzelf."
Ook sportpsycholoog Rico Schuijers noemt het 'de onbezonnen actie van een jonge jongen'. Hij wijst net als Sanna op het grote moment van een olympische finale: "Dat is kennelijk zo'n moment van euforie en grote emoties, dan hij instinctief reageerde. Er was geen tijd om na te denken en voor zichzelf af te wegen: zal ik dit nou wel doen?"
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Schuijers zegt dat twee dingen van belang zijn bij zulk gedrag: de persoon en de omstandigheden. "Zulk gedrag is gelukkig nog steeds zeldzaam. Daar komt bij dat het individu reageert op de omstandigheden. Wat is er allemaal in de wedstrijd gebeurd? Trash talk, duwtjes, tikjes. De irritatie bouwt zich op."
Soms speelt ook de cultuur mee in de sport, zegt hij. In het rugby bijvoorbeeld is zulk gedrag zeldzaam, vooral omdat in het rugby respect en fair play belangrijk zijn. "Een keiharde sport, maar als het eindsignaal klinkt is het ook klaar. Dan maken de verliezers een erehaag voor de winnaars, die dat met respect voor hun tegenstander in ontvangst nemen."
'Geen grotere schande'
Laura Sanna wijst op internationale ervaring in combinatie met leeftijd. "Wat oudere atleten hebben zo'n soort fout misschien ook een keer gemaakt vroeg in hun carrière. Die weten dat het niet helpt. Ik weet één ding zeker: Telgenkamp doet dit nooit meer. Hij gaat hier echt van leren."
De reacties op zijn gedrag waren dan ook niet mals. Spelers van het Duitse team en Duitse media vielen over hem heen. "Mijn diepste medeleven voor zulk onsportief gedrag", zei de belaagde Duitse keeper Jean-Paul Danneberg. "Er is geen grotere schande."
En de Duitse spits Niklas Wellen voegde toe: "Dit is het meest onsportieve dat ik ooit in mijn leven van een winnaar heb gezien."
Telgenkamp zelf maakte overigens snel excuses voor zijn gedrag:
Ook Sanna vond het gedrag 'absoluut onsympathiek'. Dat ziet ze vaker bij teamsporten dan bij individuele sporten, zegt ze. "Als tennisser bijvoorbeeld ben je alleen met je tegenstander. Maar in een teamsport word je ook opgejut door je medespelers, en door dingen die tijdens de wedstrijd gebeuren. Gedurende het duel wordt het vuurtje opgestookt. Er lopen haantjes in het veld, ze reageren op elkaar."
Die ontlading heeft overigens niet alleen maar met de tegenstander te maken, zegt Sanna. "In teamsporten is er in je eigen team ook onderlinge concurrentie. Als je dan je plek afdwingt met een winnende goal, krijgt de adrenaline nog een extra boost."
'Wat overblijft: het winnende doelpunt'
Toch komt onsportief gedrag ook in individuele sport voor, weet Schuijers uit ervaring: "Ik heb op hoog niveau tafeltennis gespeeld, en dan was er ook weleens een tegenstander die achteraf een sneer uitdeelde."
Beide psychologen denken niet dat het grote publiek het Telgenkamp al te lang nadraagt: "Bij de medailleceremonie werd hij uitgejouwd", zegt Sanna. "Dat duurt twee dagen, en dan gebeurt er weer iets anders. Wat uiteindelijk overblijft, is de winnende goal."
Het is overigens lang niet de eerste keer dat Nederlanders zich treiterig opstellen tegenover Duitse tegenstanders, brengt Schuijers in herinnering. "Berucht is het WK voetbal in 1990, waar Frank Rijkaard een grote fluim in het haar van Rudi Völler spuugde."
Twee jaar op het EK in Duitsland deed Ronald Koeman, na de overwinning op de aartsrivaal in de halve finale, of hij zijn achterwerk afveegde met een Duits shirt.
