Geen hospice in Bloemendaal: zijn rijke mensen minder sociaal?

Deze week werd bekend dat plannen voor een hospice in Bloemendaal van de baan zijn. De reden? Een groep omwonenden dreigde 'tot aan de Hoge Raad' te procederen als het hospice daar kwam. Ze wilden bijvoorbeeld niet dat ze 's avonds nachtlampjes zouden zien branden in de villa, hadden geen zin in de 'vele' auto's die in de straat zouden parkeren en hun kinderen konden toch niet geconfronteerd worden met zieke mensen?

'Past niet in onze wijk' 

Het vooruitzicht op jarenlange procedures zagen de nabestaanden van vastgoedondernemer Theo Eichholtz, die de villa 20 jaar lang kosteloos beschikbaar wilden stellen aan het hospice, niet zitten. 

Eerder was er al veel aandacht omdat een groep bewoners van een villawijk in Heemstede protesteerde tegen de komst van een opvang voor 30 alleenstaande minderjarige asielzoekers in een door de gemeente gekochte villa. "Het past gewoon helemaal niet in onze wat truttige en lievige wijk. Al heb ik echt niks tegen asielzoekers hè", zei een buurtbewoonster toen. En: "Kunnen de kleintjes straks nog wel buiten op straat spelen en fietsen?"

En ook in het chique Aerdenhout werd de opvang van een groep van 30 minderjarige asielzoekers in een pastorie met weinig applaus ontvangen:

Het doet de vraag rijzen: zijn rijke mensen minder sociaal dan armere mensen? Niet per se, blijkt uit onderzoek.  

De Rijdende Rechter

Hoogleraar filantropie en duurzame financiering aan de UvA Paul Smeets deed verschillende studies om antwoord te vinden op deze vraag. "Als je hoort hoe het nu met het hospice in Bloemendaal is gegaan, en welke redenen er werden aangedragen om het niet te willen, dan denk je wel: 'Als je daar al moeilijk over kunt doen, dan heb je weinig problemen in je leven'. Maar dat denk ik ook als ik kijk naar De Rijdende Rechter, en dat zijn niet per se rijke mensen."

Wel is het volgens Smeets zo dat we het beter onthouden als rijke mensen klagen, omdat we dat vervelender vinden dan als iemand met minder geld dat doet. "En rijke mensen hebben betere connecties. Ze kennen vaak een advocaat, politicus of iemand in de media die hen kan helpen met hun 'probleem'. Dat zorgt ervoor dat ze meer aandacht krijgen, en dat ze serieuzer worden genomen."

Daar sluit gedragseconoom Jan Stoop van de Erasmus Universiteit zich bij aan. "Ze demonsteren anders: ze zullen minder snel de straat op gaan als ze het ergens niet mee een zijn. Maar als armere mensen bijvoorbeeld dreigen met een rechtszaak, dan maakt dat minder indruk. Die gaat de kosten van een advocaat echt niet betalen, wordt dan sneller gedacht. Bij rijke mensen heeft die manier van protesteren meer impact."

Geld 'verkeerd' bezorgd

Stoop bezorgde voor een onderzoek enveloppen met 20 euro 'verkeerd' bij de rijkste villa's en goedkoopste appartementen in een Nederlandse stad. Wat bleek: de rijken stuurden de enveloppen bijna altijd terug, van de armsten deed bijna niemand dat. En ook enveloppen zonder geld die 'verkeerd' waren bezorgd, werden door de rijken vaker teruggestuurd dan door de armeren.

"Zo'n protest tegen een hospice kun je natuurlijk wel zien als een luxeprobleem", zegt Stoops collega Johan de Jong. Ook hij is gedragseconoom aan de Erasmus Universiteit. "Als je arm bent en bezig bent om te zorgen dat je kinderen naar school kunnen en je 's avonds eten hebt, dan maak je je echt niet druk over een hospice in de buurt. Dan weet je misschien niet eens dat daar plannen voor zijn. Rijke mensen zijn veel meer bezig met wat in hun buurt gebeurt. Die hebben misschien ook meer tijd om het buurtkrantje door te spitten." 

Minder empathie

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt daarnaast dat rijken vaak minder empathisch zijn. Met andere woorden: ze kunnen zich vaak minder goed inleven in mensen die anders zijn dan zij. "Uit onderzoek van sociaal psychologen blijkt ook dat ze meer met zichzelf bezig zijn", zegt Stoop. "Rijken hebben ook meer te verliezen, dus meer wat ze proberen te beschermen."

Rijke mensen houden zich dan wel weer meer bezig met vrijwilligerswerk dan armere mensen, blijkt volgens De Jong uit cijfers. Uit een studie van Smeets blijkt daarnaast dat rijke Nederlanders net zo vaak voor een herverdeling door belasting zijn als armere mensen. 

En ze geven volgens Smeets niet minder geld uit aan goede doelen, maar juist meer. "Ze geven vaak wel minder aan collectes, maar ze doneren juist vaak anoniem. Dat merken wij niet. Dat kan ervoor zorgen dat we een scheef beeld krijgen van rijken: ze liggen alleen maar dwars en dragen niets bij. Maar dat is dus te makkelijk gedacht."